Nga xoay chiều trận chiến UAV, Ukraine báo động đỏ 'vùng nguy hiểm'

Cán cân chiến thuật nghiêng về phía Nga cũng đang làm suy yếu vị thế ngoại giao của Kiev. Tại Washington, một số thành viên có ảnh hưởng trong chính quyền Tổng thống Trump đang thúc đẩy việc chấm dứt xung đột theo những điều khoản có lợi cho Moscow, cho rằng Ukraine nên chấp nhận thỏa thuận sớm hoặc đối mặt với nguy cơ phải chịu những điều khoản bất lợi hơn trong tương lai, do thiếu hụt nghiêm trọng mọi nguồn lực chiến đấu.

Ảnh minh họa: TASS

Trong khi đó, Ukraine và các đối tác châu Âu nỗ lực thuyết phục Tổng thống Trump gây áp lực lên Nga để đạt được một thỏa thuận cân bằng hơn, nhằm tránh tình trạng Ukraine bị đẩy vào thế yếu trên cả chiến trường lẫn trên bàn đàm phán.

Ukraine đánh mất lợi thế, áp lực đàm phán tăng cao

Ở giai đoạn đầu xung đột, Ukraine từng nắm giữ lợi thế rõ rệt về máy bay không người lái trên chiến trường, sử dụng các chiến thuật và công nghệ tiên tiến. Trong hai năm qua, UAV đã giúp Ukraine bù đắp đáng kể cho tình trạng thiếu hụt bộ binh và làm chậm bước tiến của quân Nga trên nhiều hướng tấn công chủ chốt.

Tuy nhiên, vào mùa thu năm nay, lực lượng Nga đã giành được ưu thế trong cuộc cạnh tranh máy bay không người lái chiến thuật. Họ chiếm ưu thế về số lượng máy bay không người lái ở các khu vực trọng yếu, đồng thời triển khai những chiến thuật mới, gây khó khăn lớn cho hoạt động tiếp tế của Ukraine. Xu hướng này được đánh giá là không có lợi cho khả năng đàm phán cũng như khả năng giữ vững vị trí của Ukraine vào năm 2026.

"Không chỉ các tuyến đường liên lạc bị phá hủy mà ngay cả ý tưởng về một hậu phương an toàn cũng đang mờ nhạt dần", cựu Tổng tham mưu trưởng quân đội Ukraine và hiện là Đại sứ Ukraine tại Anh Valeriy Zaluzhniy cảnh báo.

Ông Zaluzhniy cũng lưu ý, mặc dù Nga đang gia tăng áp lực trên mặt trận máy bay không người lái, họ vẫn chưa đạt được bước đột phá chiến lược.

Các hoạt động di chuyển quy mô lớn gần như bất khả thi trên chiến trường hiện nay, nơi hàng loạt máy bay không người lái giá rẻ có thể quan sát và nhắm mục tiêu vào mọi chuyển động của binh sĩ hoặc phương tiện. Tuy nhiên, theo ông Zaluzhniy, điều đáng lo ngại hơn đối với Ukraine là lực lượng nước này có thể rơi vào tình trạng kiệt quệ nếu không thể giành lại thế chủ động trong cuộc chiến máy bay không người lái công nghệ cao.

Nga đã tăng cường sử dụng máy bay không người lái cỡ nhỏ trong suốt cuộc chiến, triển khai UAV thực hiện nhiệm vụ trinh sát, dẫn đường hỏa lực pháo binh và tấn công các vị trí tiền tuyến của Ukraine.

Vùng nguy hiểm dịch chuyển về phía sau chiến tuyến Ukraine

Đáng chú ý, Nga đã thay đổi chiến thuật sử dụng máy bay không người lái vào năm 2024, sau khi lực lượng Ukraine tràn vào khu vực Kursk. Moscow đã thành lập một đơn vị mới mang tên Rubicon quy tụ những binh sỹ vận hành máy bay không người lái xuất sắc nhất, tập trung phá vỡ hậu cần của Ukraine tại Kursk

Đơn vị này sử dụng máy bay không người lái điều khiển bằng sợi quang, kết nối trực tiếp với người điều khiển thông qua dây cáp để tránh bị gây nhiễu tín hiệu. Sự gián đoạn hậu cần khiến các cứ điểm của Ukraine tại Kursk nhanh chóng sụp đổ, buộc Kiev phải rút lui vào mùa xuân 2024.

