Ngủ nhiều làm giảm tuổi thọ?

Ánh sáng màu giúp kéo dài tuổi thọ?

Trong quá trình nghiên cứu cho chương này về triển vọng của liệu pháp ánh sáng trong điều trị chứng mất ngủ, tôi đã bắt gặp một số kết quả nghiên cứu vô cùng kỳ lạ - ví dụ, một bài báo có tiêu đề “Ánh sáng xanh lá giúp kéo dài tuổi thọ của ruồi giấm” (Green Light Extends Drosophila Longevity) trên tạp chí Experimental Gerontology.

Các nhà nghiên cứu phát hiện họ có thể làm tuổi thọ của ruồi giấm tăng “đáng kể” 24% bằng cách nuôi chúng dưới ánh sáng xanh lá. Ngược lại, họ có thể giảm đáng kể tuổi thọ của chúng bằng cách cho chúng tiếp xúc với ánh sáng xanh dương, và điều này đúng cả ở ruồi đột biến không có mắt! Ngay cả khi lũ ruồi không thể nhận ra màu sắc của ánh sáng, tuổi thọ của chúng vẫn bị thay đổi đáng kể. Tại sao lại như thế?

Manh mối xuất hiện khi các nhà nghiên cứu phát hiện tác dụng kéo dài tuổi thọ của ánh sáng xanh lá đã giảm đi đáng kể khi lũ ruồi được cho ăn thuốc kháng sinh, cho thấy hệ vi khuẩn đường ruột của chúng không hiểu sao lại có thể có liên quan.

Giấc ngủ là một phần không thể thiếu trong cuộc sống. Ảnh: Power of Positivity.

Ở người, hệ vi sinh vật đường ruột sẽ bị thay đổi khi da tiếp xúc với tia cực tím, nhưng nguyên nhân được cho là do tác động của vitamin D. Việc ruồi được nuôi trong ánh sáng màu xanh lá, một màu chiếm ưu thế trong môi trường tự nhiên của chúng, là hoàn toàn hợp lý. Tôi có một số video trên NutritionFacts.org về tác động có lợi của “tắm rừng” (forest bathing) đối với con người, mặc dù nguyên nhân có vẻ là do các hợp chất thơm, như pinene, từ cây cối tỏa ra, chứ không phải do màu sắc của rừng.

Nếu bạn có ý định mua vài chiếc bóng đèn xanh lá, hãy lưu ý rằng ở chuột, ánh sáng xanh lá (chứ không phải đỏ hoặc xanh dương) gây ra tình trạng không dung nạp glucose, đồng nghĩa với đường huyết cao hơn.

Ngủ nhiều

Đã có hàng chục nghiên cứu theo thời gian về tương quan giữa thời lượng ngủ và tỷ lệ tử vong. Phát hiện phổ biến nhất là không có mối tương quan nào cả. Phát hiện phổ biến thứ hai là ngủ nhiều hơn, thường là hơn chín giờ mỗi đêm, gắn với nguy cơ chết sớm cao hơn.

Một phần tư các phát hiện cho thấy hiệu ứng hình chữ U, trong đó những người không ngủ nhiều (thường ít hơn 6-7 giờ) hoặc ngủ quá nhiều (hơn chín giờ) có tỷ lệ tử vong cao hơn những người có thời lượng ngủ tối ưu, khoảng 7-8 giờ mỗi đêm. Gần 5% các phát hiện cho thấy những người ngủ không đủ giấc là nhóm duy nhất có nguy cơ tử vong cao hơn.

Với những kết quả này, không có gì bất ngờ khi một phân tích tổng hợp năm 2020 kết luận rằng loại giấc ngủ duy nhất có liên quan với nguy cơ tử vong cao hơn ở cả đàn ông và phụ nữ lớn tuổi là những người ngủ nhiều nhất ở mức 8 tiếng trở lên mỗi đêm.

Ngủ bảy tiếng mỗi đêm nghe có vẻ không đủ, nhưng đó là mức tự nhiên đối với loài người chúng ta. Các nhà khoa học đã nghiên cứu ba xã hội tiền công nghiệp, nằm tách biệt nhau trên hai lục địa, và tìm thấy sự đồng nhất đáng kinh ngạc.

Mặc dù không có ánh sáng của đèn điện hoặc thiết bị điện tử, họ thường thức đến khoảng ba tiếng sau khi mặt trời lặn và sau đó dậy trước bình minh, ngủ trọn vẹn sáu tiếng rưỡi trong số bảy tiếng rưỡi nằm trên “giường”. Ngay cả các nghiên cứu cho thấy nguy cơ ở cả hai cực của phổ thời lượng ngủ cũng thường phát hiện nguy cơ lớn hơn ở phía dài hơn.

Chúng ta vẫn chưa hiểu tại sao ngủ quá nhiều lại có hại, vì vậy mối quan hệ nhân quả giữa ngủ từ tám tiếng trở lên mỗi đêm và nguy cơ tử vong và bệnh tật cao hơn đã bị một số người coi là không hợp lý. Phải chăng nó là quan hệ nhân quả ngược, giống như bị bệnh khiến bạn phải nằm trên giường nhiều hơn thay vì ngược lại? Hay là do các yếu tố gây nhiễu, như tình trạng công việc?

Suy cho cùng, ai là người có nhiều khả năng ngủ nướng hơn? Những người thất nghiệp. Nhiều khả năng những người ngủ nhiều (ít nhất chín tiếng một đêm) ít vận động, béo phì, trầm cảm, chưa lập gia đình và bị tiểu đường, cũng như mắc các bệnh có thể gây nhiễu mối tương quan giữa tỷ lệ tử vong và ngủ dậy muộn hơn.

Các nghiên cứu đã tính đến địa vị kinh tế xã hội và tình trạng sức khỏe, nhưng rất khó kiểm soát tất cả mọi thứ. Điểm mấu chốt? Đối với người từ 65 tuổi trở lên, Tổ chức Giấc ngủ Quốc gia khuyến nghị nên ngủ 7-8 tiếng mỗi đêm, là thời lượng ngủ gắn với nguy cơ thấp nhất về tình trạng yếu cơ và mất cơ do tuổi tác.

Michael Greger/NXB Trẻ