Người cuối cùng giữ nghề làm đồ chơi Trung thu truyền thống ở ngoại thành Hà Nội

Ngày Tết Trung thu, chiếc đèn ông sao, ông tiến sĩ giấy, hai ông đánh gậy, chiếc đèn con cá, đèn con thỏ, đèn cù…là những món đồ chơi dân gian lâu đời dành cho con trẻ.

Ông tiến sĩ giấy, hai ông đánh gậy tượng trưng cho mong muốn con trẻ lớn lên học hành đỗ đạt, văn võ song toàn.

Hình ảnh ngôi sao năm cánh lung linh tượng trưng cho ánh sáng, niềm hy vọng và ước mơ của trẻ thơ.

Ánh sáng lung linh từ chiếc đèn ông sao hay đèn con thỏ, đèn con cá, đèn cù, đèn kéo quân…hòa cùng đoàn múa lân, tiếng trống rộn rã, tạo nên bầu không khí rộn ràng của đêm rằm trung thu trong ký ức tuổi thơ của biết bao thế hệ người Việt.

Làng Hậu Ái từ lâu nổi tiếng là “thủ phủ đồ chơi Trung Thu” của miền Bắc.

Đồ chơi công nghệ lên ngôi, cũng giống như nhiều làng nghề truyền thống khác của Hà Nội, người làm đồ chơi Tết Trung thu truyền thống ở làng Hậu Ái càng ngày càng ít. Gia đình nghệ nhân Nguyễn Thị Tuyến là gia đình cuối cùng ở làng Hậu Ái hiện còn gắn bó với nghề.

Hàng năm, từ khoảng cuối tháng 6, đầu tháng 7, gia đình nghệ nhân Nguyễn Thị Tuyến đã bắt đầu công việc làm khung đồ chơi Tết Trung thu.

“Những chiếc đèn ông sao, đèn con thỏ... không đơn thuần là sản phẩm hàng hóa hay một món đồ chơi, nó là hồn cốt của Tết Trung thu, của truyền thống Việt Nam”, nghệ nhân Nguyễn Thị Tuyến chia sẻ.

Tre, nứa, giấy bóng kính, kim tuyến…đều được chế tác thủ công từ khâu xử lý nguyên vật liệu đến lắp ghép, dựng khung, dán, hoàn thiện thành phẩm. Công đoạn làm đồ chơi Tết Trung thu đều phải làm bằng tay.

Sau đó là công đoạn chẻ nan, uốn và ghép khung, phần việc đòi hỏi sự khéo léo và cả sức lực. Khung đèn chắc thì chiếc đèn mới giữ được dáng cân đối, không bị méo khi trang trí.

Việc dán giấy màu, bóng kính, gắn các họa tiết trang trí cần sự tỉ mỉ và kiên nhẫn, vì chỉ cần sơ sẩy, giấy sẽ bị nhăn hoặc rách, khiến sản phẩm mất đi sự cân đối, không đẹp mắt.

Ông Khánh, chồng nghệ nhân Nguyễn Thị Tuyến, cẩn thận dán một chiếc lọng cho ông tiến sĩ giấy vừa chia sẻ: Những năm gần đây, vào dịp Tết Trung thu, gia đình thường được mời ra Bảo tàng dân tộc học, Trung tâm VH phố cổ…để trình diễn, dạy cách làm đò chơi Tết Trung thu truyền thống cho du khách trải nghiệm, đặc biệt là các em nhỏ rất thích thú khi được tự làm những chiếc đèn ông sao nhiều màu sắc.

Ông Khánh bộc bạch, những buổi trình diễn, hướng dẫn du khách, đặc biệt là các em nhỏ làm đồ chơi Tết Trung thu không chỉ đơn thuần là công việc, đây còn là niềm vui khi giúp trẻ nhỏ hiểu và yêu hơn giá trị của đồ chơi dân gian truyền thống.

Để làm một chiếc đèn ông sao cỡ trung bình phải mất 2–3 giờ mới hoàn thành. Giá bán chỉ khoảng 30.000 - 60.000 đồng/chiếc.

Nghệ nhân Nguyễn Thị Tuyến cho biết, mặc dù lợi nhuận mỗi sản phẩm chả đáng là bao, công việc cũng chỉ duy trì 2-3 tháng mỗi năm nhưng tôi không thể bỏ nghề bởi đây là một phần ký ức tuổi thơ, là linh hồn của Tết Trung thu Việt Nam.

Thư Vũ/VOV.VN