Ngày sinh nhật những năm cuối đời, Chủ tịch Hồ Chí Minh thường làm gì?

Trong cuốn "Hồi ký Bác Hồ viết Di chúc", đồng chí Vũ Kỳ, Thư ký của Bác, viết về ngày 19/5 như sau:

Trong 24 năm làm nguyên thủ quốc gia, chỉ riêng 1946, Chủ tịch Hồ Chí Minh mới cho phép công bố ngày sinh của mình. Lý do là bởi thời điểm đó, tình hình xung đột Việt – Pháp đang căng thẳng. Theo kế hoạch, chiều 18/5, Cao ủy Đông Dương Đác-giăng-liơ – một nhân vật hiếu chiến, sẽ bay từ Sài Gòn ra Hà Nội.

Lễ mừng sinh nhật năm ấy không đơn thuần mang ý nghĩa cá nhân, mà được tổ chức như sự khẳng định khối đoàn kết của nhân dân quanh vị nguyên thủ của một quốc gia non trẻ đối mặt với những thử thách to lớn liên quan đến vận mệnh dân tộc.

Sáng 19/5/1946, các đồng chí trong Thường vụ Trung ương, Chính phủ, đại biểu thiếu nhi Thủ đô, đoàn đại biểu nhân dân Nam Bộ và nhiều ban, ngành đến chúc mừng sinh nhật Bác. Lực lượng Thanh niên Thủ đô tổ chức tuần hành thị uy mừng sinh nhật Bác.

Bác Hồ làm việc tại tầng 2 nhà sàn trong Phủ Chủ tịch năm 1960. (Ảnh tư liệu: TTXVN)

Trước tình cảm của nhân dân, Bác khiêm nhường nói: "Tôi chưa xứng đáng với sự săn sóc của đồng bào, vì tôi hãy còn là thanh niên, tuổi có 56 chưa được đồng bào chúc thọ... Từ trước tới nay tôi đã là người của đồng bào, thì từ nay về sau tôi vẫn thuộc về đồng bào".

Khi cuộc kháng chiến chống Pháp diễn ra, Chủ tịch Hồ Chí Minh đón sinh nhật trên các nẻo đường kháng chiến. Sáng 19/5/1947, khi các đồng chí phục vụ mang bó hoa rừng đến chúc mừng sinh nhật thì Bác đề nghị dành những bông hoa đó để viếng đồng chí Hoàng Văn Lộc - người cấp dưỡng thân thiết vừa qua đời vào ngày 3/5/1947.

Sinh nhật lần thứ 58 và 59, Bác không cho phép tổ chức nhưng khi nhận được lời chúc mừng của các đồng chí trong Quốc hội, Chính phủ, của các đoàn thể và đông đảo các tầng lớp nhân dân, Bác đều có thư cảm ơn.

Năm 1950, Ban Thường vụ Trung ương Đảng tha thiết đề nghị Chủ tịch Hồ Chí Minh cho phép tổ chức lễ mừng sinh nhật lần thứ 60. Lễ chúc thọ Bác năm đó tuy đơn sơ về vật chất nhưng thắm tình đồng chí, nghĩa đồng bào.

Sau lễ sinh nhật, Bác viết thư cảm ơn để gửi tới Quốc hội, Chính phủ, các đoàn thể và tất cả Nhân dân.

Cũng theo cuốn hồi ký "Bác Hồ viết di chúc", vào sáng ngày 10/5/1965, Bác dặn thư ký khi lên làm việc, lấy cho Bác mươi tờ giấy trắng và chiếc phong bì to.

Đúng 9h sáng, Bác ngồi chăm chú viết những dòng đầu tiên vào tài liệu "Tuyệt đối bí mật" để dặn lại mai sau. Hôm đó Bác viết những dòng mở đầu của di chúc: "Chọn một ngày tháng Năm, nhân dịp sinh nhật của mình; chọn đúng vào lúc 9 giờ, giờ đẹp nhất trong một ngày; chọn đúng vào lúc sức khỏe tốt nhất trong những năm gần đây… để viết về ngày ra đi của mình, sao mà thanh thản, ung dung đến thế!".

Ngày 19/5/1968, ngoài việc tiếp thân mật các đồng chí Võ Nguyên Giáp, Phạm Văn Đồng đến chúc mừng sinh nhật, Hồ Chủ tịch tiếp tục viết di chúc, cụ thể là bổ sung 6 trang viết tay về kế hoạch tái thiết đất nước sau chiến tranh.

Vào dịp sinh nhật lần thứ 79, ngày 11/5/1969, Chủ tịch Hồ Chí Minh đến thăm và nói chuyện với các đại biểu của Hội nghị cán bộ cao cấp toàn quân.

Đồng chí Vương Thừa Vũ thay mặt hội nghị, chúc thọ Người. Ngày 18/5/1969, Bác tiếp các cán bộ văn phòng, các đồng chí trong Bộ Chính trị và một số đồng chí Ủy viên Trung ương đến chúc thọ. Buổi liên hoan mừng sinh nhật diễn ra giản dị, thân tình. Sau đó, Bác tiếp tục xem xét, chỉnh sửa di chúc.

Buổi chiều ngày 19/5/1969, Người dành thời gian viết thư khen các cháu thiếu niên hợp tác xã Măng Non thôn Phú Mẫn, xã Hàm sơn, huyện Yên Phong, tỉnh Hà Bắc vì thành tích chăm sóc trâu bò. Cũng trong ngày sinh nhật lần thứ 79, Bác thể hiện tình cảm với quê hương qua việc gửi tặng Đảng bộ, cán bộ và nhân dân tỉnh Nghệ An tấm chân dung của Bác.

Bản di chúc được viết từ ngày 10/5/1965 - 19/5/1969, đúng ngày sinh nhật của Bác. Sau khi Bác mất, ngày 9/9/1969, trong lễ truy điệu Chủ tịch Hồ Chí Minh, Tổng Bí thư Lê Duẩn xúc động công bố bản di chúc. Đây là bản di chúc hoàn chỉnh được ghép từ các bản di chúc mà Bác đã viết, sửa và bổ sung hoặc thay thế trước đó.

Hiện, bản gốc Di chúc của Bác trở thành bảo vật quốc gia, được lưu giữ tại Kho Lưu trữ Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam, do Cục Lưu trữ Văn phòng Trung ương Đảng bảo quản theo chế độ đặc biệt.

Thiên Bình (Tổng hợp)