Ngành xuất khẩu gỗ: Xoay xở trong 'thương chiến'

Giảm thị phần nếu bị áp thuế cao

Ông Ngô Sỹ Hoài, Phó Chủ tịch kiêm Tổng thư ký Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Việt Nam, chia sẻ, ngành gỗ đã có bước tăng trưởng mạnh mẽ trong những năm qua và Việt Nam trở thành một trong những quốc gia hàng đầu trong chế biến và xuất khẩu sản phẩm gỗ. Tuy nhiên, ngành này đang phải đối mặt với một số thách thức lớn từ các thị trường xuất khẩu chủ lực do đang có những diễn biến thay đổi về chính sách thuế.

Nhân viên đang kiểm tra mã số hàng hóa tại kho gỗ ở cảng Long Bình, TP Thủ Đức, TPHCM. Ảnh: Hoàng Hùng

Theo Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Việt Nam, chỉ tính riêng từ năm 2020 đến nay, kim ngạch xuất khẩu gỗ đã tăng mạnh từ 12,5 tỷ USD lên 17,8 tỷ USD. Các thị trường xuất khẩu gỗ chủ lực, chiếm tỷ trọng lớn là Mỹ, Trung Quốc và châu Âu. Trong đó, thị trường Mỹ với hơn 11 tỷ USD, chiếm khoảng 60% tổng kim ngạch xuất khẩu ngành gỗ. Do vậy, khi Mỹ áp dụng các biện pháp phòng vệ thương mại, thay đổi chính sách thuế quan, khiến ngành xuất khẩu gỗ của Việt Nam đối mặt với thách thức giảm thị phần.

“Chính phủ Mỹ đã có sắc lệnh yêu cầu rà soát và áp thuế đối ứng đối với 17.000 mặt hàng nhập khẩu, trong đó có các sản phẩm gỗ. Nếu các quyết định thuế quan và bảo hộ tiếp tục được gia tăng, nguy cơ giảm thị phần xuất khẩu gỗ của Việt Nam tại thị trường Mỹ là điều không thể tránh khỏi, đặc biệt khi thuế suất có thể lên đến 25%. Điều này khiến các doanh nghiệp xuất khẩu gỗ Việt Nam gặp khó khăn trong việc duy trì đà tăng trưởng. Mặt khác, việc áp thuế đối với sản phẩm gỗ Việt Nam có thể làm giảm lợi thế cạnh tranh của các doanh nghiệp trong bối cảnh doanh nghiệp của Trung Quốc và các quốc gia sản xuất gỗ khác cũng đang gia tăng xuất khẩu vào Mỹ”, lãnh đạo Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Việt Nam phân tích.

Bên cạnh đó, Liên minh châu Âu cũng vừa đưa ra các quy định mới về nhập khẩu với các thủ tục khắt khe hơn có thể gây khó khăn cho doanh nghiệp xuất khẩu của Việt Nam, đặc biệt là trong ngành gỗ. Mặc dù Việt Nam đã ký kết các hiệp định thương mại tự do (FTA) với một số quốc gia trong khu vực, nhưng các yêu cầu về môi trường, về tiêu chuẩn sản phẩm và về công nghệ vẫn là những yếu tố mà các doanh nghiệp Việt Nam cần phải cải thiện để đáp ứng yêu cầu của thị trường.

Kiểm soát chặt xuất xứ hàng hóa

Dù gặp nhiều thách thức nhưng ngành gỗ Việt Nam cũng có không ít cơ hội phát triển. Do vậy, theo các doanh nghiệp xuất khẩu gỗ và sản phẩm từ gỗ, cần điều chỉnh chính sách phù hợp. Đầu tiên, các cơ quan chức năng xem xét xóa bỏ mức thuế nhập khẩu áp dụng đối với gỗ nguyên liệu nhập khẩu từ Mỹ, nhằm giảm nguy cơ bị Mỹ áp thuế đối ứng.

