Nghệ An: Ban hành kế hoạch quản lý và bảo vệ môi trường khu Dự trữ sinh quyển miền Tây Nghệ An

Theo đó, kế hoạch được ban hành với mục tiêu chung là bảo vệ và giải quyết tình trạng suy thoái môi trường di sản thiên nhiên, sử dụng và khai thác hợp lý nguồn tài nguyên thiên nhiên, bảo tồn đa dạng sinh học, hỗ trợ nghiên cứu, giám sát, đào tạo và giáo dục cộng đồng về bảo tồn và phát triển bền vững. Bên cạnh đó, kế hoạch cũng thúc đẩy các hoạt động bảo vệ môi trường, phát triển kinh tế xã hội bền vũng và thích ứng biến đổi khí hậu ở Khu Dự trữ sinh quyển miền Tây Nghệ An, góp phần thực hiện trách nhiệm quốc gia trong triển khai Chiến lược UNESCO/MAB 2015/2025 và Kế hoạch hành động LIMA 2016-2025.

Kế hoạch cũng đưa ra những mục tiêu cụ thể, bao gồm:

Về mục tiêu kinh tế: Phát triển kinh tế bền vững, xây dựng các mô hình kinh tế sinh thái thông qua các hoạt động phát triển kinh tế xã hội, khai thác và quản lý hiệu quả, bền vững các tài nguyên thiên nhiên, giá trị đặc sắc văn hóa truyền thống cộng đồng. Đặc biệt là phát huy giá trị đa dụng hệ sinh thái rừng, chi trả dịch vụ môi trường rừng, kinh doanh tín chỉ Carbon, phát triển du lịch sinh thái, cảnh quản, phát triển lâm sản ngoài gỗ và dược liệu dưới tán rừng, gắn liền với bảo tồn đa dạng sinh học, bảo vệ môi trường, thích ứng biến đổi khí hậu; Phát huy giá trị của tài nguyên sinh vật, của các hệ sinh thái rừng, của các giá trị văn hóa tuyền thống, các tri thức bản địa,… nhằm tạo thêm sinh kế, nâng cao giá trị sản phẩm và cải thiện thu nhập; Góp phần thực hiện chiến lược quốc gia, các cam kết quốc tế về tăng trưởng xanh, phát triển bền vững, tiến tới nền kinh tế Carbon thấp.

Về mục tiêu môi trường: Bảo tồn và phát triển bền vững giá trị đặc trưng của khu DTSQ miền Tây Nghệ An, trọng tâm là giá trị đa dang sinh học, đa dạng cảnh quan thiên nhiên, đa dạng bản sắc văn hóa và tri thức truyền thống; Bảo vệ và phát triển vốn rừng, duy trì đảm bảo các chức năng hệ sinh thái rừng bị suy thoái, cải thiện nâng cao chất lượng môi trường, giảm phát thải khí nhà kính.

Về mục tiêu xã hội: Phát huy chức năng hỗ trợ và phát triển của khu DTSQ thế giới, góp phần phát triển bền vững kinh tế, xã hội gắn với hoạt động quản lý bền vững tài nguyên rừng, bảo tồn đa dạng sinh học và bảo vệ môi trường di sản thiên nhiên; Góp phần ổn định an ninh, dân cư và đời sống văn hóa tinh thần của cộng đồng dân cư sinh sống trong khu DTSQ thông qua các hoạt động quản lý bảo vệ và phát triển rừng, sinh kế bền vững, thích ứng với biến đổi khí hậu.

Hình ảnh tại Khu DTSQ miền Tây Nghệ An

Khu dự trữ sinh quyển miền Tây Nghệ An với mức độ đa dạng sinh học cao

Các hoạt động quản lý, bảo vệ môi trường, bảo tồn thiên nhiên và đa dạng sinh học cụ thể ở trong vùng lõi và vùng đệm, vùng chuyển tiếp khu DTSQ miền Tây Nghệ An cũng được nêu ra, như: Điều tra đánh giá định kỳ 5 năm (2023-2027) về diễn biến môi trường và các giá trị thiên nhiên cần bảo vệ, bảo tồn theo 07 tiêu chí công nhận khu DTSQ miền Tây Nghệ An; Triển khai thực hiện hiệu quả phương án bảo vệ môi trường theo phân vùng môi trường khu DTSQ phù hợp với quy hoạch phân vùng môi trường tỉnh Nghệ An; Thành lập khu bảo tồn thiên nhiên Pù Xai Lai Leng thuộc khu DTSQ miền Tây Nghệ An; Xây dựng quy hoạch tổng thể các hành lang đa dạng sinh học, kết nối với các hành lang liên vùng (Thanh Hóa, Hà Tĩnh) và liên biên giới với nước Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào; Rà soát điều chỉnh 03 loại rừng để tích hợp vào quy hoạch tỉnh, quy hoạch Lâm nghiệp cấp quốc gia thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến 2050 phù hợp với quy định của pháp luật và tình hình thực tế; Rà soát và bàn giao cho chính quyền địa phương quản lý sử dụng đất ở và đất sản xuất cho người dân sống ở vùng đệm của các Vườn quốc gia Pù Mát, Khu bảo tồn thiên thiên Pù Hoạt và Khu bảo tồn thiên nhiên Pù Huống; thực hiện chương trình giám sát 02 loài gấu ngựa và gấu chó bằng phương pháp đặt máy bẫy ảnh (giai đoạn 2024-2026) và chương trình quan trắc loài sơn dương (2025-2027) tại vườn quốc gia Pù Mát;…

