Ngoại giao văn hóa: Trụ cột quan trọng nâng cao sức mạnh mềm quốc gia trong kỷ nguyên mới

Đường lối của Đại hội Đảng lần thứ XIII đã nhấn mạnh vai trò tiên phong của đối ngoại, đồng thời đặt ra những yêu cầu, nhiệm vụ mới, hoàn toàn khác trước về tư duy, chính sách và triển khai ngoại giao văn hóa.

Cục trưởng Cục Ngoại vụ và Ngoại giao văn hóa Lê Thị Hồng Vân phát biểu tại Đại hội Thi đua yêu nước Bộ Ngoại giao lần thứ V. (Ảnh: Quang Hòa)

Nhận thức sâu sắc điều đó, toàn thể cán bộ, nhân viên Vụ Ngoại giao văn hóa và UNESCO (nay là Cục Ngoại vụ và Ngoại giao văn hóa) luôn nỗ lực để trở thành đơn vị chủ lực của Bộ trong tham mưu chính sách, thúc đẩy triển khai các vấn đề lớn về ngoại giao văn hóa và đối ngoại đa phương, đạt nhiều thành tựu có ý nghĩa, đóng góp vào thành tựu chung của Bộ và của đất nước; đưa NGVH trở thành một trụ cột quan trọng, triển khai hiệu quả đường lối đối ngoại và các mục tiêu đối ngoại, trong đó có đối ngoại cấp cao, nâng cao sức mạnh mềm quốc gia.

Đặc biệt, đơn vị được vinh danh trong chương trình Vinh quang Việt Nam 2024 vì thành tích xuất sắc trong công tác này.

Những đóng góp nổi bật

Thời gian qua, Cục Ngoại vụ và Ngoại giao văn hóa đã góp phần tham mưu, đề xuất, chính sách, tạo chuyển biến căn bản trong nhận thức và hành động triển khai như Chiến lược Ngoại giao văn hóa đến năm 2030 được Thủ tướng Chính phủ ban hành tháng 11/2021 - khuôn khổ quan trọng đưa ngoại giao văn hóa thực sự trở thành nhiệm vụ của cả hệ thống chính trị; Kết luận số 85-KL/TW của Ban Bí thư về việc tăng cường tuyên truyền, giới thiệu, tôn vinh Chủ tịch Hồ Chí Minh - Anh hùng giải phóng dân tộc, danh nhân văn hóa kiệt xuất với cộng đồng quốc tế.

Cục đã góp phần quảng bá mạnh mẽ hình ảnh đất nước, con người Việt Nam, giá trị văn hóa Việt Nam ra thế giới, thúc đẩy quan hệ với các quốc gia, củng cố niềm tin giữa Việt Nam và bạn bè quốc tế, nâng cao sức mạnh mẽ đất nước

“Là đơn vị đầu mối triển khai chỉ đạo của Bộ Chính trị, Ban Bí thư về tôn vinh Chủ tịch Hồ Chí Minh ở nước ngoài, chúng tôi đã phối hợp chặt chẽ với các ban, bộ, ngành, địa phương triển khai 15 công trình tôn vinh và nhiều hoạt động tôn vinh phi vật thể sáng tạo; thúc đẩy UNESCO vinh danh thêm 4 danh nhân, góp phần lan tỏa các giá trị, tư tưởng, nhân sinh quan, thế giới cao đẹp của dân tộc Việt Nam mà Bác Hồ và các danh nhân là biểu tượng.

Ngoại giao văn hóa cấp cao tạo những dấu ấn quan trọng, thể hiện chiều sâu văn hóa, góp phần tăng tin cậy chính trị với các đối tác. Các chương trình ngoại giao văn hóa quy mô lớn là các sự kiện văn hóa-kinh tế-chính trị, thúc đẩy du lịch, quảng bá danh hiệu địa phương, đất nước”, bà Lê Thị Hồng Vân cho biết.

Cục Ngoại vụ và Ngoại giao văn hóa luôn đồng hành, hỗ trợ các địa phương bảo tồn, phát huy các giá trị di sản, xây dựng, vận động mới các danh hiệu, góp phần quảng bá hình ảnh, tranh thủ nguồn lực, thúc đẩy mô hình phát triển kinh tế-xã hội bền vững ở các địa phương; hỗ trợ thúc đẩy mô hình kinh tế di sản, các danh hiệu UNESCO trở thành nguồn lực đáng kể cho phát triển kinh tế - xã hội, nâng cao sinh kế người dân.

