Người xây cột mốc Trường Sa giữa lòng phố biển

Những ký ức không thể quên

Chúng tôi đến gặp cựu binh Trần Văn Xuất (sinh năm 1964, trú ở phường Hòa Hải, quận Ngũ Hành Sơn, thành phố Đà Nẵng) trong chuyến công tác tại Vùng 3 Hải quân. Cuộc gặp gỡ như một cái duyên, ấn tượng đầu tiên về người đàn ông có nước da ngăm đen, rất đỗi chân chất là sự trầm tĩnh và kiệm lời. Thế nhưng trong câu chuyện hướng về vùng biển đảo thiêng liêng của Tổ quốc, khi nhắc đến Trường Sa, đặc biệt là hòn đảo Trường Sa Đông, ông Xuất như trở thành một con người khác. Ông hoạt bát và say sưa trong từng câu nói. Mặc dù chỉ sống trên đảo Trường Sa Đông khoảng 32 tháng, nhưng những ký ức của thời điểm đó vẫn vẹn nguyên trong trái tim người lính hải quân Trần Văn Xuất.

Ông Trần Văn Xuất với cột mốc Trường Sa Đông trên đất liền.

Ông Xuất vẫn còn nhớ cách đây hơn 30 năm, ông cùng nhiều thanh niên trên cả nước nhận lệnh ra đảo Trường Sa Đông để xây dựng và canh giữ biển trời quê hương. Lúc đó, ông được phân công vào Lữ đoàn 146. Vẫn còn nguyên đó cái cảm giác rạo rực, lâng lâng của một chàng thanh niên trẻ mang nhiều hoài bão đến công tác nơi hải đảo xa xôi, ông Trần Văn Xuất chia sẻ một cách say mê:

“Vào khoảng cuối tháng 4/1984 tôi có quyết định được ra đảo Trường Sa. Lúc đó thanh niên chỉ nghĩ lên tàu là về đơn vị thôi, thế nhưng cuộc hành trình lại đem lại cho tôi những kỷ niệm đáng nhớ nhất cuộc đời. 4 giờ sáng tôi bắt đầu lên tàu, tàu chạy 7 ngày 7 đêm đến đảo Trường Sa Lớn, khi trao đổi lính xong thì chúng tôi tiếp tục hành quân, khoảng 4 tiếng đồng hồ sau tôi tới đảo Trường Sa Đông nhận nhiệm vụ. Từ đó tôi bắt đầu cuộc sống của người lính đảo”.

Ông bảo cuộc sống trên đảo lúc đó rất vất vả, nhất là thiếu nước uống và rau xanh. Hóm hỉnh chia sẻ những câu chuyện đời thường, ông Xuất cười nói đời lính tráng chỉ mong có được bộ quần áo hoàn thiện. Điều kiện khó khăn, ai nấy đều mặc quần đùi, phải giặt bằng nước biển nên mặc vài ba tháng là nó mục hết thành ra ai cũng lâm vào cảnh “giật gấu vá vai”. Dép cũng không có mà đi, ông và đồng đội cứ đợi ở biển trôi vào đôi dép xốp nào sẽ dùng 3 chiếc đóng lại thành một chiếc rồi lội dưới san hô.

Gian khổ không làm những người lính mỏi bước, ông Xuất hào hứng kể lại một kỷ niệm vui và rất xúc động về một dịp, ông cùng các chiến sĩ trên đảo Trường Sa Đông được gặp và trò chuyện với Phó Đô đốc Hải quân Việt Nam Giáp Văn Cương. “Lúc đó, chúng tôi không có đồ để mặc, tôi đang đứng gác nhưng cũng chỉ mặc chiếc quần đùi, cởi trần thì ông Giáp Văn Cương bước tới bên cạnh và hỏi han. Sau khi ân cần hỏi thăm, ông nói với tôi “chúng tôi sẽ không quên các anh” mà cho tới bây giờ, cứ mỗi lần nghĩ lại, tôi cảm thấy xúc động và tự hào vì mình là bộ đội Trường Sa. Câu chuyện tiếp theo là về niềm vui nhỏ nhoi của lính đảo. Đó là khi đoàn ca nhạc quân chủng Hải quân ra đảo hát năm 1985, trong đó có chị Thanh Loan. Giữa lúc khó khăn chị đứng giữa tàu hát cho chiến sĩ vơi đi nỗi nhớ nhà. Giọng hát quê hương ấy suốt cuộc đời chúng tôi không thể quên được”, ông Xuất bồi hồi nhớ lại.