Sau cuộc chiến tại Kursk, Rubicon mở rộng hoạt động sang mặt trận miền Đông Ukraine, sử dụng các chiến thuật đã chứng minh hiệu quả và huấn luyện cho nhiều đơn vị máy bay không người lái khác của Nga.

Theo các sĩ quan Ukraine, Rubicon chủ yếu tập trung vào các mục tiêu tầm trung, thường cách tiền tuyến ít nhất 19 km, thay vì tấn công bộ binh.

“Họ có hai nhiệm vụ chính: phá vỡ hậu cần của chúng tôi và nhắm vào các binh sỹ điều khiể máy bay không người lái”, Yurii Fedorenko, chỉ huy trung đoàn máy bay không người lái Achilles 429 của Ukraine, cho biết.

Theo chuyên gia quân sự Konrad Muzyka từ Rochan Consulting, các đơn vị hậu cần và đội bay không người lái của Ukraine đang phải chịu thương vong cao hơn cả lực lượng bộ binh trên tiền tuyến. Tổn thất này buộc các phi công Ukraine phải phóng FPV từ khoảng cách xa hơn, làm giảm hiệu quả tấn công. Ngược lại, máy bay không người lái Nga với tầm hoạt động lớn hơn đang bay sâu vào hậu phương Ukraine.

“Kinh nghiệm quân sự của Nga đang vượt lên trong các cuộc tấn công tầm trung. Họ đang đánh trúng mục tiêu cách từ 40 đến 70 km sau tuyến đầu”, George Barros, nhà phân tích của Viện Nghiên cứu Chiến tranh (ISW), nhận định. Dù FPV của Ukraine vẫn đang tích cực hoạt động trên tuyến đầu nhưng Kiev lại thiếu vũ khí để tấn công vào hậu cần, sở chỉ huy và các mục tiêu chiến lược của đối phương.

“Vùng nguy hiểm đang dịch chuyển mạnh về phía sau chiến tuyến Ukraine, vì Nga đã cải thiện đáng kể năng lực của họ”, Rob Lee, chuyên gia của Viện Nghiên cứu Chính sách Đối ngoại ở Philadelphia (Mỹ) đánh giá.

Ngoài máy bay không người lái sử dụng sợi quang, các đơn vị Nga còn triển khai máy bay không người lái cánh cố định Lancet với tầm bay lên tới 25 dặm (khoảng 40 km), cùng số lượng ngày càng lớn mẫu Molniya giá rẻ.

Dù có thiết kế đơn giản, những mẫu máy bay này vẫn đem lại hiệu quả cao, theo chỉ huy đơn vị máy bay không người lái Ukraine Yurii Fedorenko. Đặc biệt, Molniya có thể tự kích nổ hoặc mang theo hai đến ba FPV cỡ nhỏ, giúp mở rộng phạm vi hoạt động. Trong một số tình huống, các FPV thậm chí tấn công lực lượng Ukraine từ phía sau.

“Khi thấy một máy bay không người lái bay từ phía trước, chúng tôi có thể nhầm rằng đó là thiết bị của mình. Điều này khiến việc ứng phó trở nên vô cùng khó khăn”, Fedorenko chia sẻ.

Ukraine hiện đang nỗ lực giành lại ưu thế. Một số chỉ huy của Kiev cho rằng cần thay đổi trọng tâm tác chiến: thay vì ưu tiên tấn công bộ binh Nga, lực lượng máy bay không người lái nên tập trung nhiều hơn vào việc phá hủy đơn vị UAV và hậu cần của Nga, tương tự chiến thuật mà Rubicon đang áp dụng.

“Vấn đề chính của chúng tôi là nguồn lực. Lợi thế của họ không chỉ nằm ở công nghệ, mà còn ở quy mô”, sĩ quan có biệt danh Volt, phụ trách hệ thống không người lái của Quân đoàn 2 Ukraine, nhấn mạnh.

Ukraine cũng muốn mở rộng sản xuất máy bay không người lái kết nối cáp quang trong nước. Tuy nhiên, ông Fedorenko cho biết Kiev nhận được rất ít sự hỗ trợ từ phương Tây trong vấn đề này.

Hồng Anh/VOV.VN (biên dịch) Theo Wall Street Journal