Ngăn chặn hiệu quả hơn hành vi xả rác bừa bãi

Các đoàn viên, thanh niên và người dân dọn một bãi rác tự phát.

Mỗi lần dừng chờ đèn đỏ ở các giao lộ, chúng tôi bắt gặp vô số hình ảnh người hút thuốc xong ngang nhiên vứt bỏ tàn thuốc dưới đất, nhiều người còn vô tư vứt cả túi ni-lon, chai nhựa dùng một lần bên đường,… Lâu dần, nhiều ngã tư đã bị biến thành những bãi rác. Các khoảng đất trống trong khu dân cư, khu vực công cộng cũng nghiễm nhiên trở thành bãi rác bất chấp các nỗ lực: cảnh báo, theo dõi, thậm chí là xử phạt từ chính quyền địa phương. Cứ cấm chỗ này thì nhiều người lại tìm cách đổ rác chỗ khác, thậm chí rác mọc ngày càng nhiều hơn ở nơi đặt bảng cấm. Thực trạng đó đã lặp đi lặp lại nhiều năm qua khiến nhiều người dân bức xúc. Môi trường bị xâm hại ngày một nghiêm trọng, gây nên nhiều hệ lụy với đời sống và môi trường.

Để tuyên truyền, vận động người dân thực hành nếp sống văn minh, nâng cao ý thức bảo vệ môi trường, Thành ủy Thành phố Hồ Chí Minh đã ban hành Chỉ thị 19-CT/TU ngày 19/10/2018 về thực hiện cuộc vận động “Người dân Thành phố Hồ Chí Minh không xả rác ra đường và kênh rạch vì thành phố sạch, xanh và thân thiện với môi trường”. Sau gần 8 năm thực hiện, cuộc vận động này đã tạo những chuyển biến đáng kể trong việc nâng cao ý thức bảo vệ môi trường, biến những bãi rác thành vườn hoa, công viên,… Tuy nhiên, những bãi rác lộ thiên, hành vi xả rác,… vẫn tiếp tục xuất hiện. Hành vi vứt rác bừa bãi như một thói quen xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau; trong đó, quan trọng nhất chính là việc quản lý không chặt chẽ và thi hành việc xử phạt chưa nghiêm từ phía cơ quan chức năng. Chính phủ đã ban hành nhiều văn bản quy phạm pháp luật để xử lý hành vi xả rác bừa bãi, như: Nghị định số 73/2010/NĐ-CP về xử phạt hành chính trong lĩnh vực an ninh và trật tự, an toàn xã hội; Nghị định số 155/2016/NĐ-CP về xử phạt hành chính trong lĩnh vực bảo vệ môi trường; Nghị định số 45/2022/NĐ-CP quy định mức phạt đối với hành vi xả rác bừa bãi. Nếu như ở nhiều quốc gia khác, hành vi vứt rác ở nơi công cộng được quy định mức phạt theo hướng tăng dần lên tới cả trăm triệu đồng và phạt lao động công ích thì chế tài xử phạt với hành vi vứt rác ở Việt Nam cao nhất cũng chỉ 2 triệu đồng. Đáng nói, các quy định này hầu như vẫn nằm trên giấy khi mà hành vi vứt rác diễn ra rất nhiều nhưng việc xử phạt gần như không được thực hiện.

Ngoài ra, hệ thống thu gom rác chưa được thực hiện đồng bộ, khoa học, việc thiếu bố trí các thùng rác công cộng cũng dẫn đến hành vi xả rác bừa bãi của nhiều người. Thành phố Hồ Chí Minh đang hướng đến mục tiêu xây dựng một đô thị văn minh, hiện đại và đáng sống, nhưng để hiện thực hóa điều đó, việc ngăn chặn và giải quyết dứt điểm tình trạng đổ trộm rác cần được chú trọng thực hiện. Việc áp dụng các biện pháp xử phạt theo hướng tăng nặng theo số lần vi phạm cần được thực hiện quyết liệt để lan tỏa thông điệp về bảo vệ môi trường cũng như đủ sức răn đe những người có ý định xả rác ra môi trường. Đồng thời, các giải pháp về tuyên truyền, vận động cần tiếp tục được thực hiện lâu dài, thường xuyên để tăng hiệu quả đến các tầng lớp nhân dân. Ngoài ra, với những tiện ích của công nghệ ngày nay, việc áp dụng các biện pháp quản lý thông qua công cụ này cũng cần được triển khai đại trà để việc kiểm tra, giám sát được hiệu quả hơn.

Bài và ảnh: QUANG QUÝ