Cụ thể, năm 2024, Việt Nam đã nhập khẩu hơn 300 triệu USD gỗ nguyên liệu từ Mỹ, chủ yếu là gỗ tròn và gỗ xẻ, với thuế suất dao động từ 20%-25% - mức thuế khá cao. Vì vậy, nếu miễn hoặc giảm mức thuế này cho gỗ nguyên liệu nhập khẩu từ Mỹ sẽ giúp giảm nguy cơ bị áp thuế đối ứng đối với sản phẩm gỗ xuất khẩu của Việt Nam, tạo cơ hội lớn cho doanh nghiệp tiếp tục mở rộng tại thị trường lớn này.

“Trung Quốc và các quốc gia trong khu vực cũng đang có nhu cầu cao đối với các sản phẩm gỗ chế biến sẵn từ Việt Nam. Vì vậy, ngành gỗ Việt Nam có thể tận dụng các hiệp định thương mại tự do đã ký kết để gia tăng xuất khẩu, đồng thời nâng cao chất lượng sản phẩm để đáp ứng các yêu cầu khắt khe của các thị trường này”, ông Nguyễn Chánh Phương, Giám đốc Công ty TNHH Danh Mộc chia sẻ. Còn theo ông Ngô Sỹ Hoài, hiện nay có tình trạng doanh nghiệp Trung Quốc lợi dụng các hiệp định thương mại tự do để xuất khẩu sản phẩm qua Việt Nam, rồi xuất khẩu qua các thị trường khác, trong đó có Mỹ. Để giải quyết vấn đề này, cần có những chính sách chi tiết hơn và sát sao hơn về xuất xứ sản phẩm nhập khẩu.

Mới đây, trao đổi với PV Báo SGGP, Tham tán Thương mại tại Hoa Kỳ Đỗ Ngọc Hưng gợi mở, các doanh nghiệp Việt Nam cần chủ động đối phó với chính sách thuế quan và các biện pháp bảo vệ thương mại của Hoa Kỳ. Cách duy nhất để duy trì đà tăng trưởng xuất khẩu là liên tục cập nhật thông tin và điều chỉnh chiến lược sản xuất, xuất khẩu sao cho phù hợp với các thay đổi trong chính sách thương mại quốc tế.

Chính phủ đẩy mạnh công tác phòng vệ thương mại nhằm bảo vệ các doanh nghiệp trong nước khỏi những tác động tiêu cực từ chính sách bảo hộ của các quốc gia lớn. Việc duy trì ổn định môi trường kinh doanh, tạo ra các chính sách khuyến khích đầu tư vào ngành chế tạo sẽ giúp doanh nghiệp Việt Nam phát triển bền vững.

Về phía Bộ Công thương, Thứ trưởng Phan Thị Thắng cho biết, trước tình hình “thương chiến” giữa các nền kinh tế lớn, ngành công thương yêu cầu các thương vụ nước ngoài tích cực theo dõi, nắm bắt thông tin và dự báo. Các thương vụ cần nắm bắt nhanh chóng tình hình nước sở tại, hỗ trợ kịp thời cho doanh nghiệp và kết nối với các hệ thống thương vụ, hiệp hội trong nước. Việc tăng cường kết nối giữa các địa phương và Bộ Công thương cũng rất cần thiết để nâng cao hiệu quả công tác xúc tiến thương mại quốc gia.

Bên cạnh đó, cần tăng cường hợp tác giữa các thương vụ Việt Nam tại nước ngoài và các doanh nghiệp để hỗ trợ xuất khẩu. Các thương vụ cung cấp thông tin kịp thời về chính sách, xu hướng thị trường và các cơ hội xuất khẩu cho doanh nghiệp. Các cơ quan liên quan như Cục Công thương, Cục Phòng vệ thương mại và các đơn vị khác cần phối hợp để hỗ trợ doanh nghiệp vượt qua các rào cản và tận dụng cơ hội xuất khẩu sang các thị trường lớn như Mỹ, châu Âu, Trung Quốc…

ÁI VÂN