Đơn vị đã cùng vận động thành công 25 danh hiệu mới của UNESCO, đưa tổng số danh hiệu lên 75 danh hiệu, đứng đầu Đông Nam Á, vượt chỉ tiêu của Chiến lược Ngoại giao văn hóa. Trong đó, có những hồ sơ được đánh giá là kỳ tích như hồ sơ bảo tồn Di sản Hoàng Thành Thăng Long được coi là điển hình hợp tác, mở ra khả năng phục dựng Điện Kính Thiên và không gian Chính Điện Kính Thiên có ý nghĩa hệ trọng với đất nước; vận động thành công cho Quần thể và Di tích danh thắng Yên Tử - Vĩnh Nghiêm - Côn Sơn, Kiếp Bạc sau 11 năm có di sản thế giới mới.

Với tư cách Ban Thư ký Ủy ban Quốc gia UNESCO Việt Nam, Cục đã góp phần nâng tầm đối ngoại đa phương, nâng cao uy tín, vị thế Việt Nam trên trường quốc tế, làm sâu sắc quan hệ đối tác Việt Nam-UNESCO.

Trong 50 năm qua, giai đoạn có nhiều chuyến thăm cấp cao nhất giữa hai bên với 14 chuyến, trong đó có chuyến thăm lịch sử UNESCO của Tổng Bí thư Tô Lâm (10/2024), Thủ tướng Phạm Minh Chính (11/2021) và hai lần Tổng Giám đốc thăm Việt Nam (9/2022, 6/2025).

Lần đầu tiên trong lịch sử, Việt Nam được tín nhiệm cao, cùng lúc đảm nhận vai trò tại 6 cơ chế điều hành then chốt của UNESCO, trong đó có những cơ chế quyết định trực tiếp việc ghi danh các di sản.

Mới đây, Việt Nam được tín nhiệm bầu vào vị trí Phó Chủ tịch Đại hội đồng UNESCO lần thứ hai liên tiếp, thể hiện sự tin tưởng của cộng đồng quốc tế vào khả năng đóng góp và năng lực điều hành của ta.

Tại kỳ họp lần thứ 43 Đại hội đồng UNESCO ở thành phố Samarkand (Uzbekistan) đã thông qua sáng kiến của ta về Thập kỷ quốc tế về văn hóa vì phát triển bền vững, sáng kiến mang dấu ấn Việt Nam ở tầm toàn cầu, đóng góp cho văn minh nhân loại.

Chìa khóa của thành công

Cục trưởng Cục Ngoại vụ và Ngoại giao văn hóa cho rằng những kết quả thành công của công tác ngoại giao văn hóa thời gian qua do quyết sách và tầm nhìn chiến lược, sự quan tâm, chỉ đạo sát sao của Lãnh đạo Đảng, Nhà nước, Lãnh đạo Bộ Ngoại giao. Bên cạnh đó, những thành tựu phát triển đất nước, sức mạnh mềm, vị thế, uy tín quốc gia là nền tảng quy tụ sự ủng hộ quốc tế.

Đặc biệt là sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị, Trung ương, địa phương, người dân, doanh nghiệp tạo nên sức mạnh tổng hợp, cùng với sự nỗ lực của toàn thể anh chị em đơn vị trong xây dựng đoàn kết, rèn luyện bản lĩnh, nâng cao lòng yêu ngành, tâm huyết với nghề, nâng cao tri thức và tính chuyên nghiệp.

Cán bộ, nhân viên Vụ Ngoại giao văn hóa và UNESCO (nay là Cục Ngoại vụ và Ngoại giao văn hóa) nhận vinh danh trong chương trình Vinh quang Việt Nam 2024. (Ảnh: Nguyễn Hồng)

Theo bà Lê Thị Hồng Vân, đất nước đang bước vào kỷ nguyên mới với những sứ mệnh mới đặt ra cho công tác đối ngoại, hội nhập quốc tế và phát triển văn hóa, con người Việt Nam.

Bởi vậy, công tác ngoại giao văn hóa cần bước chuyển xứng với tầm vóc chiến lược của thời kỳ mới để phát huy giá trị văn hóa, sức mạnh con người Việt Nam, tăng cường sức mạnh mềm quốc gia, hiện thực hóa khát vọng phát triển đất nước.

“Ngoại giao văn hóa cần triển khai theo hướng chuyên nghiệp, hiện đại, sáng tạo và thích ứng với những xu thế mới của thời đại, tiếp tục là “vũ khí tâm công sắc bén”, quốc tế hóa văn hóa đậm đà bản sắc dân tộc Việt Nam và dân tộc hóa văn minh thế giới, nâng tầm sức mạnh mềm của đất nước; thực hiện thành công các đột phá lớn của đất nước, đặc biệt là hai mục tiêu 100 năm, đưa đất nước bước vào kỷ nguyên phát triển thịnh vượng”, Cục trưởng Cục Ngoại vụ và Ngoại giao văn hóa nhấn mạnh.

Chu An