Nghệ thuật đối nhân xử thế của Tổng thống Mỹ Lincoln! - Bài 2

Bài học thứ hai

KHEN CHÂN THÀNH

Mọi người đều thích được khen ngợi

Lincoln cho rằng, phép ứng xử có một nguyên tắc cơ bản mà ai cũng cần biết, đó là: "Mọi người đều muốn được khen ngợi".

Nguyên tắc này cũng được nhiều danh, vĩ nhân đồng tình. Chẳng hạn như John Dewey (nhà triết học tâm lý, nhà cải cách giáo dục nổi tiếng người Mỹ) cũng từng nói rằng: "Động cơ thúc đẩy sâu sắc nhất trong bản chất con người là sự khao khát được thể hiện mình". Nhà phân tâm học Sigmund Freud khẳng định: "Mọi hành đông của con người đều xuất phát từ hai động cơ: niềm kiêu hãnh của giới tính và sự khao khát được là người quan trọng".

Dale Carnegie phân tích, con người hầu như ai cũng mong muốn được:

1. có sức khỏe tốt và cuộc sống bình an;

2. có những món ăn mình yêu thích;

3. có giấc ngủ ngon;

4. có đầy tiền bạc và tiện nghi vật chất;

5. được thỏa mãn trong đời sống tình dục;

6. con cái khỏe mạnh, học giỏi;

7. có cảm giác là người quan trọng

8. có cuộc sống tốt đẹp ở kiếp sau.

Hầu hết những điều ước này đều được thỏa mãn trừ một điều ít khi được thỏa mãn, đó là điều số 7: có cảm giác mình là người quan trọng, cũng chính là điều mà Lincoln từng nhắc tới: mong muốn thầm kín thích được ngợi khen.

Lincoln cho rằng, người nào có khả năng thỏa mãn được sự thèm khát sâu sắc, mạnh mẽ này một cách chân thành sẽ là người có khả năng kiểm soát được hành vi của kẻ khác.

Abraham Lincoln cùng gia đình mình

Đối với bản thân Lincoln, chính sự khao khát được thấy mình quan trọng đã khiến ông từ một nhân viên tạp hóa ít học, nghèo khổ đã chịu khó nghiên cứu những cuốn sách thật cũ kỹ mà ông nhặt được trong một cái thùng đựng đồ lặt vặt được ông mua lại với giá 50 xu.

Con đường Lincoln chọn để được ghi nhận tầm ảnh hưởng là nỗ lực học hỏi và mang đến điều tích cực cho xã hội. Tuy nhiên, có những người không tận dụng tốt khát khao được ngợi khen theo chiều hướng tiêu cực. Họ hút thuốc, đánh nhau, chửi tục nói thề, thậm chí hóa điên để có được cảm giác là người quan trọng.

Dale Carnegie nhìn nhận tất cả những điều ấy ở bản chất "rất người". Ông cho rằng, chúng ta thường quên tặng cho người thân yêu những lời khen ngợi thật lòng mà họ sẽ nhớ mãi như nhớ những giai điệu êm ái tuyệt vời nhất.

Lời khen ngợi muốn phát huy giá trị phải xuất phát từ sự chân thành. Muốn thế, chúng ta hãy thực hành nguyên tắc sau: giảm thời gian suy nghĩ về bản thân trong chốc lát và bắt đầu nghĩ về điều tốt của những người xung quanh. Khi ấy, chúng ta sẽ không cần dùng đến những lời nịnh hót nữa.

Trước khi phê bình, hãy ngợi khen

Năm 1863 có thể xem là thời kỳ đen tối nhất của cuộc nội chiến Mỹ. Trong suốt 18 tháng, các viên tướng của Lincoln đã lãnh đạo quân Liên minh đi từ thất bại thảm hại này tới thất bại thảm hại khác. Dân chúng hoảng loạn, hàng ngàn binh sĩ đào ngũ. Ngay cả các thành viên Đảng Cộng hòa trong Thượng viện cũng muốn Lincoln từ chức. Lincoln phải tuyệt vọng than rằng: "Giờ đây chúng ta đang ở bên bờ của sự hủy diệt. Tôi cảm thấy ngay cả Chúa Trời cũng chống lại chúng ta. Tôi gần như không còn nhìn thấy một tia hy vọng nào".

