Nghị định 140: Hoàn thiện phân định thẩm quyền và nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ cơ sở

Hoàn thiện phân định thẩm quyền thách thức về nguồn nhân lực cơ sở

Ngày 12/6/2025, Chính phủ ban hành Nghị định 140/2025/NĐ-CP quy định về phân định thẩm quyền của chính quyền địa phương 2 cấp trong lĩnh vực quản lý nhà nước của Bộ Xây dựng (Nghị định 140). Đây được đánh giá là bước hoàn thiện thể chế quan trọng, góp phần tổ chức lại bộ máy chính quyền theo hướng tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả.

Nghị định 140/2025: Hoàn thiện phân định thẩm quyền và yêu cầu cấp bách về đào tạo, bồi dưỡng cán bộ ở địa phương 2 cấp. Ảnh minh họa.

Nghị định 140 trao cho cấp xã, phường nhiều thẩm quyền hơn trong các hoạt động quản lý về xây dựng, phát triển đô thị, quản lý đất đai, hạ tầng kỹ thuật. Điều này tạo tiền đề giúp chính quyền cơ sở gần dân hơn, xử lý công việc kịp thời hơn.

Tuy nhiên, thực tiễn triển khai cho thấy nhiều địa phương, đặc biệt là xã miền núi, biên giới, vùng sâu, vùng xa, đang phải đối mặt với tình trạng thừa - thiếu cán bộ cục bộ, trong khi phạm vi quản lý rộng hơn và khối lượng công việc tăng lên.

Ông Trần Ngọc Chính, Chủ tịch Hội Quy hoạch phát triển đô thị Việt Nam cho rằng, sau sáp nhập, năng lực quản lý đô thị chưa đáp ứng yêu cầu thực tiễn. Cụ thể, nguồn nhân lực chất lượng cao về quy hoạch, kiến trúc, hạ tầng… còn thiếu đặc biệt ở cấp phường/xã; cơ chế tổ chức bộ máy của xã chưa được thiết kế để quản lý đô thị; thiếu công cụ quản lý hiện đại.

Dữ liệu quy hoạch chưa thống nhất và liên thông, ví dụ như hệ thống cơ sở dữ liệu quy hoạch số, GIS, nền tảng quản lý đô thị thông minh... dẫn đến công tác quản lý thiếu hiệu quả.

Tại phiên thảo luận của Quốc hội cuối tháng 10 vừa qua, nhiều đại biểu cũng đề cập những vướng mắc khi thực hiện mô hình chính quyền hai cấp.

Đoàn đại biểu Khánh Hòa cho rằng, dù việc sắp xếp tổ chức hành chính đã đạt nhiều kết quả tích cực, nhưng nguồn lực thực hiện nhiệm vụ ở cấp xã vẫn còn khó khăn, số lượng cán bộ giảm, phạm vi quản lý mở rộng, khối lượng công việc tăng, trong khi nhiều địa phương thiếu nhân lực chuyên môn ở các lĩnh vực như tài chính, đất đai, xây dựng, khoa học, công nghệ.

Cơ sở vật chất, hạ tầng công nghệ thông tin ở một số nơi còn thiếu và chưa đồng bộ, ảnh hưởng đến việc triển khai chính quyền số và cung cấp dịch vụ công trực tuyến. Ngoài ra, cơ chế tài chính, ngân sách chưa theo kịp mô hình mới, một số nhiệm vụ được giao nhưng chưa có nguồn kinh phí tương ứng.

Đào tạo, bồi dưỡng bài bản - chìa khóa nâng cao hiệu quả vận hành chính quyền địa phương 2 cấp

Trước yêu cầu nâng cao năng lực cho cán bộ cấp xã, phường nhằm đáp ứng mô hình chính quyền hai cấp, công tác đào tạo, bồi dưỡng trở thành giải pháp trọng yếu. Việc này không chỉ bảo đảm năng lực chuyên môn mà còn góp phần giúp cán bộ thực hiện đúng, đầy đủ thẩm quyền mới được phân giao tại Nghị định.

