Người giữ lửa sơn mài Hạ Thái

Đó là nghệ nhân Nguyễn Thị Hồi, người đã dành hơn nửa thế kỷ gắn bó, lặng lẽ gìn giữ và thổi hồn vào từng lớp sơn mài truyền thống.

Sinh ra trong gia đình có truyền thống làm nghề thợ vẽ, sơn mài, bà Nguyễn Thị Hồi bén duyên với nghề từ khi mới 16 tuổi. Những ngày đầu, công việc của bà gắn với những sản phẩm quen thuộc như bàn cờ, album ảnh, làm theo mẫu và đơn đặt hàng của hợp tác xã. Công việc vất vả, thu nhập chẳng đáng là bao, nhưng qua từng lớp sơn, từng nhịp mài bền bỉ, bà dần thấm nghề, để rồi sơn mài trở thành một phần không thể tách rời trong cuộc đời bà.

Biến cố xảy đến năm 1991, khi Hợp tác xã Sơn mài Hạ Thái giải thể. Từ người thợ thủ công, bà trở lại với ruộng đồng, gắn mình với công việc đồng áng như bao người dân trong làng. Thế nhưng, trong những ngày lam lũ ấy, nỗi nhớ nghề vẫn âm ỉ cháy. Được bạn bè động viên, giúp đỡ, bà Hồi quyết định quay lại với sơn mài. Hai năm liền, bà làm công nhân thời vụ tại các xưởng, vừa làm vừa học, tích góp từng đồng vốn ít ỏi. Đến năm 2003, khi đã “giắt lưng” được chút vốn, bà mạnh dạn mở xưởng riêng. Có những ngày, vợ chồng bà đạp xe từ Hạ Thái vào phố cổ Hà Nội để giới thiệu từng sản phẩm, giao từng bức tranh. Mỗi giọt mồ hôi rơi xuống là một lần niềm tin giản dị được vun bồi, chỉ cần giữ được nghề, khó khăn nào rồi cũng sẽ qua...

“Làm sơn mài không thể vội, phải truyền vào đó cả tâm huyết và sự kiên nhẫn” - bà chia sẻ. Chính sự tận tâm ấy đã làm nên những sản phẩm tinh xảo, mang dấu ấn riêng của người nghệ nhân. Năm 2006, bà là một trong bốn người đầu tiên của làng nghề được công nhận danh hiệu nghệ nhân. Năm 2020, bà tiếp tục được phong tặng danh hiệu Nghệ nhân Ưu tú cùng nhiều phần thưởng cao quý khác...

Không dừng lại ở việc làm nghề, trên cương vị Chủ tịch Hội Sơn mài Hạ Thái, nghệ nhân Nguyễn Thị Hồi còn miệt mài truyền nghề, đào tạo lớp trẻ và tìm hướng đi mới cho sơn mài truyền thống trong đời sống hiện đại. Với bà, nghề không chỉ là sinh kế mà còn là ký ức, là bản sắc, là ngọn lửa cần được trao truyền cho thế hệ mai sau.

Minh Huyền