Người giữ gìn văn hóa Tày Khao

Sinh ra và lớn lên tại xã Đông Cuông, nơi cộng đồng người Tày Khao đã sinh sống từ bao đời nay, tuổi thơ của bà Hà Thị Dung là những tháng ngày sống trong những làn điệu ru ngọt ngào của bà, của mẹ, trong tiếng hát Then và những điệu múa mang đậm bản sắc dân tộc.

Bà Hà Thị Dung.

Những âm thanh, hình ảnh quen thuộc ấy đã sớm khơi dậy trong bà tình yêu sâu sắc đối với văn hóa truyền thống của quê hương; thôi thúc bà dành trọn tâm huyết cho việc gìn giữ, truyền dạy những giá trị văn hóa của người Tày Khao, với mong muốn nét đẹp ấy sẽ được tiếp nối và lan tỏa đến các thế hệ mai sau.

Xòe Then là loại hình nghệ thuật dân gian độc đáo của người Tày Khao, được lưu truyền từ đời này sang đời khác. Trong các dịp lễ hội, lễ cưới hay các nghi thức tâm linh, xòe Then đã trở thành cầu nối gắn kết cộng đồng, truyền tải những giá trị văn hóa truyền thống của người Tày, không chỉ thu hút sự chú ý của người dân địa phương mà còn hấp dẫn du khách gần xa.

Tại Lễ hội đền Đông Cuông hằng năm, xòe Then là một phần không thể thiếu trong các nghi lễ tâm linh. Bà Dung là người đã dành nhiều thời gian để luyện tập, thực hiện xòe Then tại lễ hội. Sau nhiều năm gắn bó với văn hóa truyền thống, bà Dung nhận ra, nếu văn hóa Tày Khao không được "truyền lửa", gìn giữ thì rất dễ bị mai một. Điều đó đã thôi thúc bà và các thành viên thành lập Câu lạc bộ Văn hóa Tày Khao - nơi sinh hoạt, bảo tồn văn hóa dân tộc.

Bà Dung thực hiện xòe Then tại lễ hội tại Lễ hội đền Đông Cuông.

Vậy là, sau những ngày lao động sản xuất, khi việc đồng áng đã tươm tất, các thành viên câu lạc bộ lại tề tựu bên nhau, cùng hát, múa những làn điệu dân ca, dân vũ quê mình. Bây giờ, đến Đông Cuông, không chỉ người lớn tuổi đam mê các làn điệu dân ca, dân vũ của đồng bào Tày, mà ngay cả những người trẻ cũng nhiệt tình và hăng hái tham gia. Tất thảy, mọi người đều cùng chung tay với bà Dung gìn giữ vốn văn hóa quý giá của dân tộc.

Trong mỗi buổi tập luyện, bà Hà Thị Dung tận tình chỉ bảo, truyền dạy cho những thành viên trong câu lạc bộ, khơi gợi niềm tự hào dân tộc và nâng cao ý thức gìn giữ, phát huy văn hóa Tày Khao trong đời sống hằng ngày. Do đó, từ khi thành lập, câu lạc bộ luôn duy trì sinh hoạt, tập luyện, giành được nhiều giải thưởng lớn tại các hội thi, hội diễn của xã và các cuộc giao lưu với tỉnh bạn. Câu lạc bộ thực sự trở thành mái nhà chung cho những người đam mê văn hóa Tày Khao.

Bà Nguyễn Thị Ga, thành viên câu lạc bộ cho biết: "Việc thành lập câu lạc bộ là việc làm vô cùng ý nghĩa, vừa là nơi để bảo tồn, lưu giữ nét đẹp văn hóa truyền thống của cha ông, vừa tạo sân chơi lành mạnh, bổ ích để mọi người gắn kết, chia sẻ niềm đam mê văn hóa dân tộc. Chúng tôi mong muốn văn hóa của người Tày Khao sẽ được lưu truyền đến muôn đời sau".

Với vai trò là chủ nhiệm câu lạc bộ, bà Dung dành nhiều thời gian ghi chép, sưu tầm các tri thức dân gian, tạo ra kho tư liệu quý về văn hóa dân tộc Tày Khao, phục vụ cho công tác nghiên cứu, kiểm kê và lập hồ sơ di sản văn hóa tại địa phương.

Hiện tại, bà Hà Thị Dung cũng là một trong số ít người trong tỉnh Lào Cai có tri thức, hiểu biết về phong tục tập quán, dân ca, dân vũ của đồng bào Tày Khao. Bà đã góp phần quan trọng vào việc khôi phục và duy trì những nghi thức tâm linh, văn hóa truyền thống, điển hình là thực hiện điệu xòe Then trong các nghi lễ trang trọng tại Lễ hội đền Đông Cuông.

Bà Hà Thị Dung và các thành viên trong câu lạc bộ say sưa tập luyện.

Bà Dung không chỉ bảo tồn mà còn góp phần tạo sức sống mới cho văn hóa Tày Khao, giúp những giá trị truyền thống này không chỉ tồn tại trong tâm thức mà còn được thực hành thường xuyên, nâng cao đời sống văn hóa tinh thần cho cộng đồng.

Đóng góp của Dung được xã Đông Cuông và người dân ghi nhận, được UBND xã trình hồ sơ xét tặng danh hiệu “Nghệ nhân dân gian lĩnh vực tâm linh”vì đã có cống hiến trong giữ gìn và phát huy di sản văn hóa của dân tộc.

Mai Thanh Hiền