Nghệ nhân A Glững: Người giữ hồn cồng chiêng giữa đại ngàn

Sau khi tham gia lớp tập huấn chỉnh chiêng do Sở VHTTDL Kon Tum tổ chức, nghệ nhân A Glững hiện có thể "bắt bệnh" cho những chiếc chiêng hỏng một cách thuần thục

Sinh năm 1984 trong một gia đình có truyền thống nghệ thuật, A Glững từ nhỏ đã thấm đẫm không gian văn hóa cồng chiêng. Cha anh, ông A Hin là một nghệ nhân nổi tiếng trong làng, người đã đặt nền móng đầu tiên cho niềm đam mê và hành trình gìn giữ văn hóa của A Glững sau này.

Tuổi thơ của anh là những đêm trăng rực rỡ bên bếp lửa, bên vòng xoang rộn ràng của già làng, là tiếng chiêng vang lên trong mỗi lễ hội, lễ mừng lúa mới, lễ bỏ mả, lễ cúng Yàng...

Khác với nhiều nghệ nhân học nghề qua kinh nghiệm và cảm nhận, A Glững tiếp cận việc chỉnh chiêng một cách bài bản. Anh cẩn thận ghi chép mọi kiến thức học được vào một cuốn vở dày, tự vẽ sơ đồ các vị trí, chú thích cách xác định độ sai âm, cách chỉnh cho từng loại chiêng khác nhau. Chính điều đó đã giúp anh chỉnh chiêng nhanh, chính xác.

“Giờ chỉ cần nghe tiếng chiêng trong vòng 10 - 15 phút là tôi biết chỗ nào bị sai, lệch cao hay thấp. Sau đó dùng búa nhỏ điều chỉnh mặt chiêng hoặc tang chiêng cho phù hợp”, anh chia sẻ.

Nhờ nghệ nhân A Glững, giờ đây dân làng có thể yên tâm bảo tồn những bộ chiêng quý của mình

Trước đây, khi một chiếc chiêng bị lệch âm, người dân phải đưa xuống tận Gia Lai để sửa, rất tốn kém và không ít lần bị hư hỏng thêm. Nhờ A Glững, giờ đây cả làng Plei Chor có thể yên tâm bảo tồn bộ chiêng quý.

Mỗi lần có chiêng hỏng, bà con đều mang đến nhờ anh sửa. Cẩn trọng, kiên nhẫn, tỉ mỉ, anh xem mỗi chiếc chiêng như một “bệnh nhân” cần được lắng nghe và chữa lành.

Hiện tại, Plei Chor có một bộ chiêng cổ quý gồm 24 chiếc, được lưu giữ tại nhà sinh hoạt cộng đồng của thôn. Bộ chiêng này gắn liền với bao thế hệ người Ba Na, là “báu vật” của cả cộng đồng.

Ngoài ra, trong làng còn nhiều hộ gia đình khác cũng sở hữu các bộ chiêng riêng, tạo nên một không gian âm nhạc đặc sắc, độc đáo.

Không chỉ bảo quản chiêng, A Glững còn là người thổi hồn vào tiếng chiêng, truyền đam mê cho lớp trẻ. Anh hiện đang dẫn dắt đội chiêng trẻ trong làng, một nhóm gồm hơn 10 thành viên, chủ yếu là thanh thiếu niên.

Dưới sự hướng dẫn của anh, đội chiêng thường xuyên luyện tập và tham gia biểu diễn trong các sự kiện văn hóa, hội làng và các chương trình giao lưu trong và ngoài tỉnh.

Nghệ nhân A Glững mong muốn kỹ năng chỉnh chiêng cần được công nhận, hỗ trợ và bảo tồn như một nghề truyền thống

Việc truyền dạy cồng chiêng cho thế hệ trẻ đang trở thành vấn đề cấp thiết khi lớp nghệ nhân lớn tuổi ngày càng vơi dần. Trong khi đó, nhiều thanh niên lại mải mê với đời sống hiện đại, rời xa các giá trị truyền thống.

“Nếu không có người truyền dạy, 10 năm nữa có thể sẽ không còn ai biết đánh chiêng nữa. Vì vậy mình phải dạy, vừa là trách nhiệm, vừa là cách để giữ gìn văn hóa dân tộc mình”, A Glững khẳng định.

Không chỉ vậy, anh còn tích cực tham gia các lễ hội cấp thành phố, cấp tỉnh để biểu diễn và giao lưu với các nghệ nhân khác. Mỗi lần được trình diễn trên sân khấu, được thấy ánh mắt rạng ngời của khán giả khi nghe tiếng chiêng, A Glững lại càng thêm yêu và tin vào con đường mình đang đi.

Dù là một trong số ít người chỉnh chiêng giỏi ở địa phương, A Glững vẫn không ngừng học hỏi, tìm hiểu thêm về kỹ thuật, lý thuyết âm nhạc truyền thống. Anh mong muốn trong tương lai sẽ có thêm nhiều lớp dạy chỉnh chiêng, nhiều nghệ nhân trẻ được đào tạo để kế thừa và phát triển nghệ thuật này.

“Kỹ năng chỉnh chiêng cần được công nhận, hỗ trợ và bảo tồn như một nghề truyền thống. Mình cũng mong có thêm các chương trình, dự án hỗ trợ để tiếng chiêng không bị lãng quên giữa xã hội hiện đại”, A Glững bày tỏ.

Trong bối cảnh văn hóa cồng chiêng đang đứng trước nguy cơ mai một bởi những thay đổi trong đời sống kinh tế, xã hội, sự xuất hiện và cống hiến thầm lặng của những người như A Glững là vô cùng quý giá. Họ không chỉ giữ gìn một loại hình nghệ thuật, mà còn gìn giữ linh hồn của cả một cộng đồng, một dân tộc.

NGỌC HÒA