Trung tướng Lê Hữu Đức và lần 'to gan' bàn nhân sự

Kỷ niệm về lần “to gan” đó, ông kể: Tháng 8-1972, từ chiến trường Tây Nguyên, Lê Hữu Đức được điều về Bộ Tổng Tham mưu, giữ chức Phó cục trưởng Cục Tác chiến, phụ trách chiến trường Miền Nam. Ở vị trí công tác mới, ông được phép dự các hội nghị của Bộ Chính trị và Thường vụ Quân ủy Trung ương thông qua các kế hoạch tác chiến và chỉ đạo tác chiến.

Vì phụ trách Chiến trường Miền Nam, ông có nhiệm vụ định kỳ hằng tuần, hằng tháng đến báo cáo tình hình chiến trường với 4 đồng chí trong Bộ Chính trị: Bí thư thứ nhất Lê Duẩn, Chủ tịch Ủy ban Thường vụ Quốc hội Trường Chinh, Thủ tướng Phạm Văn Đồng và Trưởng ban Tổ chức Trung ương Lê Đức Thọ. Khi có các chiến dịch lớn, công việc báo cáo diễn ra hằng ngày. Thường thì, Phó cục trưởng Lê Hữu Đức tổng hợp tình hình chiến trường trong ngày xong sẽ thông qua Tổng tư lệnh Võ Nguyên Giáp. Đại tướng Võ Nguyên Giáp bổ sung những vấn đề cần xin ý kiến các đồng chí lãnh đạo cấp cao rồi cử Lê Hữu Đức đến báo cáo từng đồng chí một. Riêng Thủ tướng Phạm Văn Đồng vì lịch công tác dày đặc nên thi thoảng yêu cầu Lê Hữu Đức đến báo cáo ngoài giờ hành chính tại nhà riêng, thường vào lúc 18 giờ.

Trung tướng Lê Hữu Đức (ngoài cùng bên trái) trong một lần báo cáo tình hình chiến trường với Đại tướng Võ Nguyên Giáp. Ảnh tư liệu

Vì nghe báo cáo lúc chiều muộn nên Thủ tướng Phạm Văn Đồng thường mời Phó cục trưởng Lê Hữu Đức cùng ăn cơm tối, vừa ăn, vừa nghe báo cáo. Báo cáo xong, Thủ tướng còn tâm sự nhiều chuyện ngoài tác chiến. Có lần, nghe tin vui sau một chiến thắng lớn của ta, anh Tô (tên thường gọi của Thủ tướng Phạm Văn Đồng) thân mật hỏi Lê Hữu Đức: “Anh em Cục Tác chiến làm việc vất vả, có lo lắng và suy nghĩ gì không?”

Được Thủ tướng khuyến khích, trong câu chuyện thân tình, Lê Hữu Đức có dịp bày tỏ những suy nghĩ, trăn trở của mình về tình hình đất nước. Anh điểm lại từng nấc tiến bộ, trưởng thành của quân dân ta ở miền Nam, từ chỗ chỉ tiêu diệt trung đội, đại đội địch, dần dần đã đánh thiệt hại nặng cấp lữ đoàn của chúng. Nhưng cán bộ cấp sư đoàn trở lên không phải là không lo lắng, băn khoăn. Chúng ta nhất định thắng Mỹ, nhưng bao giờ mới đến ngày toàn thắng? Cứ đánh mãi thế này thì bao giờ đất nước mới thống nhất? “Mẹ đào hầm từ lúc tóc còn xanh, nay mẹ đã phơ phơ đầu tóc bạc” mà vẫn phải đào hầm!

Có thể nói, một sĩ quan cao cấp, đang giữ chức Phó cục trưởng Cục Tác chiến phụ trách chiến trường Miền Nam mà dám tâm sự “cởi hết tấm lòng” với Thủ tướng, lại không ngần ngại bộc lộ sự lo lắng vì không biết bao giờ mới đến ngày toàn thắng là một sự táo bạo. Thủ tướng Phạm Văn Đồng không mảy may đánh giá đó là vấn đề tư tưởng, quan điểm. Trái lại, ông vẫn “cậu - tớ”, “Đức và tôi” rất thân tình. Được đà, Lê Hữu Đức còn bộc bạch một niềm tâm sự giấu kín bấy lâu: “Nhưng có một điều tôi và anh Vũ Lăng thường trao đổi và rất lo, không dám nói rộng ra. Đó là đội ngũ cán bộ kế cận của đất nước chưa thấy rõ. Cụ thể thì ai sẽ thay các anh. Anh Ba (đồng chí Lê Duẩn), anh Thận (đồng chí Trường Chinh) và anh (đồng chí Phạm Văn Đồng) đều đã gần 70. Các anh khác đều đã trên 60 rồi".

