Ngày 9/4/1975: Chiến dịch Phan Rang - Xuân Lộc bắt đầu
Cách đây tròn 50, ngày 9/4/1975, chiến dịch Phan Rang - Xuân Lộc chính thức bắt đầu khi Quân đoàn 4 nổ súng tiến công vào thị xã Xuân Lộc.
Sau khi quân giải phóng liên tiếp giành chiến thắng trong chiến dịch Tây Nguyên và chiến dịch Huế - Đà Nẵng, địch tổ chức tuyến phòng thủ kéo dài từ Phan Rang qua Xuân Lộc đến Tây Ninh. Trong đó, thị xã Xuân Lộc là cửa ngõ then chốt vào Sài Gòn, án ngữ các trục giao thông quan trọng như Quốc lộ 1A, Quốc lộ 20 và Quốc lộ 15.
Sáng sớm ngày 9/4/1975, các đơn vị của Quân đoàn 4 nổ súng tiến công thị xã Xuân Lộc. Cách đánh ban đầu của quân giải phóng là tập trung lực lượng, sử dụng bộ binh, xe tăng, pháo binh mở các đòn tiến công trực diện vào các vị trí phòng ngự của địch.
Bộ binh cùng xe tăng quân giải phóng tiến công thị xã Xuân Lộc. (Ảnh tư liệu)
Sau gần 3 ngày chiến đấu, quân giải phóng chiếm được một nửa thị xã Xuân Lộc nhưng còn nhiều mục tiêu quan trọng chưa đột phá được. Quân giải phóng cũng chịu những tổn thất lực lượng khi địch quyết “tử thủ” và phản kích dữ dội.
Hòng cố thủ Xuân Lộc, quân đội VNCH đã tập trung lực lượng gồm 1 sư đoàn bộ binh, 1 trung đoàn thiết giáp, 1 liên đoàn biệt động quân, 9 tiểu đoàn bảo an, 2 tiểu đoàn pháo binh, chưa kể cảnh sát, dân vệ, nghĩa binh… Trong quá trình giao tranh, quân đội VNCH đã tăng cường 1 lữ đoàn dù, 1 trung đoàn bộ binh, 1 trung đoàn thiết giáp và 1 liên đoàn biệt động quân cho mặt trận Xuân Lộc.
Ngày 13/4/1975, quân giải phóng quyết định thay đổi cách đánh trên mặt trận Xuân Lộc. Từ ngày 15/4/1975, quân giải phóng bắt đầu đánh Xuân Lộc theo phương án mới: bao vây cô lập thị xã và đánh tạt sườn thay vì tấn công trực diện.
Trong khi đó, trên mặt trận Phan Rang, quân giải phóng bắt đầu tiến công địch từ ngày 14/4/1975 và đập tan “lá chắn thép” này sau 2 ngày chiến đấu. Ngày 16/4/1975, quân ta giải phóng thị xã Phan Rang và bắt sống Trung tướng Nguyễn Vĩnh Nghi - Tư lệnh tiền phương Quân đoàn 3 quân đội VNCH.
Với việc Phan Rang thất thủ và Xuân Lộc bị bao vây cô lập, lực lượng địch ở Xuân Lộc đứng trước nguy cơ bị tiêu diệt hoàn toàn và tìm đường tháo chạy khỏi thị xã vào đêm 20/4 rạng sáng 21/4.
Như vậy, sau 12 ngày đêm tiến công từ 9/4 đến 21/4, chiến dịch Phan Rang – Xuân Lộc đã kết thúc thắng lợi. Quân giải phóng mở cánh cửa tiến về Sài Gòn, đồng thời mở ra thời cơ tổ chức chiến dịch Hồ Chí Minh để giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước.
