Ngân hàng tích hợp hệ thống eCoSys trong thanh toán quốc tế

Từ 1/7, việc cấp và tra cứu hồ sơ chứng từ chứng nhận xuất xứ hàng hóa xuất khẩu (C/O) sẽ được thực hiện hoàn toàn trên nền tảng điện tử eCoSys. Ảnh: T.B

Bộ Công Thương vừa ban hành Thông tư số 40/2025/TT-BCT quy định về việc cấp Giấy chứng nhận xuất xứ hàng hóa (C/O) và văn bản chấp thuận cho thương nhân tự chứng nhận xuất xứ hàng hóa xuất khẩu.

Thông tư này có hiệu lực từ ngày 1/7/2025, đánh dấu bước chuyển hoàn toàn từ hình thức cấp C/O giấy sang hệ thống điện tử eCoSys tại địa chỉ www.ecosys.gov.vn, do Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số quản lý.

Theo đó, mọi chứng nhận xuất xứ hàng hóa phục vụ xuất khẩu đều phải được thực hiện trên nền tảng số. Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương) và các tổ chức do UBND cấp tỉnh giao nhiệm vụ là hai nhóm chủ thể duy nhất được cấp C/O và văn bản chấp thuận, với điều kiện phải đảm bảo hạ tầng kỹ thuật, nhân lực chuyên môn, và khả năng tích hợp dữ liệu với Cổng thông tin một cửa quốc gia. Trong thời hạn 90 ngày kể từ khi Thông tư có hiệu lực, các địa phương phải hoàn tất triển khai và công bố công khai các đầu mối cấp C/O.

Đáng chú ý, Thông tư số 40/2025/TT-BCT không chỉ tác động đến khối cơ quan quản lý và doanh nghiệp xuất khẩu, mà còn tạo ra thay đổi mang tính bắt buộc đối với hệ thống NHTM, đặc biệt là các ngân hàng thực hiện nghiệp vụ thanh toán quốc tế (L/C, D/P, D/A) và tài trợ tín dụng xuất khẩu.

Theo đó, khi C/O chỉ được cấp dưới dạng điện tử, ngân hàng sẽ không còn cơ sở chấp nhận bản giấy hoặc chứng từ PDF tải lên; thay vào đó, bắt buộc phải truy xuất và xác thực trực tiếp từ eCoSys để đảm bảo tính pháp lý, giảm rủi ro và tăng tốc độ xử lý giao dịch.

Theo ông Michael Arenata, Chuyên gia tài chính của Amazon Web Services, khi C/O được số hóa hoàn toàn, các ngân hàng tham gia tài trợ tín dụng cho lĩnh vực xuất nhập khẩu sẽ phải có khả năng truy xuất, đối chiếu và lưu trữ C/O điện tử trực tiếp từ hệ thống eCoSys. Điều này đồng nghĩa với việc các NHTM phải chủ động nâng cấp hệ thống công nghệ, tích hợp API hoặc giao diện kỹ thuật liên thông với eCoSys để xác minh chứng từ C/O phục vụ giao dịch tài trợ thương mại.

Chuyên gia này cho rằng các ngân hàng cần sớm thích ứng ở ba khía cạnh, bao gồm hạ tầng kỹ thuật (tích hợp API hoặc các giao diện truy xuất dữ liệu từ eCoSys để xác minh C/O trước khi thực hiện thanh toán hoặc giải ngân); thay đổi quy trình hoạt động (chuyển từ xác minh thủ công bản giấy sang quy trình tự động đối sánh chứng từ điện tử, nhanh và chính xác hơn) và đào tạo nhân sự (cập nhật kiến thức, nghiệp vụ cho nhân viên phòng thanh toán quốc tế, tín dụng và bảo lãnh cần nắm vững cách xác thực và xử lý chứng từ C/O điện tử, nắm rõ luồng tác nghiệp mới).

Quan sát trên thực tế cho thấy, hiện nay việc đáp ứng yêu cầu kết nối với hệ thống eCoSys của các NHTM là khá thuận lợi. Nhiều ngân hàng lớn như Vietcombank, VPBank, BIDV… hiện đã xây dựng và hoàn thiện hệ sinh thái số mạnh mẽ, ứng dụng AI, hỗ trợ hàng triệu hồ sơ tín dụng mỗi tháng và thực thi xác thực sinh trắc học trong thanh toán điện tử.

Chẳng hạn, BIDV thời gian qua đã phát triển nền tảng TradeFlat tích hợp đa bên: ngân hàng, hải quan, kho vận, tàu biển. Đây là tiền đề thuận lợi để kết nối API eCoSys, rút ngắn khoảng cách kỹ thuật và dữ liệu.

Trong khi đó, VPBank đã tích hợp công nghệ điện toán đám mây AWS và xây dựng hệ sinh thái thương mại điện tử đa dạng (tín dụng, thanh toán, xuất khẩu). Đây cũng là nền tảng để kết nối API với eCoSys một cách thuận lợi khi Thông tư số 40/2025/TT-BCT chính thức có hiệu lực.

Một số ngân hàng nước ngoài như HSBC Việt Nam, Standard Chartered đã sử dụng công nghệ BPO và blockchain cho giao dịch L/C. Các hệ thống này có thể được mở rộng để tích hợp xác minh C/O điện tử, tạo điều kiện thuận lợi trong tiếp cận thị trường toàn cầu.

Tuy nhiên, theo các chuyên gia lĩnh vực tài chính, hiện nay nhiều NHTM tại Việt Nam vẫn duy trì phương thức thanh toán quốc tế dựa trên SWIFT và xử lý thủ công qua L/C giấy hoặc PDF, sử dụng phần mềm nội bộ để quản lý hồ sơ. Việc triển khai phương thức BPO (Bank Payment Obligation) - hình thức thanh toán dựa trên khớp dữ liệu điện tử đã bắt đầu ở một số ngân hàng nhưng chưa mang tính đại trà.

Bên cạnh việc chuyển đổi số từ các NHTM thì hoạt động số hóa hoàn toàn chứng từ C/O cũng sẽ gặp phải một số thách thức. Đơn cử như việc hiện nay có quá nhiều ứng dụng độc lập hỗ trợ thương mại điện tử như KeyPay, Sanviet, GoExport – gây khó khăn trong việc tích hợp dữ liệu và tạo luồng duy nhất cho ngân hàng. Dữ liệu từ hải quan, kho vận, eCoSys thường chưa liên thông hoàn toàn, tạo trở ngại trong việc truy xuất tập trung.

Ngoài ra, khi thống nhất xử lý, xác minh C/O qua hệ thống eCoSys, các NHTM và doanh nghiệp xuất nhập khẩu cũng cần chuẩn bị kế hoạch dự phòng nếu hệ thống quá tải, gián đoạn, hoặc thay đổi kỹ thuật – để đảm bảo không gây đình trệ giao dịch quốc tế./.

Thạch Bình