Nghị quyết 70: Bảo đảm vững chắc an ninh năng lượng quốc gia trong kỷ nguyên mới

Từ Nghị quyết 55 đến yêu cầu mới của thời đại

Tại Hội nghị toàn quốc quán triệt và triển khai thực hiện các nghị quyết quan trọng của Bộ Chính trị, Ủy viên Trung ương Đảng, Trưởng Ban Chính sách, Chiến lược Trung ương Nguyễn Thanh Nghị đã trình bày chuyên đề về nội dung trọng tâm, cốt lõi của Nghị quyết 70.

Trưởng Ban Chính sách, Chiến lược Trung ương Nguyễn Thanh Nghị trình bày chuyên đề về nội dung trọng tâm, cốt lõi của Nghị quyết 70

Theo ông Nguyễn Thanh Nghị, sau 5 năm thực hiện Nghị quyết 55-NQ/TW (2020), ngành năng lượng Việt Nam đã đạt được những bước tiến quan trọng: tốc độ tăng trưởng ổn định, hạ tầng ngày càng hiện đại, thị trường năng lượng vận hành theo hướng cạnh tranh - minh bạch, năng lượng tái tạo phát triển nhanh, nhiều thiết bị được nội địa hóa. Ngành điện, than, dầu khí từng bước chuyển sang cơ chế thị trường, trong khi công tác tiết kiệm năng lượng, bảo vệ môi trường và ứng dụng công nghệ cao ngày càng được chú trọng.

Tuy nhiên, thực tiễn cũng bộc lộ nhiều hạn chế. Báo cáo đến cuối năm 2024 cho thấy, trong 11 chỉ tiêu của Nghị quyết 55, chỉ có 3 chỉ tiêu có khả năng đạt, 6 chỉ tiêu khó đạt và 2 chỉ tiêu chưa đủ cơ sở đánh giá. Nguồn cung năng lượng ngày càng phụ thuộc vào nhập khẩu, hạ tầng thiếu và chưa đồng bộ, nhiều dự án chậm tiến độ, nguy cơ thiếu điện sau năm 2026 hiện hữu.

Bên cạnh đó, thể chế và chính sách còn bất cập, thị trường cạnh tranh chưa hoàn chỉnh, giá năng lượng chưa phản ánh đúng cơ chế thị trường.

Theo ông Nguyễn Thanh Nghị, thách thức an ninh năng lượng còn đến từ biến động địa chính trị toàn cầu, xung đột làm đứt gãy chuỗi cung ứng, cùng với yêu cầu thực hiện các cam kết quốc tế về giảm phát thải, tiến tới phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050.

“Trong bối cảnh đó, nhiều mục tiêu, nhiệm vụ, giải pháp của Nghị quyết 55 đã không còn theo kịp tiến trình phát triển của đất nước. Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết 70 nhằm đưa ra những chủ trương, chính sách đồng bộ, đột phá, bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia trong kỷ nguyên mới”, ông nhấn mạnh.

Chuyển từ “cung ứng đủ” sang “bảo đảm vững chắc và chủ động”

Khác với Nghị quyết 55 tập trung định hướng phát triển ngành năng lượng, Nghị quyết 70 đặt trọng tâm vào việc bảo đảm vững chắc an ninh năng lượng quốc gia - được khẳng định là một bộ phận trọng yếu của an ninh quốc gia, gắn chặt với ổn định chính trị, phát triển kinh tế, quốc phòng - an ninh và hội nhập quốc tế.

Điểm nổi bật của Nghị quyết 70 là chuyển từ tư duy “bảo đảm cung ứng” sang “bảo đảm vững chắc và chủ động an ninh năng lượng” với tầm nhìn dài hạn, đa chiều. Các mục tiêu được lượng hóa cụ thể, sát với thực tế, nhằm tránh tình trạng chậm tiến độ hoặc khó khả thi như trước đây.

Nghị quyết cũng đề cao việc phát triển thị trường năng lượng cạnh tranh, minh bạch, từng bước xóa bỏ bao cấp, bù chéo; điều chỉnh giá năng lượng theo tín hiệu thị trường có sự quản lý của Nhà nước. Đây là bước đi quan trọng để khuyến khích mạnh mẽ các thành phần kinh tế, nhất là khu vực tư nhân, tham gia toàn diện vào sản xuất, phân phối và cung ứng dịch vụ năng lượng.

Bên cạnh đó, Nghị quyết 70 yêu cầu đa dạng hóa nguồn và công nghệ, ưu tiên phát triển năng lượng tái tạo, LNG, hydrogen, điện hạt nhân, đồng thời thúc đẩy nghiên cứu, phát triển và nội địa hóa công nghệ, hình thành chuỗi giá trị trong nước.

7 nhóm nhiệm vụ, giải pháp lớn:

Trưởng Ban Chính sách, Chiến lược Trung ương Nguyễn Thanh Nghị nhấn mạnh, Nghị quyết 70 đưa ra 7 nhóm nhiệm vụ, giải pháp lớn nhằm bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia.

Thứ nhất, tăng cường sự lãnh đạo của Đảng, quản lý của Nhà nước và sự tham gia của cả hệ thống chính trị và nhân dân.

Thứ hai, hoàn thiện thể chế, chính sách, biến điều này thành lợi thế cạnh tranh và động lực thúc đẩy phát triển năng lượng.

Thứ ba, phát triển nguồn cung và hạ tầng năng lượng đồng bộ, bảo đảm vững chắc an ninh năng lượng, đáp ứng yêu cầu tăng trưởng cao.

Thứ tư, đẩy mạnh tiết kiệm năng lượng, bảo vệ môi trường, ứng phó biến đổi khí hậu, linh hoạt thực hiện các cam kết quốc tế về giảm phát thải.

Thứ năm, huy động mọi nguồn lực xã hội, khuyến khích khu vực tư nhân tham gia mạnh mẽ vào phát triển năng lượng.

Thứ sáu, đột phá về khoa học - công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số và phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao trong lĩnh vực năng lượng.

Thứ bảy, tăng cường hợp tác quốc tế, thúc đẩy phát triển nhanh, bền vững ngành năng lượng và củng cố an ninh năng lượng quốc gia.

Với việc ban hành Nghị quyết 70, Bộ Chính trị đã đưa ra định hướng chiến lược nhằm đảm bảo vững chắc an ninh năng lượng quốc gia trong bối cảnh Việt Nam bước vào giai đoạn phát triển mới. Đây không chỉ là vấn đề cung cấp đủ điện, đủ nhiên liệu, mà còn là yêu cầu cấp thiết để bảo đảm tăng trưởng kinh tế bền vững, bảo vệ môi trường, bảo đảm quốc phòng - an ninh và hội nhập quốc tế sâu rộng.

Nghị quyết 70 được kỳ vọng sẽ tạo cú hích lớn cho ngành năng lượng, giúp Việt Nam chủ động hơn trước những biến động khó lường của thế giới, đồng thời hiện thực hóa mục tiêu phát triển nhanh, bền vững trong kỷ nguyên mới.

Huy Tùng