Theo TS Ngô Anh Tuấn, Giám đốc Học viện Chiến lược, bồi dưỡng cán bộ xây dựng, việc phát triển năng lực cho cán bộ lãnh đạo cấp xã, phường không chỉ là yêu cầu cấp bách trong giai đoạn hiện nay, mà còn là yếu tố có ý nghĩa quyết định để bảo đảm mô hình chính quyền địa phương 2 cấp vận hành thực chất, đồng bộ và phục vụ người dân ngày càng tốt hơn.

Cần khẩn trương rà soát và tổ chức các chương trình bồi dưỡng có tính hệ thống cho lãnh đạo và công chức cấp xã, phường, tập trung vào các nhóm nhiệm vụ cốt lõi, bao quát các lĩnh vực mà địa phương được phân quyền: Quản lý quy hoạch, trật tự xây dựng và cấp phép; quản lý đô thị - nông thôn, kiến trúc - cảnh quan; quản lý đất đai, nhà ở và thị trường bất động sản; quản lý hạ tầng kỹ thuật và hạ tầng giao thông thuộc thẩm quyền; kiểm tra, giám sát, xử lý vi phạm; cùng với yêu cầu ứng dụng công nghệ số và khai thác cơ sở dữ liệu trong giải quyết thủ tục hành chính.

Các chương trình này phải chuẩn hóa theo vị trí việc làm, gắn chặt với yêu cầu thực thi pháp luật tại cơ sở, giúp cán bộ nắm rõ thẩm quyền, thực hiện đúng quy trình và nâng cao chất lượng quản lý nhà nước trong bối cảnh nhiệm vụ được mở rộng.

Việc tổ chức các khóa bồi dưỡng có sự phối hợp giữa Bộ Xây dựng, các cơ sở đào tạo, bồi dưỡng và địa phương sẽ tạo nền tảng để đội ngũ cán bộ cơ sở "vững nghề, rõ nhiệm vụ, chủ động hành động".

Để bảo đảm chất lượng và hiệu quả, công tác đánh giá sau đào tạo cần được tổ chức thường xuyên, dựa trên các tiêu chí như thời gian xử lý thủ tục, mức độ hài lòng của người dân, tỷ lệ hồ sơ đúng hạn. Điều này không chỉ giúp nâng cao chất lượng đội ngũ mà còn là cơ sở để điều chỉnh mô hình đào tạo phù hợp thực tiễn.

Lớp Bồi dưỡng Nâng cao năng lực quản lý xây dựng cho cán bộ chính quyền hai cấp tại Đắk Lắk do Học viện Chiến lược, bồi dưỡng cán bộ xây dựng tổ chức tháng 10/2025.

Nghị định 140 đã góp phần hoàn thiện khuôn khổ pháp lý về phân định thẩm quyền trong các lĩnh vực quản lý nhà nước thuộc ngành Xây dựng, tạo cơ sở rõ ràng hơn cho việc tổ chức thực hiện nhiệm vụ ở chính quyền địa phương hai cấp. Qua đó, địa phương có điều kiện nâng cao hiệu quả quản lý, tăng tính chủ động và cải thiện chất lượng phục vụ người dân trong các lĩnh vực được giao.

Để mô hình vận hành hiệu quả, yếu tố mang tính "đòn bẩy" quyết định vẫn là việc đầu tư mạnh mẽ, bài bản cho công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, công chức ở cấp cơ sở. Khi đội ngũ cán bộ, công chức đủ trình độ, hiểu rõ thẩm quyền, thành thạo kỹ năng và được hỗ trợ bởi công nghệ thì các quy định, cơ chế phân cấp, phân quyền sẽ được thực thi hiệu quả, mang lại lợi ích thiết thực cho người dân.

Tham khảo thêm

Nghị định 140/2025 đi vào cuộc sống: Mở đường cho quản trị giao thông hiện đại

Tuyết Hạnh