Ngành nhựa Việt Nam bước vào giai đoạn phát triển xanh và bền vững

Từ sản xuất thủ công sang công nghiệp hiện đại

Tại lễ kỷ niệm 35 năm thành lập Hiệp hội Nhựa Việt Nam, ông Đinh Đức Thắng, Chủ tịch Hiệp hội Nhựa Việt Nam (VPA), kiêm Chủ tịch HĐQT Tập đoàn Stavian nhấn mạnh: “Ngành nhựa Việt Nam đã có bước phát triển mạnh mẽ, từ những dây chuyền sản xuất giản đơn, thủ công, nay đã sở hữu các tổ hợp công nghiệp hiện đại, ứng dụng công nghệ tiên tiến, quản trị chuyên nghiệp, đạt năng lực cạnh tranh trong khu vực và quốc tế.”

Theo ông Thắng, tư duy phát triển của ngành đã chuyển từ tăng trưởng theo chiều rộng sang chiều sâu, lấy công nghệ, quản trị và phát triển bền vững làm nền tảng. Từ một ngành phụ trợ, nhựa Việt Nam đã trở thành lĩnh vực quan trọng của nền kinh tế, với quy mô năm 2024 đạt khoảng 32 tỷ USD, tăng 24% so với 2023, tạo hàng trăm nghìn việc làm và xuất khẩu tới hơn 190 quốc gia.

Từ một ngành phụ trợ, nhựa Việt Nam đã trở thành lĩnh vực quan trọng của nền kinh tế.

Ông Thắng cho biết cộng đồng doanh nghiệp nhựa đang thể hiện rõ trách nhiệm xã hội, đẩy mạnh hoạt động thiện nguyện, bảo vệ môi trường, xây dựng văn hóa doanh nghiệp gắn với phát triển con người.

“Chúng ta đang bước vào giai đoạn mới với yêu cầu ngày càng khắt khe về môi trường, tiêu chuẩn xanh và hội nhập quốc tế. Đây là thách thức, nhưng cũng là cơ hội để ngành tái cấu trúc mô hình tăng trưởng, đổi mới công nghệ và chuẩn hóa quản trị theo tiêu chuẩn ESG”, người đứng đầu VPA nhấn mạnh.

Giai đoạn tới, VPA cùng cộng đồng doanh nghiệp xác định 5 trụ cột phát triển:

Thứ nhất, tăng trưởng bền vững theo chiều sâu, thông qua đổi mới công nghệ, tự động hóa, số hóa và tiêu chuẩn hóa dữ liệu môi trường, lấy chất lượng làm thước đo cạnh tranh.

Thứ hai, đẩy mạnh thiết kế sinh thái (eco-design), giảm phát thải từ khâu nguyên liệu, tối ưu sử dụng vật liệu, thiết kế để tái chế, gia tăng vòng đời sản phẩm.

Thứ ba, phát triển kinh tế tuần hoàn, hình thành các cụm doanh nghiệp liên kết, đầu tư hạ tầng tái chế, tạo thị trường cho nguyên liệu tái chế chất lượng cao.

Thứ tư, tăng cường hợp tác đa bên giữa Nhà nước - Hiệp hội - doanh nghiệp - viện nghiên cứu, để rút ngắn khoảng cách giữa chủ trương và thực tiễn, nâng năng lực chứng nhận, truy xuất nguồn gốc, vượt rào cản kỹ thuật.

Thứ năm, thúc đẩy hội nhập chuỗi cung ứng toàn cầu, nâng cao đóng góp của ngành vào mục tiêu tăng trưởng GDP hai con số.

Theo ông Thắng, VPA cam kết đồng hành cùng doanh nghiệp trong các hoạt động thiết thực như xây dựng tiêu chuẩn quốc gia về thiết kế sinh thái và EPR, tham mưu chính sách giảm chi phí tuân thủ, đào tạo, chia sẻ kinh nghiệm, thúc đẩy mô hình tuần hoàn thí điểm tại địa phương và mở rộng hợp tác quốc tế trong chuyển giao công nghệ, vật liệu và xu hướng thị trường.

“Một chuỗi giá trị bền vững chỉ có thể hình thành khi từng mắt xích cùng mạnh lên. Tôi tin rằng các doanh nghiệp hội viên sẽ coi tiêu chuẩn xanh là lợi thế cạnh tranh, còn cơ quan quản lý tiếp tục hoàn thiện khung chính sách minh bạch, ổn định, tạo niềm tin để ngành vươn tầm quốc tế,” ông Thắng khẳng định.

