Người khởi xướng phong trào nữ quyền ở Bolivia

Bà Adela Zamudio thời trẻ

Bà được coi là nhà thơ Bolivia nổi tiếng nhất và cũng là người thành lập phong trào nữ quyền của đất nước này. Sinh nhật của bà (ngày 11/10) được lấy làm Ngày Phụ nữ Bolivia.

Adela sinh ra trong một gia đình thượng lưu ở Bolivia. Sau khi gia đình rơi vào khó khăn tài chính, bà theo học Trường Tiểu học công lập El Beaterio de San Alberto nhưng phải nghỉ học năm lớp 3 do chính sách nhà nước khi đó về giáo dục trẻ em gái.

Chân dung nhà thơ, nhà giáo dục Adela Zamudio

Sau đó, bà được giáo dục tại nhà và được tiếp xúc với nhiều tác phẩm văn học, bao gồm cả các tác phẩm về nữ quyền. Bà xuất bản bài thơ đầu tiên của mình, "Hai bông hồng", khi mới 15 tuổi.

Thơ ca và tiểu thuyết của Adela chủ yếu xoay quanh những cuộc đấu tranh xã hội của Bolivia. Bên cạnh việc sáng tác, bà còn làm giáo viên nghệ thuật.

Adela Zamudio và giải thưởng vòng nguyệt quế vàng tại buổi lễ vinh danh bà năm 1926

Bà viết và xuất bản các tài liệu sư phạm về các kỹ năng giảng dạy quan trọng và còn thành lập các ngôi trường đầu tiên dành riêng cho phụ nữ Bolivia như trường Escuala Fiscal de Senoritas (Trường công dành cho phụ nữ trẻ; 1905), trường hội họa Ávila (1911)…

Bà còn thực hiện các chiến dịch giáo dục trong các cộng đồng khai thác mỏ, xóa nạn mù chữ cho những người thợ mỏ bản địa và gia đình họ. Điều này được ghi nhận là bước tiến lớn trong việc đào tạo thế hệ nhà tư tưởng vĩ đại tiếp theo của đất nước.

Bìa sách “Adela Zamudio: Thơ và văn xuôi chọn lọc” (dịch từ tiếng Tây Ban Nha bởi Lynette Yetter) năm 2022

Năm 1920, lời kêu gọi của Adela về giáo dục cho trẻ em gái đã được đáp lại: trường trung học công lập đầu tiên dành cho phụ nữ đã được thành lập, sau này trường được đặt tên là Liceo Adela Zamudio. Bà được bổ nhiệm làm hiệu trưởng và giữ chức vụ này cho tới khi nghỉ hưu vào năm 1925.

Năm 1926, Adela đã được Tổng thống trao giải thưởng Vương miện trí tuệ Bolivia. Các câu chuyện ngụ ngôn, các bài viết chỉ trích Thế chiến thứ nhất của bà cũng rất nổi tiếng và được xuất bản nhiều lần.

Tượng Adela Zamudio ở thành phố Cochabamba, Bolivia

Bà cũng viết bài cho các ấn phẩm và báo chí, thúc đẩy cải cách dân chủ và quyền phụ nữ, bao gồm cả việc hợp pháp hóa ly hôn. Bà qua đời năm 1928.

Tới năm 1980, nữ Tổng thống đầu tiên của Bolivia - Lidia Gueiler - đã tuyên bố ngày sinh của Adela Zamudio là Ngày Phụ nữ Bolivia, nhằm tôn vinh những người phụ nữ của đất nước.

Thiên Ánh (Tổng hợp)