Khu DTSQ miền Tây Nghệ An là ngôi nhà chung của 6 dân tộc anh em sinh sống

Ngoài ra, Kế hoạch cũng đưa ra 5 chương trình quản lý, bảo vệ môi trường, bảo tồn thiên nhiên, đa dạng sinh học, bao gồm: Thứ nhất là hoàn thiện thể chế, cơ chế tổ chức, điều hành, năng lực quản lý; Thứ hai là bảo tồn đa dạng sinh học, sử dụng hợp lý tài nguyên, bảo vệ môi trường và ứng phó với biến đổi khí hậu; Thứ 3 là bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa, phát triển du lịch thân thiện; Thứ 4 là phát triển kinh tế bền vững trong bối cảnh biến đổi khí hậu; Thứ năm là giáo dục, truyền thông và hỗ trợ.

UBND tỉnh yêu cầu các mục tiêu quản lý và bảo vệ môi trường của khu DTSQ miền Tây Nghệ An được lồng ghép vào các quy hoạch, kế hoạch, chương trình phát triển của các cấp, các ngành, các đơn vị, địa phương… nhằm đảm bảo các mục tiêu bảo tồn thiên nhiên, bảo vệ môi trường và phát triển bền vững khu DTSQ miền Tây Nghệ An. Vì vậy kế hoạch này sẽ khuyến khích sự tham gia của toàn xã hội và huy động các nguồn lực từ các chương trình khác nhau.

Bên cạnh đó, Ban quản lý khu DTSQ miền Tây Nghệ An chủ động mở rộng quan hệ hợp tác trong và ngoài nước nhằm tăng cường nguồn lực cho các hoạt động mà Ban quản lý khu DTSQ chủ trì. Bản quản lý cũng chủ động xây dựng cơ chế, quy chế phối hợp liên ngành nhằm huy động và điều phối các bên liên quan cùng thực hiện kế hoạch.

Khu Dự trữ sinh quyển miền Tây Nghệ An thuộc phân cấp Di sản thiên nhiên cấp Quốc gia đặc biệt, được tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa của Liên Hiệp Quốc (UNESCO) chính thức công nhận là khu DTSQ thế giới vào ngày 18/9/2007. Đây là khu DTSQ có diện tích lớn nhất trong 11 khu DTSQ thế giới của Việt Nam với tổng diện tích 1.299.795 Ha. Khu Dự trữ sinh quyển miền Tây Nghệ An nằm trong địa giới hành chính của 9 huyện miền núi với 182 xã và thị trấn, 2.125 xóm, bản; bao gồm toàn bộ lưu vực đầu nguồn sông Cả với 3 chi lưu quan trọng là sông Hiếu, sông Nậm Nơn và sông Nậm Mộ, thuộc phạm vi vùng sinh thái dãy Trường Sơn. Vùng lõi là 3 khu rừng đặc dụng bao gồm: vườn Quốc gia Pù Mát, khu bảo tồn thiên nhiên Pù Huống, khu bảo tồn thiên nhiên Pù Hoạt.

Đây là khu vực có mức độ đa dạng sinh học cao với sự đa dạng và phong phú về loài, hệ sinh thái và nguồn gen động, thực vật. Hiện đã ghi nhận 3.627 Loài thực vật thuộc 1.184 chi, 205 họ và 39 bộ, 131 họ, 480 chi với 942 loài động vật có xương sống và hơn 1.000 loài côn trùng, trong đó có nhiều loài thực vật nguy cấp, quý hiếm, 134 loài trong Sách đỏ Việt Nam 2007, 20 loài trong danh mục cảnh báo nguy cơ suy thoái và tuyệt chủng của IUCN 2021, 56 loài trong Nghị định số 84 và nhiều loại dược liệu quý hiếm được phát hiện và khai thác.

Trần Tình