Thế nhưng, vào ngày 26/4 năm đó, Tướng Joseph Hooker - người đã góp phần đẩy Lincoln vào hoàn cảnh đen tối, tuyệt vọng đã nhận được bức thư thật ôn hòa, tế nhị. Vậy mà có lẽ đó là bức thư gay gắt nhất mà Lincoln đã viết sau khi trở thành Tổng thống.

Tượng Lincoln tại Công viên Senn, Chicago.

"Tôi đã bổ nhiệm ông là Tổng chỉ huy đạo quân Potomac. Dĩ nhiên, quyết định này dựa trên những cơ sở chính đáng. Tuy nhiên, ông cũng nên biết rằng có một vài việc gần đây tôi không hoàn toàn hài lòng về ông.

Tôi tin rằng ông là một quân nhân dũng cảm và tài năng, những phẩm chất mà tôi rất quý trọng. Tôi cũng tin rằng ông không pha lẫn chính trị vào đời binh nghiệp, như thế thì thật là quý. Ông tự tin vào chính mình, một phẩm chất quan trọng, nếu không nói là chính yếu.

Ông là người có tham vọng, đấy là một điều rất tốt trong một chừng mực nào đó. Nhưng tôi nghĩ rằng, trong thời gian Tướng Burnside cầm quân, chính tham vọng của ông đã cản phá công việc của ông ấy, gây thiệt hại to lớn cho đất nước và cho người đồng đội đáng quý nhất.

Gần đây, tôi có nghe lời phát biểu của ông rằng cả quân đội và chính phủ đều cần một nhà độc tài. Dĩ nhiên, không phải vì điều này mà chính vì bất chấp điều này, tôi mới trao quyền chỉ huy cho ông.

Chỉ những viên tướng nào giành được thắng lợi mới có thể trở thành nhà độc tài. Lúc này, thắng lợi quân sự mới là điều cấp bách, còn chuyện độc tài tôi sẽ bàn sau. Chính phủ sẽ ủng hộ ông hết khả năng của mình, cũng như trước nay đối với mọi tướng lĩnh. Nhưng tôi e rằng thái độ phê phán chỉ huy và làm suy giảm lòng tin vào lãnh đạo mà ông đang gieo rắc trong quân đội sẽ chống lại chính bản thân ông. Tôi sẽ giúp ông trong một chừng mực nào đó để dẹp tan điều này.

Dù là ông hay ngay cả Napoléon tái thế chăng nữa cũng khó mà chấn chỉnh một đạo quân bị tiêm nhiễm thái độ đó. Ông cần cảnh giác với sự liều lĩnh của mình nhưng phải đem hết nghị lực và nhiệt huyết để tiến lên, mang thắng lợi về cho đất nước."

Lincoln là một tấm gương sáng chói của sự tự lập, tự phấn đấu từ hoàn cảnh nghèo khó vươn lên địa vị là người có quyền lực nhất trên thế giới. Để ngồi lên vị trí tổng thống Hoa Kỳ, Abraham Lincoln đã từng gặp thất bại trong kinh doanh, thua cuộc trong 8 lần bầu cử và từng bị suy nhược thần kinh

Chắc chắn Lincoln hiểu rằng, lời nói nhiều người muốn nghe nhất chính là lời khen, và khi một người đã được nghe lời khen rồi thì họ cũng sẽ dễ dàng nhận lời chê trách, góp ý hơn. Khen ngợi trước khi góp ý cũng giống như nha sĩ bắt đầu công việc bằng thuốc tê. Nó sẽ giúp bệnh nhân khỏi đau đớn khi bị nhổ răng.

Nguyên tắc về việc thực hành lời khen chân thành luôn được Lincoln vận dụng triệt để trên mọi phương diện. Ông cũng thường tránh việc "chọc phá tổ ong", lên án, chỉ trích người khác và như đã nói, bức thư viết cho tướng Joseph Hooker với việc chỉ ra sai lầm cũng là bức thư gay gắt cuối cùng mà Lincoln viết rồi gửi đi trong sự nghiệp làm lãnh đạo của mình.

P.V