Trung tướng, PGS Lê Hữu Đức.

Nói ra suy nghĩ trên, trong lòng Lê Hữu Đức dấy lên sự hồi hộp, không biết thái độ của Thủ tướng Phạm Văn Đồng sẽ thế nào? Không ngờ, anh Tô rất vui vẻ, nói ngay: “Hay, hay quá, các đồng chí đang có suy nghĩ như thế à? Đúng là suy nghĩ của một cơ quan phục vụ chiến lược. Đúng lắm, đúng là phải suy nghĩ và lo lắm. Hay, hay lắm. Đức nói tiếp đi”.

“Thưa anh, anh Trường Chinh làm Tổng Bí thư khi mới 34 tuổi. Các đồng chí Tổng Bí thư trước đó cũng rất trẻ như đồng chí Trần Phú, Hà Huy Tập, Nguyễn Văn Cừ. Giữa năm 1949 ở Nam Trung Bộ, anh đã được cử giữ chức Phó thủ tướng kiêm Phó chủ tịch Hội đồng Quốc phòng tối cao cũng chỉ ở tuổi 43. Anh Văn được phong Đại tướng lúc 37 tuổi. Thưa anh, phải có thời gian bồi dưỡng...”.

“Đúng, đúng thế. Đức ạ”. Nét mặt Thủ tướng Phạm Văn Đồng bỗng phảng phất buồn, mắt nhìn ra xa. Một lúc sau, ông nói: “Nhưng không dễ đâu, Đức ạ. Vì chiến tranh, tôi không có điều kiện hiểu rõ các đồng chí phụ trách ở các tỉnh, thành. Nhưng ở các bộ, các tổng cục, có một số đồng chí thứ trưởng, vụ trưởng trẻ tuổi có thể sớm cất nhắc, giao nhiệm vụ được. Tôi mới trao đổi với một số đồng chí bộ trưởng, một số đồng chí bí thư đảng đoàn bộ, thì chỉ một thời gian sau đã nhận được phản ánh của các đồng chí có trách nhiệm nói rõ các đồng chí được “dự kiến bồi dưỡng” còn trẻ quá, chưa có kinh nghiệm, chưa thể nhận nhiệm vụ nặng hơn”.

Trung tướng Lê Hữu Đức. Ảnh: VGP

“Những thưa anh, phải có thời gian bồi dưỡng công phu, kiên trì, vô tư mới có được một đội ngũ lãnh đạo tốt. Nhiều đồng chí trong Bộ Chính trị, trong Trung ương, Chính phủ được Bác Hồ hết lòng bồi dưỡng, dìu dắt gần 30 năm mới đủ đức tài, đoàn kết kết nhất trí, xứng đáng gánh vác sự nghiệp mà Bác để lại...”. Anh Tô, lúc này nét mặt đã vui hơn: “Các đồng chí lo như vậy là đúng lắm, tốt lắm, có trách nhiệm cao với Đảng, với dân. Đúng là vấn đề quan điểm và quan niệm đào tạo nhân tài, xây dựng đội ngũ kế cận, xứng đáng gánh vác và bảo vệ chế độ này, đất nước này. Nhất định rồi đây, Bộ Chính trị và Trung ương Đảng phải kiên quyết hơn, đầu tư tâm sức nhiều hơn nữa”.

Kể lại kỷ niệm một lần “to gan” trên, Trung tướng Lê Hữu Đức cho rằng: “Phong cách đặc biệt của anh Tô đã động viên tôi mạnh dạn trình bày với anh những vấn đề lớn trên đây một cách thoải mái, như những tâm sự tự đáy lòng. Anh chăm chú lắng nghe và cũng tâm sự với tôi những suy nghĩ của anh. Tôi thấy giữa anh và tôi không còn khoảng cách về vị trí công tác, mà là tình đồng chí sâu nặng giữa một người cộng sản thế hệ trước với người cộng sản thế hệ sau. Đó là những kỷ niệm sâu sắc tôi không bao giờ quên!"

HỒNG VÂN – HỒNG NGỌC

(Theo sách Kỷ niệm sâu sắc về công tác tham mưu chiến lược, NXB QĐND, tháng 4-2003)