Nghị quyết 57 - Tiếp sức khát vọng của kiều bào: Bài toán thử thách và lời giải thực tiễn (Kỳ II)

Từ nhiều năm nay, những cuộc trở về Việt Nam của các chuyên gia, trí thức kiều bào là để tìm lời giải thực tiễn cho bài toán đầy thử thách này. Khó khăn luôn đi cùng trải nghiệm đáng giá và những bước đi thành công của họ tại quê hương rút ra được nhiều bài học quý…

TS. Nguyễn Thanh Mỹ và các kỹ sư trẻ trong buổi làm việc tại công ty. (Ảnh: NVCC)

Biến tiềm năng thành tài nguyên

Hơn 20 năm trở về quê Trà Vinh để thành lập Mylan Group - Công ty công nghệ cao đầu tiên của tỉnh từ năm 2004, thành quả mà TS. Nguyễn Thanh Mỹ làm được cho quê hương là đóng góp không nhỏ sau hàng loạt phát minh và đồng phát minh ở Mỹ, Canada, Trung Quốc...

Từ năm 2015, dù đã nghỉ hưu, ông Mỹ vẫn không ngừng tìm kiếm những giải pháp giúp sức cho nông dân Việt Nam. Khi nhận thấy cây cối ở quê nhà dần chuyển sang màu nâu do nước sông nhiễm mặn, ông đã quyết định đầu tư vào nông nghiệp thông minh và thành lập RYNAN Technologies Vietnam. Đây là công ty chuyên về nghiên cứu, sản xuất và cung cấp các thiết bị liên quan đến quan trắc chất lượng nước, như phao quan trắc nước, bơm thông minh, cảm ứng đo mực nước…

TS. Nguyễn Thanh Mỹ xác định sứ mệnh trở thành doanh nghiệp đổi mới sáng tạo tiên phong trong việc ứng dụng thành tựu khoa học kỹ thuật hiện đại để tạo ra các giải pháp thông minh, giúp xây dựng nền nông nghiệp xanh, phát triển bền vững và thích ứng với biến đổi khí hậu.

Theo đó, RYNAN Technologies Vietnam đã xây dựng được hệ sinh thái sản phẩm thông minh, chất lượng với nhiều dòng sản phẩm bổ trợ nhau. Trong đó, hệ thống giám sát côn trùng thông minh là sản phẩm quan trọng, đặt nền tảng để phát triển ngành nông nghiệp thông minh, an toàn, không sử dụng hóa chất, thuốc bảo vệ thực vật trong tương lai.

Không chỉ vậy, TS. Nguyễn Thanh Mỹ cũng ấp ủ hoài vọng về một số dự án trí tuệ nhân tạo (AI) cho ngành nông nghiệp như xây dựng bản đồ côn trùng để tránh sử dụng thuốc bảo vệ thực vật; tham gia xây dựng công cụ đo đạc khí methane trên ruộng kết hợp dữ liệu vệ tinh…

Hiện tại, đội ngũ nhân sự trẻ của công ty đa số là từ Đại học Cần Thơ, Đại học Trà Vinh... qua quá trình đào tạo trong công việc đã trở thành những nhân lực cốt lõi, gắn bó với công ty. Ông cũng tin tưởng trao cho người Việt trẻ những vị trí công việc quan trọng, được tạo cơ hội làm việc nhóm và đăng ký sáng chế tập thể.

TS. Cao Anh Tuấn. (Ảnh: NVCC)

Công nghệ và nguồn vốn là chưa đủ

Từ bỏ công việc đáng mơ ước tại Google có thể là một sự mạo hiểm, nhưng không phải là điều đáng tiếc so với những gì TS. Cao Anh Tuấn cùng cộng sự làm được sau nhiều năm sáng lập và phát triển Genetica.

Năm 2018, Genetica có mặt ở Việt Nam với khát vọng mang hệ gene của người Việt nói riêng và người châu Á nói chung vào bản đồ gene thế giới, cũng như thành lập một trung tâm giải mã gene hàng đầu châu Á tại Việt Nam.

Nhớ lại thời điểm khởi động, TS. Cao Anh Tuấn cho biết, anh từng suy nghĩ rất đơn giản rằng đã có công nghệ và nguồn vốn mang về Việt Nam thì công ty có thể dễ dàng trở thành thương hiệu hàng đầu. Tuy nhiên, khi về nước và tiếp cận một số thị trường tại Đông Nam Á, còn rất nhiều vấn đề nan giản khác phải giải quyết như phát triển đội ngũ, thành lập phòng lab, tạo mạng lưới hoạt động...

Sau hơn bốn năm phát triển công ty, TS. Cao Anh Tuấn nhận thấy, công nghệ và nguồn vốn chỉ đóng góp một phần cho những thành quả đạt được hiện nay. Yếu tố quan trọng nhất, cũng là điều mà anh học được nhiều nhất là khâu xây dựng đội ngũ nhiệt huyết để những nghiên cứu không bị tụt lại phía sau.

