Nghiên cứu xây dựng cơ chế thu phí 10 tuyến cao tốc do địa phương đầu tư
Đây là những dự án đầu tư xây dựng đường bộ cao tốc được Quốc hội, Chính phủ giao cho địa phương đầu tư theo hình thức hợp vốn giữa ngân sách Trung ương và ngân sách địa phương.
Danh mục 10 dự án đường cao tốc do địa phương làm chủ quản, có sử dụng vốn hỗn hợp ngân sách Trung ương và ngân sách địa phương.
Bộ Xây dựng vừa có công văn gửi UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương; Cục Đường bộ Việt Nam về việc nghiên cứu và đề xuất cơ chế thu phí đối với dự án đầu tư xây dựng đường bộ cao tốc do ngân sách Trung ương và ngân sách địa phương hợp vốn đầu tư.
Cụ thể, Bộ Xây dựng giao Cục Đường bộ Việt Nam chủ động làm việc với các cơ quan chức năng của địa phương để rà soát tiến độ thực hiện của dự án, thống nhất phương án tổ chức quản lý, khai thác và thu phí đối với các dự án đầu tư xây dựng đường bộ cao tốc do nhà nước đại diện chủ sở hữu và trực tiếp quản lý, khai thác, phân chia số phí thu nộp ngân sách Trung ương và ngân sách địa phương đối với các dự án được đầu tư theo hình thức hợp vốn giữa ngân sách Trung ương và ngân sách địa phương.
Cơ quan quản lý nhà nước chuyên ngành đường bộ có trách nhiệm lập biểu báo cáo chi tiết dự án đầu tư xây dựng đường bộ cao tốc theo địa phương, cơ cấu vốn đầu tư, thời hạn đưa vào khai thác, thời điểm dự kiến thu phí…. cụ thể, trình Bộ Xây dựng để xem xét báo cáo Thủ tướng Chính phủ.
Bộ Xây dựng đề nghị UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương phối hợp chỉ đạo Sở Xây dựng và các cơ quan đơn vị trực thuộc kịp thời phối hợp với Cục Đường bộ Việt Nam thực hiện nhiệm vụ nêu trên, thống nhất và đề xuất phương án tổ chức thực hiện thu phí sử dụng đường bộ cao tốc và phân chia số phí thu nộp ngân sách Trung ương và ngân sách địa phương đối với các dự án được đầu tư theo hình thức hợp vốn giữa ngân sách Trung ương và ngân sách địa phương để báo cáo Thủ tướng, hoàn thiện quy định pháp luật theo chỉ đạo của Quốc hội.
Cần phải nói thêm rằng, thực hiện quy định tại khoản 3 Điều 50 và khoản 1 Điều 84 Luật Đường bộ, Bộ Giao thông vận tải (nay là Bộ Xây dựng) đã xây dựng và trình Chính phủ ban hành Nghị định số 130/2024/NĐ-CP ngày 10/10/2024 quy định thu phí sử dụng đường bộ cao tốc đối với phương tiện lưu thông trên tuyến đường bộ cao tốc thuộc sở hữu toàn dân do Nhà nước đại diện chủ sở hữu và trực tiếp quản lý, khai thác gồm: Điều kiện, thời điểm thực hiện việc thu phí sử dụng đường bộ cao tốc; mức thu, chế độ thu, nộp, miễn, quản lý và sử dụng phí sử dụng đường bộ cao tốc thuộc phạm vi quản lý của Bộ Giao thông vận tải.
Hiện nay, Cục Đường bộ Việt Nam và các Ban quản lý dự án đang khẩn trương hoàn thiện các hạng mục công trình, bảo đảm điều kiện triển khai thu phí đường bộ cao tốc đối với 18 dự án thành phần trên tuyến cao tốc Bắc - Nam phía Đông trong thời gian từ 1/1/2026 đến quý I/2026.
Đối với các dự án đầu tư xây dựng đường bộ cao tốc được Quốc hội, Chính phủ giao cho địa phương đầu tư theo hình thức hợp vốn giữa ngân sách Trung ương và ngân sách địa phương, Quốc hội đã quy định: “Chính phủ chỉ đạo Bộ Giao thông vận tải chủ trì, phối hợp với Bộ Tài chính, các Bộ, ngành, các địa phương liên quan xây dựng phương án thu hồi vốn đầu tư Dự án hoàn trả vào ngân sách Trung ương và ngân sách địa phương theo tỷ lệ vốn góp đầu tư Dự án”.
Về nội dung này, trong quá trình xây dựng Dự thảo Nghị định quy định về thu phí sử dụng đường bộ cao tốc thuộc sở hữu toàn dân do Nhà nước trực tiếp quản lý, Bộ Giao thông vận tải đã nghiên cứu phương án phân chia số thu để hoàn trả cho ngân sách trung ương và địa phương theo tỷ lệ vốn đầu tư của Dự án, tuy nhiên do chưa phù hợp với quy định pháp luật về phí nên chưa được quy định tại Nghị định số 130/2024/NĐ-CP.
Do vậy, phương án hoàn trả vào ngân sách Trung ương và ngân sách địa phương theo tỷ lệ góp vốn đầu tư Dự án cần được tiếp tục nghiên cứu đề xuất trong Đề án khai thác tài sản kết cấu hạ tầng giao thông đường bộ theo quy định tại Nghị định 44/2024/NĐ-CP ngày 24/4/2024 của Chính phủ quy định việc quản lý, sử dụng và khai thác tài sản kết cấu hạ tầng giao thông đường bộ.
Được biết, hiện có có 10 dự án cao tốc đã và đang đầu tư theo hình thức đầu tư công do địa phương thực hiện, trong đó có 1 tuyến đã đưa vào khai thác (Tuyên Quang - Phú Thọ) và 9 tuyến cao tốc đang được đầu tư xây dựng.
