Nghệ thuật từ sự hắt sáng

Tác phẩm Cô gái làm gốm của nghệ sĩ Bùi Văn Tự

Ấy là cách nói dựa trên 2 thủ pháp chính: điêu khắc/sắp đặt kết hợp với ánh sáng một chiều để tạo ra bóng ảnh của vật thể mà anh đã sử dụng trong quá trình sáng tạo các tác phẩm nghệ thuật. Nghệ sĩ Bùi Văn Tự đặt tác phẩm điêu khắc trước nguồn sáng một chiều, rồi nhờ ánh sáng của nguồn sáng rọi thẳng vào tác phẩm điêu khắc, qua đó tạo nên phần bóng ảnh của tác phẩm điêu khắc. Phần bóng ảnh, được tạo hình bởi sự hắt sáng, chính là “câu chuyện” anh muốn kể. Nghệ sĩ Bùi Văn Tự chia sẻ rằng, việc mình đến với nghệ thuật điêu - khắc - ánh - sáng cũng hết sức tình cờ. Trong một lần lắp đặt phần đèn sáng trang trí hòn non bộ, anh thấy bóng của hình non bộ hắt lên bức tường rất giống hình một chú gấu.

Bóng ảnh chú gấu hắt sáng từ hòn non bộ đã gợi mở cho nghệ sĩ Bùi Văn Tự một con đường mới trong sáng tạo nghệ thuật: tạo ra những phần bóng nghệ thuật qua việc sử dụng ánh sáng của nguồn sáng một chiều chiếu lên tác phẩm điêu khắc/sắp đặt. Theo anh, cái khác biệt ở đây, bóng của vật thể mới là chủ thể chính, cũng là sản phẩm nghệ thuật cuối cùng - điều người nghệ sĩ muốn truyền tải - chứ không phải tác phẩm điêu khắc/sắp đặt. Do vậy, phần bóng của vật thể vừa là đối tượng tham chiếu, vừa là sản phẩm cuối cùng để người nghệ sĩ dựa vào đó lựa chọn chất liệu phù hợp, đục bỏ những chỗ vật liệu thừa, kết hợp với sự chỉnh sáng sao cho phần bóng ảnh vật thể hắt lên tường hoàn hảo nhất.

Nghệ sĩ Bùi Văn Tự bộc bạch, cái khó khi thực hiện loại hình điêu - khắc - ánh - sáng là “bắt” phần hình phải thật trùng khớp phần bóng. Phần hình chỉ chệch 1 mm là phần bóng coi như hỏng. Thành ra nó đòi hỏi người nghệ sĩ phải thật sự tỉ mỉ trong quá trình tạo hình tác phẩm. Ngoài ra, người nghệ sĩ còn phải tính toán cặn kẽ bố cục không gian, vì như đã nói,w phần bóng ảnh vật thể mới là tác phẩm của loại hình nghệ thuật điêu - khắc - ánh - sáng. Tác phẩm điêu khắc và sắp đặt trước đó chỉ đóng vai trò tiền tố, góp phần làm nên sản phẩm nghệ thuật chính thức - bóng ảnh. “Ý tưởng phải có trước, thí dụ tác phẩm sẽ chuyển tải nội dung gì: ai, cái gì... sau đó mới bắt tay thực hiện.

Từ ý tưởng ban đầu, người nghệ sĩ sẽ chọn chất liệu: gỗ, sắt, gốm... rồi tiến hành tạo tác: điêu khắc, sắp đặt, chỉnh chiếu đèn... cốt tạo ra đúng tác phẩm như hình dung”, anh cho biết. Trong quá trình sáng tác, nghệ sĩ Bùi Văn Tự sử dụng ánh sáng một chiều ngay từ đầu chiếu thẳng vào vật thể và dựa theo đó để xác định góc độ, cùng sự biến dạng của vật thể khi điêu khắc. Bật đèn, rồi lại tắt đèn, anh cứ thế vừa điêu khắc, vừa chỉnh sửa để cho ra đúng tác phẩm mà mình đã lên ý tưởng.

Tại không gian Bảo tàng Hoa XQ Sử Quán (phường Lâm Viên - Đà Lạt), nghệ sĩ Bùi Văn Tự vừa cho ra mắt những tác phẩm điêu - khắc - ánh - sáng mới nhất của mình. Tác phẩm kể về những nghệ nhân thêu, nghệ nhân gốm, doanh nhân... những người lúc rạng rỡ, khi âm thầm đang ngày ngày kiến tạo những giá trị văn hóa Việt.

Nguyễn Thành Đồng .