Lão “gàn” dựng cột mốc Trường Sa để tìm đồng đội

Sau khi hoàn thành nghĩa vụ quân sự, năm 1986 ông Xuất trở về quê hương làm công việc kinh doanh với gia đình. Mặc dù, công việc kinh doanh rất bận rộn nhưng tình cảm của ông không bao giờ phai nhạt. Đôi mắt rung rưng khi nghĩ về đồng đội, ông Xuất tâm sự: “Mỗi lần đứng trước biển, thời tuổi trẻ của tôi như hiện ra trước mắt, tôi nhớ đồng đội từng cùng nằm gai nếm mật. Vì cuộc sống mưu sinh, tôi và đồng đội không thể giữ liên lạc với nhau để biết được ai còn, ai mất. Công việc ăn nên làm ra có của ăn của để, thế nhưng mỗi đêm vắt tay lên trán nghĩ về đồng đội không có điều kiện tôi lại chảy nước mắt không sao ngủ nổi”.

Rồi như có điều gì thôi thúc, ông Xuất quyết tâm tìm lại đồng đội của mình. Bắt đầu từ năm 2005, cứ thế từ Nam ra Bắc, ông Xuất bắt đầu cuộc hành trình từ những đầu mối thông tin dù là nhỏ nhất. Từ trong ký ức, ông lần lượt tìm được 22 đồng đội bằng những chuyến đi xuyên Việt. Có người tận ngoài Bắc, có người tận Miền Tây, gặp lại họ ôm chầm lấy nhau mà giàn giụa nước mắt. Thế nhưng, ông Xuất vẫn chưa nguôi trăn trở khi vẫn còn 6 đồng đội chưa liên lạc được.

Suy đi tính lại, nhận thấy sự phát triển của Đà Nẵng thu hút người dân đến tham quan du lịch, đồng đội cũ nhất định sẽ ghé thăm nên ông đã nảy ra ý tưởng xây dựng “ám hiệu”, biết đâu có duyên thì rồi sẽ quy tụ lại được những người lính năm đó. Nghĩ là làm, ông Xuất dành tất cả tâm huyết để xậy dựng cột mốc đảo Trường Sa Đông với tỉ lệ 1:1 mặc cho nhiều lời xì xào, bàn tán.

“Năm 2008 tôi bắt đầu làm theo nguyên bản cột mốc ở ngoài đảo Trường Sa Đông với chiều cao 6m, rộng 1,5m, bốn mặt đều khắc dòng chữ lớn Đảo Trường Sa Đông, vĩ độ 08055 00N, kinh độ 11202100E. Ai cũng nói tôi gàn dở. Vợ con cũng phản đối ghê gớm lắm. Hàng xóm thì nói tôi khoa trương. Không ai hiểu tôi muốn làm gì nhưng tôi cứ bắt tay xây dựng. Đến sau này, nhờ cột mốc mà tôi tìm được những đồng đội còn lại. Năm 2012, sau bao năm xa cách, tất cả chiến sĩ Trường Sa ngày ấy có cuộc hội ngộ lần đầu tiên dưới chân mô hình cột mốc chủ quyền đảo Trường Sa Đông trong nỗi xúc động vỡ òa, tràn ngập niềm vui lẫn nước mắt hạnh phúc ngày gặp mặt. Lúc ấy mọi người mới thấy hết được ý đồ của tôi là sự thật”.

Thêm một điều đặc biệt, bên cạnh của cột mốc, ông Xuất trồng hai cây bàng vuông được đồng đội mang về từ đảo Trường Sa. Một cây do nguyên Chính ủy Vùng 4 Hải quân Đặng Minh Hải tặng năm 2009 và một cây khác do nguyên Trung đội trưởng Đảo Trường Sa Đông Đào Tất Thắng tặng năm 2011. Vượt lên ý nghĩa ban đầu, từ khi cột mốc chủ quyền Trường Sa Đông dựng lên, nơi đây đã thu hút đông đảo sự quan tâm của người dân Thành phố, cũng như khách du lịch trong và ngoài nước. Nhiều năm qua đã có hàng trăm nghìn lượt khách đến vãn cảnh, chụp ảnh lưu niệm bên cột mốc chủ quyền.

Không chỉ vậy, nơi đây còn là nơi tuyên truyền, giáo dục ý thức bảo vệ chủ quyền biển, đảo thiêng liêng của Tổ quốc. Nhiều học sinh, sinh viên Đà Nẵng và các tỉnh, thành trong cả nước chưa có dịp ra đảo để chạm tay vào cột mốc Trường Sa, nay đã có những chuyến dã ngoại, tham quan mô hình cột mốc chủ quyền Trường Sa Đông trên đất liền, để hiểu thêm về lịch sử dân tộc, thêm niềm tự hào bảo vệ chủ quyền biển đảo Việt Nam quê hương.

P.Ngân