Người tiêm vaccine sởi được bảo vệ trọn đời, vì sao vaccine COVID-19 lại không?

Theo nhật báo The Wall Street Journal (WSJ), vaccine ngừa bệnh sởi bảo vệ người được tiêm trọn đời, trong khi vaccine thủy đậu bảo vệ bạn từ 10 đến 20 năm và các mũi tiêm phòng uốn ván kéo dài tác dụng ít nhất 10 năm.

Trong khi đó, các quan chức Mỹ đang cân nhắc về việc phê duyệt cho phép tiêm vaccine COVID-19 mũi nhắc lại cho những người trưởng thành đã được tiêm phòng ít nhất sáu tháng kể từ mũi tiêm đầu tiên.

Mục tiêu của vaccine là cung cấp khả năng bảo vệ, tránh nguy cơ mắc bệnh nghiêm trọng hoặc tử vong.

Người tiêm vaccine sởi được bảo vệ trọn đời, vì sao vaccine COVID-19 lại không? Ảnh: BLOOMBERG

'Không phải tất cả các loại vaccine đều lý tưởng'

WSJ dẫn lời ông Rustom Antia – giáo sư chuyên nghiên cứu các phản ứng miễn dịch tại ĐH Emory - cho biết: “Một loại vaccine thực sự tốt sẽ giúp bạn không bị nhiễm bệnh ngay cả khi tiếp xúc với virus. Tuy nhiên, không phải tất cả các loại vaccine đều lý tưởng".

Theo ông Antia, ba cấp độ bảo vệ bao gồm bảo vệ đầy đủ chống lại nhiễm bệnh và lây truyền, bảo vệ chống lại bệnh trở nặng và lây truyền hoặc chỉ bảo vệ chống lại bệnh nghiêm trọng.

Hiệu quả phụ thuộc vào cường độ của phản ứng miễn dịch mà vaccine tạo ra, tốc độ suy giảm của các kháng thể, virus hoặc vi khuẩn có xu hướng đột biến hay không và cơ quan bị nhiễm bệnh.

Ngưỡng bảo vệ là mức độ miễn dịch đủ để không bị ốm. Đối với mỗi loại virus, ngưỡng bảo vệ này là khác nhau và thậm chí cách xác định nó cũng khác nhau.

Giáo sư Mark Slifka tại ĐH Y tế và Khoa học Oregon cho biết: “Về cơ bản, đó là mức độ kháng thể hoặc kháng thể trung hòa trên mỗi ml máu”.

Ngưỡng 0,01 IU/ ml đã được xác nhận đối với bệnh uốn ván vào năm 1942 khi hai nhà nghiên cứu người Đức cố tình phơi nhiễm để kiểm tra những phát hiện của nghiên cứu trên động vật trước đó.

Theo ông Slifka, một nhà nghiên cứu trên đã tự tiêm vào mình hai liều uốn ván có thể gây chết người và theo dõi diễn biến, trong khi người còn lại đã tiêm ba liều. Kết quả là không ai trở bệnh cả.

Trong khi đó, ngưỡng đối với bệnh sởi đã được xác định vào năm 1985 sau khi một ký túc xá đại học phơi nhiễm với căn bệnh này ngay sau đợt truyền máu. Các nhà nghiên cứu đã kiểm tra nồng độ kháng thể trong máu của sinh viên hiến tặng. Họ xác định 0,02 IU/ml là mức cần thiết để ngăn ngừa nhiễm sởi.

Theo WSJ, với những bệnh trên, mức độ phản ứng với vaccine kết hợp với tốc độ phân hủy của kháng thể tạo ra các phản ứng miễn dịch bền vững: Các kháng thể với bệnh sởi suy giảm chậm, trong khi kháng thể uốn ván suy giảm nhanh hơn, nhưng vaccine khiến cơ thể sản sinh ra nhiều hơn mức cần thiết, bù đắp cho sự suy giảm.

“Chúng ta đã xác định được ngưỡng bảo vệ với bệnh uốn ván, bạch hầu và sởi. Bạn theo dõi sự suy giảm kháng thể theo thời gian và nếu bạn biết ngưỡng bảo vệ, bạn có thể tính toán độ bền của vaccine. Với COVID-19, chúng ta không biết điều đó" – ông Slifka cho hay.

Trong lịch sử, các loại vaccine hiệu quả nhất đã sử dụng virus sao chép tạo ra khả năng miễn dịch suốt đời như vaccine ngừa sởi hay thủy đậu.

Trong khi đó, các loại vaccine không dùng virus sao chép và vaccine dựa trên protein, như vaccine uốn ván và viêm gan A, dễ phai nhưng hiệu quả của chúng có thể được nâng cao khi có chất bổ trợ giúp tăng cường mức độ của phản ứng.

Các vaccine ngừa COVID-19 của hãng Johnson & Johnson (J&J) và AstraZeneca sử dụng vector virus không sao chép và không chứa chất bổ trợ. Vaccine của Pfizer và Moderna dùng công nghệ mRNA, không chứa bất kỳ loại virus nào.

Tuy nhiên, mọi thứ có thể phức tạp hơn khi virus đột biến để thoát khỏi phản ứng miễn dịch của cơ thể.

Virus có nhiều biến thể: Thách thức lớn

Theo Tạp chí Y khoa Anh, các yếu tố gây bệnh sởi, quai bị, rubella và thủy đậu hầu như không đột biến, trong khi đó, virus SARS-CoV-2 gây đại dịch COVID-19 có nhiều biến thể.

Biến thể Delta. Ảnh: REUTERS

“Điều đó làm cho hoạt động của vaccine trở nên phức tạp hơn. Theo thời gian, bạn phải theo đuổi nhiều mục tiêu. Virus gây cảm cúm cũng đột biến. Chúng tôi sản xuất các loại vaccine mới mỗi năm sao cho phù hợp nhất với chủng cúm hiện hành” – ông Slifka cho hay.

Vaccine ngừa cúm có thể bảo vệ cơ thể trong ít nhất sáu tháng.

Bỏ qua những sự phức tạp trong việc tạo ra một loại vaccine hiệu quả để chống lại một loại virus có khả năng đột biến, đã có nhiều hy vọng xoay quanh khả năng đánh bại COVID-19 bằng cách đạt được miễn dịch cộng đồng.

Tuy nhiên, theo Tiến sĩ Antia, cách mà virus gây COVID-19 lây nhiễm vào cơ thể đặt ra một thách thức.

“Vaccine rất ít có khả năng dẫn đến miễn dịch cộng động lâu dài đối với nhiều bệnh nhiễm trùng đường hô hấp. Khả năng miễn dịch cộng đồng chỉ kéo dài trong một khoảng thời gian khiêm tốn. Nó phụ thuộc vào tốc độ thay đổi của virus. Nó phụ thuộc vào tốc độ suy giảm của hệ miễn dịch" - tiến sĩ cho hay.

Ông Slifka cho hay: “Chúng ta có sự tuần hoàn tốt trong phổi và cơ thể, nhưng không phải trên bề mặt của lỗ mũi”.

Theo ông, nguy cơ nhiễm trùng mức độ thấp ở đường hô hấp trên (bề mặt lỗ mũi) có thể kéo dài.

Trong tương lai, vaccine COVID-19 sẽ được cập nhật để chống lại các biến thể của virus. Thế hệ vaccine tiếp theo có thể tập trung vào tăng cường khả năng miễn dịch ở các bề mặt ẩm ướt của mũi và phổi.

Trong thời gian chờ đợi, để tránh virus lây lan, có thể cần mũi tiêm nhắc lại.

HÒA ĐẶNG