Đặc biệt, vào những thời điểm thử thách, những lời khuyên có ích từ những bậc tiền bối tại Việt Nam hay kinh nghiệm từ những người bạn trong cộng đồng công nghệ đã giúp anh có được niềm tin và vững vàng trên con đường của mình.

Cho đến nay, Genetica đã xây dựng được ba văn phòng tại Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh, Singapore, hai phòng lab tại Hà Nội, San Francisco và tiếp tục mở rộng phát triển tại Đông Nam Á. Anh Tuấn kỳ vọng Genetica sẽ trở thành địa chỉ đáng tin cậy về dịch vụ giải mã gene phục vụ chăm sóc sức khỏe cho khoảng một tỷ người gốc Đông Á trên khắp thế giới, đồng thời thực hiện mục tiêu xây dựng cơ sở dữ liệu lớn về hệ gene người châu Á cũng như Việt Nam, thúc đẩy những nghiên cứu về chăm sóc sức khỏe, y học trong tương lai.

GS. Trần Thành Vân (thứ tư, từ trái qua) cùng các vị khách ở ICISE. (Ảnh: NVCC)

Con người là nguồn lực trọng yếu

Ở độ tuổi 82, GS. Trần Thành Vân, Việt kiều Pháp, vẫn dành nhiều tâm huyết cho sự phát triển khoa học và giáo dục bậc cao của Việt Nam, đặc biệt là Trung tâm quốc tế Khoa học và Giáo dục liên ngành (ICISE) tại quê hương.

Không chỉ sáng lập Hội Gặp gỡ Việt Nam từ năm 1993, khi đặt chân đến Bình Định vào năm 2008, ông đã muốn biến nơi này thành một trung tâm khoa học của cả nước. Đến nay, giấc mơ ấy đã trở thành hiện thực khi ICISE đã đón hàng nghìn nhà khoa học, chuyên gia ở nước, tổ chức hàng trăm sự kiện, hội thảo quốc tế...

Trong nhiều năm qua, Hội Gặp gỡ Việt Nam và ICISE đã giúp giới khoa học Việt Nam có thể giao lưu, học hỏi kinh nghiệm từ các nhà khoa học hàng đầu trên thế giới. Chung tâm huyết với GS. Trần Thành Vân, nhiều trí thức Việt Nam ở nước ngoài cũng đồng hành trong việc làm cầu nối trao đổi khoa học Việt Nam với các nước.

Công tác tại Đại học Nam Florida, GS.TS Phan Mạnh Hưởng đã đưa đoàn khoa học tại Mỹ về làm việc với Bộ Khoa học và Công nghệ, Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam, Đại học Quốc gia Hà Nội và Đại học Bách khoa Hà Nội.

Khi làm việc với Bộ Khoa học và Công nghệ, họ đã thảo luận về các chính sách mà Việt Nam và Mỹ có thể kết hợp, đồng hành trong việc xây dựng những cơ chế liên quan đến tài trợ cho các nhóm nghiên cứu, các nhà khoa học của hai bên. Đặc biệt, các thỏa thuận hợp tác đã được ký kết nhằm thúc đẩy các hoạt động hợp tác chung về nghiên cứu, liên kết đào tạo, phát triển khoa học công nghệ.

Cho rằng con người là nguồn lực quan trọng cho phát triển khoa học công nghệ, GS.TS Đặng Lương Mô, tại Nhật Bản, luôn đau đáu về việc vận động nguồn lực chất lượng cao tham gia vào công cuộc đổi mới sáng tạo, phát triển đất nước. Từ năm 2005, ông cùng một số đồng nghiệp sáng lập Câu lạc bộ Khoa học-Kỹ thuật Việt kiều làm cầu nối giữa các kiều bào là nhà khoa học kỹ thuật trên toàn thế giới với các tổ chức, trường đại học trong nước.TS. Bùi Hải Hưng, Viện trưởng Viện trí tuệ nhân tạo VinAI Research, Mỹ cũng khẳng định lợi thế phát triển khoa học, công nghệ của Việt Nam chủ yếu đến từ con người.

Khẩn trương, quyết liệt hoàn thiện thể chế, Nghị quyết 75 đã xác định một giải pháp quan trọng là phát triển, trọng dụng nhân lực chất lượng cao đáp ứng yêu cầu phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia. Với kiến thức và kinh nghiệm làm việc ở môi trường quốc tế, câu chuyện thu hút nhân tài người Việt Nam ở nước ngoài về nước như GS. Trần Thanh Vân, TS. Nguyễn Thanh Mỹ, TS. Cao Anh Tuấn… tiếp tục cần được quan tâm, lan tỏa và truyền cảm hứng.

Kỳ cuối: Mảnh đất cho hiền tài dụng võ

TRỌNG VŨ