Ngành Dệt may chuyển đổi sản phẩm để tăng xuất khẩu

Việt Nam đã vượt qua Trung Quốc để trở thành nước dẫn đầu về thị phần xuất khẩu hàng may mặc vào Mỹ.

Việt Nam dẫn đầu thị phần xuất khẩu dệt may vào Mỹ

Trong 6 tháng đầu năm, Việt Nam đã vượt qua Trung Quốc để dẫn đầu thị phần xuất khẩu hàng may mặc tại Mỹ và có tốc độ tăng trưởng cao nhất trong Top 3 quốc gia xuất khẩu dệt may lớn nhất thế giới.

Cụ thể, tại thị trường Mỹ, dệt may Việt Nam vươn lên đứng đầu thị phần xuất khẩu hàng may mặc, đạt 6 tỷ USD và tăng 4% so với cùng kỳ. Doanh nghiệp ngành may đã có đơn hàng đến hết quý III và đang đàm phán cho quý IV - mùa cao điểm sản xuất cho các đơn hàng dịp Noel và Tết.

Theo Tập đoàn Dệt may Việt Nam (Vinatex), trong 5 tháng đầu năm 2024, xuất khẩu dệt may của Việt Nam đạt gần 16 tỷ USD, tăng 5% so cùng kỳ năm trước. Tuy nhiên, sự tăng trưởng này không phải do nhu cầu tiêu thụ toàn cầu cải thiện, mà chủ yếu do sự dịch chuyển đơn hàng từ các nước khác sang Việt Nam và lợi thế tỷ giá khi VND mất giá 5% so với USD.

Doanh nghiệp ngành may đã có đơn hàng đến hết quý III 2024 và đang đàm phán cho quý IV/2024.

Doanh nghiệp ngành may đã có đơn hàng đến hết quý III/2024 và đang đàm phán cho quý IV/2024 - mùa cao điểm sản xuất cho các đơn hàng dịp Noel và Tết song đơn giá vẫn thấp hơn 20 - 50% so với năm 2019.

Việc có được đơn hàng xuất khẩu đi Mỹ tích cực hơn là nhờ vào sự đầu tư của nhiều doanh nghiệp. Cụ thể, tại Vinatex, trong 6 tháng đầu năm 2024, tập đoàn triển khai hợp tác với Tập đoàn Coats của Anh về sản xuất vải chống cháy, nên tháng 7 sẽ có sản phẩm đầu tiên xuất khẩu đi Mỹ.

Theo các chuyên gia, mặc dù xuất khẩu dệt may đầu năm nay đã khởi sắc hơn năm ngoái nhưng dệt may chưa thể trở lại mức “đỉnh” như các năm trước. Dù có đơn hàng nhiều hơn nhưng các doanh nghiệp dệt may phải đối diện với chi phí (logistics, nguyên vật liệu đầu vào, chuyển đổi dây chuyển, công nghệ sản xuất, lao động…) gia tăng nhiều hơn, trong khi giá bán khó tăng, khiến lợi nhuận bị ảnh hưởng.

Ngoài ra, việc thiếu hụt lao động cũng là một vấn đề khó khăn mà các doanh nghiệp dệt may, vốn là lĩnh vực thâm hụt nhiều lao động, đang phải tìm cách tháo gỡ. Trước Tết 2024, nhiều lao động trong ngành đã nghỉ vì không có đơn hàng. Họ đã di cư về địa phương, hoặc chuyển đổi sang các ngành nghề khác. Vì vậy, khi đơn hàng phục hồi trở lại, phần lớn các doanh nghiệp khó khăn thu hút người lao động trở về công xưởng.

Chuyển đổi sản phẩm để tăng xuất khẩu

Trước tình hình cạnh tranh gay gắt trên thị trường, để duy trì lợi thế, nhiều doanh nghiệp ngành sợi đã phải linh hoạt chuyển đổi sang các mặt hàng sợi pha, sợi recycle vốn không phải là thế mạnh để tìm hướng đi mới tại các thị trường ngách bên cạnh sợi cotton truyền thống.

Bên cạnh đó, các doanh nghiệp cần đẩy mạnh tìm kiếm và phát triển các thị trường mới nhằm cân bằng, giảm phụ thuộc vào thị trường truyền thống, nâng cấp để đảm bảo mức độ tự động hóa, nghiên cứu sản phẩm mới, nắm giữ công nghệ…

Doanh nghiệp dệt may cần chuyển đổi sản phẩm, đầu tư quy trình sản xuất theo hướng xanh hơn để tăng xuất khẩu.

Ngoài ra, các đơn vị cũng cần chuyển đổi từ mô hình sản xuất hàng loạt, quy mô lớn, giá nguyên liệu rẻ, năng suất cao thành nhà quản trị chuỗi cung ứng, chuyển từ sản xuất CM (cắt và may thành phẩm) sang FOB (mua nguyên liệu, bán thành phẩm) để giữ được mối quan hệ vững vàng với nhiều khách hàng lớn, đồng thời dự phòng rủi ro khi đối tác gặp khó khăn.

Để sản phẩm bán được với giá thành cao hơn, doanh nghiệp nên đầu tư một phần doanh thu để cải tiến công nghệ và quy trình sản xuất theo hướng xanh hơn. Trước tiên nên tiến hành ở việc chuyển đổi năng lượng.

Kết quả nghiên cứu cho thấy, ngành dệt may Việt Nam phát thải khoảng 5 triệu tấn CO2 mỗi năm, là ngành phát thải lớn chỉ sau xi măng và thép. Đây cũng là ngành nằm trong tầm ngắm của các quy định giảm phát thải từ phía bạn hàng lớn như Châu Âu, Mỹ… Trong khi đó, việc sử dụng năng lượng tái tạo có thể giúp ngành dệt may tiết kiệm được 1 tỷ USD chi phí điện năng. Chuyển đổi năng lượng giúp doanh nghiệp dệt may đáp ứng mục tiêu cả về khía cạnh môi trường và hoạt động kinh doanh.

Ông Nguyễn Tuấn Anh, Giám đốc tư vấn khối Chuyển đổi xanh, ESG và Phát triển bền vững tại FPT Digital chia sẻ, các giải pháp chuyển đổi năng lượng, năng lượng tái tạo tuy chi phí đầu tư ban đầu lớn nhưng sẽ được hoàn lại sau vài năm nhờ giảm đáng kể hóa đơn tiền điện của nhà máy (một trong những chi phí vận hành lớn nhất), giảm sự phụ thuộc vào lưới điện quốc gia, đảm bảo ổn định trong sản xuất ngay cả khi có sự cố về điện.

Cũng theo ông Nguyễn Tuấn Anh, để giảm bớt gánh nặng chi phí, doanh nghiệp cũng có thể tham khảo về các chính sách ưu đãi của Chính phủ liên quan đến chuyển đổi năng lượng để sớm tiếp cận được nguồn tài chính “xanh”.

Vũ Phong Cầm