Ngổn ngang trăm mối khi doanh nghiệp và hộ kinh doanh vẫn còn khó khăn

Ngành điện tử được xem là một trong những ngành công nghiệp “xương sống”, chiếm tỷ trọng lớn trong kim ngạch xuất nhập khẩu của cả nước, song doanh nghiệp (DN) còn đối mặt với nhiều khó khăn. Trao đổi với VnBusiness, bà Đỗ Thị Thúy Hương, Ủy viên Ban Chấp hành Hiệp hội DN Điện tử Việt Nam nói rằng, nhiều DN điện tử chưa hết khó khăn về đơn hàng.

Lo lắng khi doanh nghiệp đóng cửa

Theo bà Hương, trong giai đoạn vừa qua, nhiều đơn hàng truyền thống của DN đã bị mất do biến động của chuỗi cung ứng toàn cầu và khó khăn của nền kinh tế thế giới. Hiện, thị trường đã có tín hiệu phục hồi nhưng còn khá bấp bênh. Trong tình thế khó khăn, một số DN đã tìm kiếm được đơn hàng mới nhưng mức độ ổn định không bằng đơn hàng truyền thống.

Nhiều DN, hộ kinh doanh ở các thành phố lớn phải sang nhượng, trả lại mặt bằng thuê ở cả các trung tâm thương mại, tuyến phố trung tâm.

2 năm trở lại đây khi các DN và nền kinh tế Việt Nam ngấm đòn suy thoái hậu COVID-19, nhiều DN suy nghĩ tiêu cực, chán nản, thậm chí giải tán hàng loạt bộ phận sản xuất truyền thống. Nhưng bà Hương mong rằng, các doanh nghiệp hãy nhìn thấu cơ hội; CEO hạn chế suy nghĩ tiêu cực, tránh gây tác động đến người lao động.

Thông tin về “bức tranh” kinh tế nửa đầu năm nay, ông Nguyễn Đức Tâm, Vụ trưởng Vụ Tổng hợp kinh tế Quốc dân (Bộ KH&ĐT), cho hay nền kinh tế, hoạt động sản xuất kinh doanh, DN, xuất khẩu… mặc dù đã phục hồi tích cực, nhưng vẫn còn nhiều khó khăn, thách thức. Nhiều DN, hộ kinh doanh ở các thành phố lớn phải sang nhượng, trả lại mặt bằng thuê ở cả các trung tâm thương mại, tuyến phố trung tâm.

Áp lực cạnh tranh ngày càng gia tăng đối với hàng hóa Việt Nam ở cả thị trường trong nước và quốc tế, và cả trong thu hút FDI, phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, thúc đẩy các ngành, lĩnh vực mới theo xu thế toàn cầu về chuyển đổi số, chuyển đổi xanh, sản xuất chip, bán dẫn…

“Điều này đặt ra áp lực lớn đối với các bộ, cơ quan, trong đó có Bộ KH&ĐT, với vị trí, vai trò là cơ quan tổng hợp, tham mưu chiến lược về phát triển KT&XH, tăng trưởng và ổn định kinh tế vĩ mô”, ông Tâm nhìn nhận.

Trước đó, số liệu của Tổng cục Thống kê cũng chỉ ra, 5 tháng đầu năm 2024, số doanh nghiệp rút lui khỏi thị trường là 97,3 nghìn doanh nghiệp, tăng 10,5% so với cùng kỳ năm trước; bình quân một tháng có 19,5 nghìn doanh nghiệp rút lui khỏi thị trường.

Cần phải có đánh giá về tình trạng cửa hàng đóng cửa, doanh nghiệp trả văn phòng, cũng như tình trạng kinh doanh ở các trung tâm kinh tế lớn là yêu cầu đã được Bộ trưởng Bộ KH&ĐT giao cho Tổng cục Thống kê thực hiện. Ông mong muốn có kết quả để thấy rõ “hơi thở” của nền kinh tế.

“Nếu ra đường thấy hàng quán đóng cửa, doanh nghiệp trả văn phòng thì rất đáng lo ngại. Hiện, nhiều DN trong nước đang rất khó khăn, không đủ sức để lớn, nói gì tham gia vào chuỗi giá trị toàn cầu, kết nối với DN FDI”, Bộ trưởng Bộ KH&ĐT cho biết.

Làm thế nào để DN Việt Nam 'lớn'

Trước thực trạng trên trên, Bộ trưởng KH&ĐT nhấn mạnh nếu DN không đủ lớn sẽ không thể tham gia vào chuỗi cung ứng của các tập đoàn đa quốc gia. “Muốn DN lớn, chúng ta cần chính sách hỗ trợ thiết thực”, ông nhấn mạnh.

