Người trẻ đang 'dán nhãn' trong giao tiếp

Khi còn trẻ, nhiều người luôn cảm thấy lo lắng trước cái nhìn của người xung quanh. Ảnh minh họa: Một cảnh trong phim Thất Nguyệt và An Sinh.

Khi đến tuổi teen, các em sẽ bắt đầu để ý xem những người xung quanh nhìn mình như thế nào. Đây là thời kỳ xác lập bản ngã mơ hồ và mờ mịt trước đó. Đó là khi các em có cái gọi là tính tự giác. Cũng không có người nào trông có vẻ quan tâm đặc biệt đến các em nhưng các em bất an và bối rối khi đứng trước đông người vì cảm giác như ai đó đang tỉ mỉ quan sát và đánh giá mình.

Thỉnh thoảng lại cũng có những bạn tuổi teen có hành động cắt ngang sự chú ý vì muốn thông báo cho người khác sự tồn tại của mình. Nếu những bạn tuổi teen thuộc nhóm 1 có tính cách cẩn thận và nội tâm, thì những bạn tuổi teen thuộc nhóm 2 thường được cho là có tính hướng ngoại. Nhưng không nhất định chúng ta chỉ phân biệt như thế.

Vì nếu quá coi trọng suy nghĩ và sở thích của người khác, các em sẽ trở nên gò ép mình để làm vừa lòng họ, và thế rồi nếu đứng trước mọi người, các em sẽ chẳng thể làm được việc phải thực sự làm vì căng thẳng và khổ tâm không cần thiết.

Khi giao tiếp, chúng ta thường để ý cái nhìn của người khác. Thế rồi, có nhiều trường hợp, lời nói và suy nghĩ lại không đồng nhất với nhau. Thế hệ cũ thì than thở rằng thế hệ mới không biết để ý đến người khác mà chỉ hành động theo ý mình, nhưng tôi lại không nghĩ như vậy.

Ngược lại, người trẻ ngày nay dường như có thói quen dán nhãn cho người khác hơn. Chẳng phải vì thế mà họ mặc quần áo theo mốt và dùng nhiều hàng ngoại hơn mức cần thiết hay sao. Nếu ở lập trường của tôi, cứ sống theo ý mình dù người khác có ăn mặc như thế nào thì chẳng phải thời trang của giới trẻ sẽ không còn đồng loạt giống y chang nhau nữa hay sao.

Không chỉ trong cách ăn vận quần áo mà cả thái độ giao tiếp đến lối suy nghĩ cũng thể hiện rằng có rất nhiều bạn tuổi teen đang lo lắng thái quá về hình ảnh của mình trong mắt người khác và người khác công nhận mình như thế nào.

Vậy là dường như, các em luôn luôn có ai đó theo dõi nên không thể hành động một cách tự nhiên, đồng thời, tính tự giác của các em bị can thiệp thái quá nên các em cảm thấy phiền phức vì nhiều thứ. Trong tâm lý học nói rằng, những người thế này hãy đừng quá bận tâm về “các thính giả tưởng tượng”.

Những học sinh kiểu này đa số có ít cơ hội nói lên suy nghĩ của mình trong quá trình trưởng thành. Nếu được nuôi dưỡng dưới sự dạy bảo của những cha mẹ biết chú ý lắng nghe lời con cái thì đứa trẻ sẽ có thể đĩnh đạc thể hiện ý kiến bản thân với người khác.

Cũng có những trẻ thay đổi tính cách vì mất tự tin bởi lý do ngẫu nhiên. Nếu cảm thấy hổ thẹn chỉ vì những vấn đề nhỏ nhặt trước các bạn trong lớp hoặc bị tổn thương sâu sắc vì bị giáo viên coi thường thì các em sẽ rụt rè, mất đi sự tự tin vốn có và chẳng thể đứng lên một cách vui vẻ trước mặt mọi người.

Nếu lo lắng vì không thể nói trôi chảy trước người khác thì các em cũng đừng giấu yếu điểm của mình mà hãy công khai xem sao? “Em cứ đỏ mặt và chẳng thể nói tốt trước người khác”, vậy thì người khác sẽ không cảnh giác hay nghi ngờ các em. Có câu “Hiểu biết thực sự là biết mình không biết cái gì”. Có nghĩa là trước hết “Phải thừa nhận ‘mình lóng ngóng’ ở điểm nào đó để sinh hoạt xã hội tốt hơn.”

Khi đánh giá người khác, chúng tôi phán đoán xem người đó suy nghĩ và hành động như thế nào, chứ không dùng tiêu chuẩn họ nói giỏi ra sao. Tiến sĩ Stephen Hawking giảng dạy thông qua loa máy tính bằng giọng nói gần như không thể nghe được nhưng mọi người đều thể hiện lòng cảm tạ và tôn kính với ông.

Vậy nên, thay vì lo lắng muốn thể hiện sự giỏi giang của mình trước người khác thì trước tiên, các em nên cân nhắc xem suy nghĩ nào đó sâu sắc bao nhiêu và liệu có thể biến nó thành hiện thực như thế nào.

Nami Lee/ Thái Hà Books & NXB Lao động