Ngôi chùa thờ 'tam giáo' hiếm hoi ở Hà Nội: Nơi kết nối những tấm lòng nhân ái
Chùa Kim Cổ xưa là một đạo quán trong 'Thăng Long tứ quán', sau khi Phật giáo hóa đã trở thành cơ sở thờ tự hiếm hoi ở Hà Nội thờ 'tam giáo'. Nơi đây đang kết nối nhiều tấm lòng nhân ái lan tỏa giá trị từ bi của đạo Phật vào đời sống.
Ngôi chùa cổ từng là đạo quán trong “Thăng Long tứ quán”
Là một di tích lịch sử quốc gia với tuổi đời gần nghìn năm, nhưng chùa Kim Cổ (ở 73 phố Đường Thành, Hà Nội) không được nhiều người Hà Nội biết đến.
Nhiều người dân, du khách đi qua địa chỉ 73 Đường Thành mà không biết ngôi chùa cổ này là di tích lịch sử đã nghìn năm tuổi.
Thầy Thích Minh Sơn, trụ trì chùa Kim Cổ kể lịch sử hình thành di tích: “Vào thế kỷ 19, khu đất này vốn là cung điện mà vua Lý Thánh Tông xây dựng cho Nguyên phi Ỷ Lan (dân gian yêu mến gọi là bà chúa Tấm). Bà Ỷ Lan dành một không gian để xây dựng đạo quán thờ Tam Thanh Lão Tổ của đạo Lão, mang tên Đồng Thiên đạo quán. Qua quá trình biến thiên và giao thoa văn hóa, từ một đạo quán, nơi đây đã trở thành chùa Kim Cổ”.
Tìm lại tư liệu lịch sử thì thấy, Đồng Thiên đạo quán từng có tên trong “Thăng Long tứ quán”, cùng với Trấn Vũ quán (đền Quán Thánh), Huyền Thiên quán (chùa Huyền Thiên), và Đế Thích quán (chùa Vua).
Từ đời Lê Trung Hưng, do Đạo giáo suy thoái, các đạo quán trở thành chùa. Bên cạnh tượng các thánh của Đạo giáo còn có thêm tượng Phật.
“Hiện tại, ngoại trừ Trấn Vũ quán vẫn còn giữ được bản chất đạo quán, những quán còn lại đều đổi tên thành chùa, trở thành nơi thờ Phật”, thầy Thích Minh Sơn cho biết.
Chùa Kim Cổ là một đạo quán đã Phật giáo hóa.
Chùa Kim Cổ được lấy tên theo địa danh của thôn Kim Cổ, tổng Tiền Túc (sau được gọi là tổng Thuận Mỹ), huyện Thọ Xương, kinh thành Thăng Long.
Cổng chùa có vòm mái được thiết kế kiểu hai tầng tám mái với các đầu đao uốn cong. Diềm mái trang trí lá đề, bờ nóc đắp nổi hai đầu kìm chầu mặt nguyệt. Giữa hai mái đắp nổi bốn chữ: “Kim Cổ đại tự”.
Trải qua nhiều biến cố thăng trầm của lịch sử, chùa không còn pho tượng cổ nào. Ba pho tượng Tam Thanh Lão Tổ nhỏ hiện nay là do nhà chùa và bà con, phật tử sau này đặt lại. “Giờ chỉ có mảnh đất là di tích thôi”, thầy Sơn nói.
Nguyên phi Ỷ Lan được thờ ở gian giữa của cung cấm.
Một trong những nét độc đáo của chùa Kim Cổ là thờ tam giáo: đạo Phật, đạo Lão và cả tín ngưỡng dân gian thờ Mẫu.
Tiền đường là nơi thờ Phật. Nguyên phi Ỷ Lan được thờ ở gian giữa của cung cấm. Ngày sinh và ngày giỗ của bà chúa Tấm (25/7 và 5/8 âm lịch) là những ngày lễ lớn nhất của chùa.
Hoạt động thiện nguyện lan tỏa giá trị từ bi của đạo Phật
Chùa Kim Cổ được Bộ Văn hóa công nhận là một di tích lịch sử quốc gia từ năm 1996.
Chùa Kim Cổ được Bộ Văn hóa công nhận là một di tích lịch sử quốc gia từ năm 1996.
Năm 1997, thầy trụ trì Thích Minh Sơn bắt đầu gắn bó với ngôi chùa cổ này. Khi ấy, khuôn viên chùa vẫn còn hai gia đình sinh sống.