Ngành nhựa trong “kỷ nguyên vươn mình”

Là điểm nhấn của chuỗi hoạt động kỷ niệm, tọa đàm “Ngành Nhựa Việt Nam trong kỷ nguyên vươn mình” quy tụ các cơ quan quản lý, chuyên gia và doanh nghiệp hội viên, tập trung thảo luận ba định hướng then chốt: đổi mới sáng tạo, phát triển xanh và kinh tế tuần hoàn.

Theo Bộ Công thương, ngành nhựa đang được xem xét đưa vào danh mục lĩnh vực công nghiệp được ưu tiên đầu tư, giúp doanh nghiệp có cơ hội tiếp cận chính sách ưu đãi thuế và vốn, đặc biệt trong hoạt động nghiên cứu và phát triển công nghệ mới.

Ông Phạm Văn Quân, Phó Cục trưởng Cục Công nghiệp (Bộ Công thương) cho biết, Nghị định 205/2025/NĐ-CP về phát triển công nghiệp hỗ trợ đã mở hướng cho các ngành sản xuất trong chuỗi cung ứng.

Dù ngành nhựa chưa nằm trong danh mục công nghiệp hỗ trợ, Bộ đang xây dựng Luật Công nghiệp nền tảng, trong đó ngành này sẽ được ưu tiên đầu tư và hưởng ưu đãi cụ thể. Nếu đáp ứng tiêu chí, doanh nghiệp sẽ được miễn thuế thu nhập 4 năm, giảm 50% trong 9 năm tiếp theo, đồng thời được hỗ trợ nghiên cứu - thử nghiệm.

Bộ Công thương cũng đã đầu tư hai trung tâm hỗ trợ công nghiệp để giúp doanh nghiệp nghiên cứu khuôn mẫu, chế tạo, kiểm định chất lượng sản phẩm, đảm bảo đạt chuẩn quốc tế.

“Nhiều doanh nghiệp chưa đủ điều kiện đầu tư phòng thí nghiệm riêng, vì vậy hệ thống này sẽ giúp họ tiếp cận công nghệ hiện đại, thử nghiệm sản phẩm mới với chi phí hợp lý,” ông Quân nhấn mạnh.

VPA và Hiệp hội Tái chế chất thải Việt Nam ký kết biên bản ghi nhớ hợp tác giai đoạn 2025 - 2028.

Theo số liệu từ Hiệp hội Nhựa Việt Nam, đến năm 2025 ngành có gần 5.000 doanh nghiệp đang hoạt động, kim ngạch xuất khẩu 9 tháng đầu năm đạt 5,5 tỷ USD, tăng gần 13% so với cùng kỳ năm 2024. Tổng quy mô toàn ngành ước đạt 32 tỷ USD, chiếm khoảng 6 - 7% giá trị sản xuất công nghiệp quốc gia, tạo việc làm cho 250.000 lao động.

Tuy vậy, theo GS.TS Vũ Minh Khương, Trường Chính sách công Lý Quang Diệu (Đại học Quốc gia Singapore), ngành vẫn đối mặt với nhiều hạn chế: “Khoảng 80 - 85% hạt nhựa nguyên sinh phải nhập khẩu, trong khi tỷ lệ nội địa hóa nguyên liệu chỉ đạt 15 - 20%. Cấu trúc doanh nghiệp phân mảnh, giá trị gia tăng thấp khiến ngành dễ tổn thương trước biến động giá dầu và tỷ giá.”

Ông Khương cho rằng để tiến tới chuỗi giá trị xanh và tuần hoàn, Việt Nam cần phát triển mạnh công nghiệp hóa dầu, sản xuất nguyên liệu tái chế, hạ tầng thu gom và hệ thống tiêu chuẩn quốc tế cho sản phẩm tái sinh.

Trong khuôn khổ lễ kỷ niệm, VPA và Hiệp hội Tái chế chất thải Việt Nam đã ký kết biên bản ghi nhớ hợp tác giai đoạn 2025 - 2028, hướng tới xây dựng chuẩn kỹ thuật vật liệu tái chế, chia sẻ dữ liệu công nghệ, thị trường, đào tạo nhân lực và thí điểm mô hình thu gom, phân loại tái chế tại địa phương.

Từ chặng đường 35 năm tiên phong, ngành nhựa Việt Nam bước vào giai đoạn phát triển mới với khát vọng “vươn tầm - hội nhập - xanh hóa”. Như lời ông Đinh Đức Thắng khẳng định: “Khát vọng vươn tầm không chỉ là chủ đề của lễ kỷ niệm, mà là tinh thần mà Hiệp hội và doanh nghiệp sẽ theo đuổi trong chặng đường tới. Từ cột mốc này, chúng ta bắt đầu một chu kỳ phát triển mới, bền vững hơn và bản lĩnh hơn, để ngành nhựa Việt Nam trở thành mắt xích quan trọng của chuỗi cung ứng toàn cầu.”

Linh Nguyễn