Ngành xuất khẩu sứa biển bị băng đảng Mexico dọa thâu tóm

Trong nhiều thập kỷ, ngư dân quanh vịnh Santa Clara ở bang Sonora của Mexico sống bằng nghề đánh bắt và bán sứa, một sản phẩm không có thị trường ở Mexico nhưng bán rất chạy ở châu Á. Năm nay, ngành công nghiệp địa phương dự báo một mùa bội thu. Nhưng hiện giờ, băng đảng Sinaloa muốn “lấn sân” vào ngành kinh doanh trị giá hàng triệu USD.

Băng đảng Sinaloa đang muốn thâu tóm mặt hàng xuất khẩu “sứa súng thần công” trị giá hàng triệu USD của Mexico

Không một ngư dân nào dám ra khơi

“Sứa súng thần công” là một trong số hàng chục mặt hàng hải sản được xuất khẩu từ Mexico chủ yếu sang Singapore, Trung Quốc và Việt Nam, mang lại doanh thu hơn 10 triệu USD trong một mùa kéo dài 3 tháng. Vào thời điểm này trong năm, ngư dân lẽ ra đã chế biến hàng tấn sứa để gửi đến các công ty lớn chuyên về điều hành hoạt động kinh doanh xuất khẩu. Nhưng tháng 6 đã qua và không một ngư dân nào dám ra khơi. Mối đe dọa là có thật: các thành viên băng đảng vũ trang hạng nặng đang kiểm soát để không ai ra khơi đánh bắt. “Họ muốn chúng tôi làm việc độc quyền cho họ, nhưng chúng tôi sợ, nên thực sự không biết phải làm gì”, một ngư dân địa phương ở thành phố nhỏ Guaymas, người yêu cầu giấu tên để tránh bị băng đảng trả thù, cho biết.

Để đáp ứng yêu cầu xuất khẩu, sứa cần được khử nước bằng muối, một phần của quy trình mà chỉ có “salina” (một công ty chế biến muối công nghiệp) mới có thể làm được. Nhiều năm trước, các công ty này đã làm việc cùng với ngư dân địa phương, mua sản phẩm của họ rồi chế biến sứa và tự xuất khẩu cho các công ty khác nhau ở châu Á. Theo ông José Velázquez, Giám đốc Pesquera Asia, công ty chế biến sứa lớn nhất ở Sonora, quy trình đánh bắt và làm khô sứa sử dụng khoảng 300 công nhân và xử lý hơn 250 tấn mỗi ngày.

Một tháng trước, các thành viên của băng đảng Sinaloa đã đốt một số xe tải thuộc hai công ty chế biến khác nhau như một lời đe dọa ngừng mua trực tiếp từ ngư dân và bắt đầu giao dịch với tổ chức tội phạm này. “Họ còn đe dọa các lái xe không được ra bờ biển mua sứa nữa, và bây giờ toàn bộ ngành này bị đình trệ”, ngư dân ở Sonora nói.

Một thành viên của băng nhóm Sinaloa ở Sonora cho biết, cố gắng kiểm soát việc đánh bắt cá là điều “không có gì mới” đối với băng đảng này, nhưng sứa sẽ là một nguồn thu nhập mới. “Cạnh tranh rất tốn kém. Khi phải đấu tranh với các băng đảng khác, chúng tôi cần rất nhiều tiền và ma túy không đủ để tài trợ cho tất cả vũ khí, xe hơi và nhân sự nữa”, người này nói. Ở bờ biển Thái Bình Dương của Mexico, bản thân băng đảng Sinaloa cũng chia làm 2 phe khác nhau, một phe định cư ở Sonora và phe kia có trụ sở ở Baja California đang “chiến đấu” để giành quyền kiểm soát rộng rãi hơn.

Thiếu nguồn lực để chống lại tội phạm môi trường

Trong quá khứ, việc buôn bán hải sản giữa Mexico và châu Á không có gì mới. Riêng thập kỷ qua, băng đảng Sinaloa đã khai thác các loài có nguy cơ tuyệt chủng như rùa biển hay cá Totoaba, một món ăn kỳ lạ được phục vụ ở Trung Quốc. Nhưng trong những năm gần đây, khi mối quan hệ giữa các công ty có trụ sở tại Trung Quốc và các tổ chức tội phạm như Sinaloa ngày càng chặt chẽ, Chính phủ Mexico lại cắt giảm tài trợ cho các chương trình bảo tồn động vật hoang dã ở nước này.

“Đáng lo ngại, chính quyền của Tổng thống Lopez Obrador đã rút ngân sách và nhân sự của các cơ quan quản lý môi trường. Ngay cả trước đó, nhiều cơ quan môi trường đã yếu kém, thiếu quyền hạn, lực lượng kiểm lâm và nguồn lực để thực thi chống lại tội phạm môi trường về cơ bản hoạt động cho có”, ông Vanda Felbab-Brown, nhà phân tích và nghiên cứu an ninh nhấn mạnh trong cuộc điều tra gần đây được công bố tại Viện Brookings.

Hiện tại, ngư dân ở vịnh Santa Clara đang phân vân chờ đợi. Họ vừa không dám xuống biển nếu không có sự cho phép của tội phạm có tổ chức, vừa không muốn dính dáng đến chúng, mà đặt hy vọng vào Chính phủ Mexico. “Chúng tôi đã gọi cho quân đội Mexico nhưng chưa thấy trả lời. Mùa đánh bắt kết thúc vào tháng 7 và rất có thể chúng tôi sẽ mất doanh thu cả năm. Rồi chúng tôi sẽ phải tìm những công việc khác, có thể là đánh bắt xa bờ hoặc chọn làm việc cho băng đảng”, ngư dân địa phương bày tỏ.

Theo Daily Beast