Hiện tại, tổng diện tích của chùa Kim Cổ khá nhỏ hẹp, như lời thầy Sơn nói thì “có lẽ đây là ngôi chùa nhỏ nhất Hà Nội”.
Thế nhưng, ngoài vai trò là một điểm tựa tâm linh, chùa Kim Cổ còn là nơi lan tỏa lòng nhân ái, kết nối những trái tim thiện nguyện. Hoạt động nấu cháo từ thiện trong sân chùa, được khởi xướng khoảng một năm rưỡi trước khi bùng phát đại dịch Covid-19, là một minh chứng sống động.
Nhóm thiện nguyện Bếp cháo Từ bi chùa Kim Cổ đang nấu cháo trong sân chùa.
Nhóm thiện nguyện Bếp cháo Từ bi chùa Kim Cổ, hoạt động đều đặn ba lần mỗi tuần (thứ Ba, thứ Năm, thứ Bảy), mỗi lần mang khoảng 400 cốc cháo ra ngã tư Phủ Doãn – Tràng Thi phát cho bệnh nhân và người nhà đang lưu trú tại Bệnh viện Việt Đức.
Hoạt động này được thầy trụ trì hết lòng ủng hộ, coi đó là cách để cụ thể hóa lời dạy từ bi của Đức Phật.
Anh Nguyễn Thành Long bắc bếp nấu cháo từ sớm.
Anh Nguyễn Thành Long (ở Long Biên, Hà Nội), tham gia nấu cháo từ thiện khoảng 3 năm nay, chia sẻ về công việc của mình: "Hàng ngày khoảng 7h sáng tôi tới bắc bếp bắc nồi, sau đó có thêm một số người khác tới cùng làm".
Dù công việc vất vả, anh Long vẫn cảm thấy vui vì "có thể đem niềm vui tới cho nhiều người còn khó khăn hơn mình".
Anh cũng bày tỏ lòng biết ơn đối với thầy Sơn: "Thầy rất đồng cảm với những hoàn cảnh khó khăn. Nhiều hôm thầy còn ra phát cháo cùng chúng tôi".
Chị Bùi Thị Bạch Yến cho biết những lời khen "cháo ngon, vừa miệng" là niềm vui lớn đối với chị và nhóm thiện nguyện.
Chị Bùi Thị Bạch Yến (ở Phùng Hưng, Hà Nội), cố gắng thu xếp công việc kinh doanh để gắn bó với Bếp cháo Từ bi hơn một năm qua, cũng thường đến chùa từ sớm để sơ chế nguyên liệu nấu cháo. Các loại nguyên liệu gồm gạo tấm ST 25, bí đỏ, đậu xanh, thịt băm loại ngon… được sơ chế sạch sẽ, cẩn thận.
“Nguyên liệu đều do các nhà hảo tâm ủng hộ và được lựa chọn kỹ lưỡng, đảm bảo chất lượng. Mọi người đến nhận cháo đều khen cháo ngon, vừa miệng. Đây là niềm vui lớn đối với chúng tôi”, chị Yến bày tỏ.
Mong ước về một không gian tâm linh rộng rãi hơn
Cố gắng gìn giữ và phát huy giá trị của di tích lịch sử quốc gia, thầy Thích Minh Sơn vẫn luôn trăn trở về sự chật hẹp của không gian chùa.
“Bếp cháo vẫn đang làm trong sân trước cửa chùa, rất chật chội, nhưng chúng tôi cố gắng tạo điều kiện tốt nhất cho các hoạt động thiện nguyện, đúng với tinh thần ngôi chùa là nơi kết nối những trái tim nhân hậu”, thầy Sơn tâm sự.
Mong muốn của vị trụ trì là chùa sẽ có không gian rộng rãi hơn để phục vụ cho các hoạt động tâm linh, thiện nguyện của người dân và phật tử.
Thầy Thích Minh Sơn, trụ trì chùa Kim Cổ.
“Chùa gốc có kiến trúc hình chữ Tam với ba nếp nhà liền nhau. Giờ diện tích chật hẹp, khó mở rộng thêm, rất mong cơ quan hữu quan xem xét cho nhà chùa xây thêm tầng, vẫn đảm bảo kiến trúc hình chữ Tam nhưng theo chiều dọc. Tại Hà Nội cũng đã có một số ngôi chùa xây tầng như chùa Pháp Bảo Tạng ở Hàng Cót, chùa Thiên Phúc ở Hai Bà Trưng… Khi đó, nhà chùa sẽ có thêm không gian thờ tự cũng như không gian để bà con, phật tử sinh hoạt cộng đồng”, thầy Sơn đề xuất.