Cụ thể, Bộ trưởng Bộ KH&ĐT cho rằng cần có “bàn tay vô hình” của Nhà nước để DN lớn lên. Chẳng hạn, Nhà nước nên hỗ trợ những người từng tham gia vào quy trình sản xuất, nắm công nghệ tại các DN FDI lập nghiệp. "Đó sẽ là những người nhanh nhất có được công nghệ, quan hệ, tham gia chuỗi giá trị", ông nói.

Đồng thời, ông Dũng cũng đề cập tới giải pháp để kết nối, mua, hợp tác với DN nước ngoài nắm bí quyết, công nghệ, bằng sáng chế. "Như vậy mới hỗ trợ được DN tiếp cận công nghệ, nếu không sẽ không thể đầu tư sản phẩm, tham gia chuỗi của họ", Bộ trưởng nói thêm.

Đặc biệt, Người đứng đầu ngành KH&ĐT nhấn mạnh tới việc đẩy mạnh cải cách thể chế, vấn đề gây tắc nghẽn khi nhiều dự án vướng về đất đai, xử lý thanh tra, kiểm tra hành chính… Đây là vấn đề tồn đọng hàng chục năm, nếu giải quyết sẽ khơi thông nguồn lực đầu tư.

Ông nhắc tới dự án nhà máy Tesla hàng tỷ USD khi đầu tư tại Trung Quốc chỉ mất chưa tới một năm từ khi khởi công đến khánh thành, đi vào hoạt động. Họ cũng mất 2 tháng để xây trung tâm thương mại như Aeon tại Việt Nam; hay khu đô thị ở UAE 20 tỷ USD quy mô 600 ha, 500 tòa nhà làm đúng 5 năm.

"Những ví dụ như vậy cho thấy, nếu chúng ta không thay đổi thì không hiệu quả, đáp ứng yêu cầu", ông nhấn mạnh. Hiện, Bộ KH&ĐT liên tục yêu cầu rà soát quy định, cải cách hành chính. Việc này, theo ông phải có sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị. Do đó, Bộ này đã đề xuất thành lập Ban chỉ đạo cải cách nhà nước, do Thủ tướng làm trưởng ban.

Ngoài ra, ông cũng cho rằng cần nâng nhận thức về các loại hình kinh tế mới, kinh tế xanh, số, chia sẻ, tuần hoàn. Việc này nhằm tận dụng cơ hội từ các loại hình mới, giúp nền kinh tế tăng trưởng nhanh, bền vững hơn.

Ở góc độ DN, đại diện Hiệp hội DN điện tử Việt Nam, cho rằng nhiều DN cứ kỳ vọng đơn hàng to nhưng khi đưa DN tham gia hội chợ trong nước và quốc tế, DN có thể tiếp cận đơn hàng nhỏ “vừa miếng” của mình.

Bà Hương kể, có nhiều đơn hàng không yêu cầu lớn về công nghệ như khách hàng đặt một số lượng lớn tủ lạnh nhỏ để đưa vào khách sạn ở Thụy Điển, Na Uy. Tuy nhiên, khi Hiệp hội phản hồi lại cho các DN, gần như mức độ sẵn sàng để nhận các đơn hàng này rất thấp. Dường như nhiều doanh nghiệp vẫn cứ mơ đơn hàng xa quá, cao quá, trong khi lỡ mất cơ hội ngay cận kề. Hay, nhiều DN khai thác thị trường xuất khẩu nhưng thị trường trong nước “vừa miếng” lại bỏ qua.

Theo đó, đại diện Hiệp hội DN Điện tử Việt Nam mong muốn các DN cần đẩy mạnh thông tin, chia sẻ đơn hàng, điều kiện thanh toán với đối tác. Bà Hương nói: “Chúng ta có câu buôn có bạn, bán có phường”, việc chia sẻ thông tin rộng rãi sẽ có lợi cho các DN khi cùng thực hiện một đơn hàng, cùng nỗ lực để đáp ứng quy định chung.

Với đặc thù của ngành công nghiệp điện tử, bà Hương mong muốn các DN tận dụng chính sách hỗ trợ Nhà nước để tham gia nhiều chương trình đào tạo, tiếp cận thị trường, tiếp cận đơn hàng trong nước và quốc tế…. “Nếu DN không chuẩn bị tâm và thế thì khi cơ hội đến không nắm bắt được”, bà lưu ý.

Nhật Linh