Nguyễn Đăng Độ và những bài thơ đi cùng năm tháng

Nhà thơ Nguyễn Đăng Độ

Nhà thơ Nguyễn Đăng Độ sinh năm 1966, quê quán xã Thạch Tiến, Thạch Hà (Hà Tĩnh). Nhập ngũ tháng 2/1985, tại Sư đoàn 441, Quân khu 4. Từ tháng 12/1985 đến tháng 10/1986 Nguyễn Đăng Độ chuyển đến Tiểu đoàn 1016 sư 316 Hoàng Liên Sơn. Đến tháng 11/1987, chuyển ngành vào Tây Nguyên, công tác tại Công ty kinh tế Đảng, thuộc Ban kinh tế Tỉnh ủy tỉnh Gia Lai - Kon Tum. Hiện sống và làm việc tại thành phố Đà Nẵng.

Nếu nói Nguyễn Đăng Độ mang mầm mống thơ từ làng quê Hà Tỉnh nơi anh sinh ra, từ “ đi mô cũng nhớ về Hà Tỉnh”; đến “Thương con bò cắm cây sào đứng đợi”, thì những năm tháng trong môi trường quân ngũ là thời gian để anh thai nghén hồn thơ với một thế giới nội tâm sâu sắc, tinh tế, rồi đến thời gian sau khi anh về với bà con vùng quê bắc Tây Nguyên, Đăng Độ lại tích nạp thêm nhiều vốn sống, những hình ảnh bắt mắt, đậm chất của bao em gái miền sơn cước.

Đủ nắng thì hoa nở. Cuộc sống đã đưa đẫy anh xuôi về với phố biển Đà Nẵng (không biết do công việc hay do “trốn tình”, bởi có người nói vậy…), cũng tại đây tiếng sóng biển, gió biển, ánh chớp và bão gió từ biển đã đưa một cựu chiến binh vươn mình nhã ra những vần thơ mới lạ mà xao xuyến và cũng đưa đến nhiều thú vị cho giới chuyên môn và bạn đọc.

Những tập thơ, những bài thơ hay nhất của Đăng Độ

Con người sao, thì thơ Nguyễn Đăng Độ vậy. Mộc mạc mà trọn vẹn nghĩa tình quê cha đất tổ, tình cha nghĩa mẹ, tình bạn, tình người và tình yêu đôi lứa. Mỗi bài thơ của anh là một dấu ấn kỷ niệm của cuộc đời. Với những bước chân chưa biết bao giờ dừng lại, bao miền quê anh đã đến và đi qua, trong chặng đường đó đã có bao người anh đã gặp gỡ và quen biết, mỗi gam màu quê hương, mỗi ánh mắt, nụ cười đều được lưu trữ cẩn thận, để sau đó anh lại chắt chiu gửi gắm vào những dòng thơ.

Đọc thơ anh, ta như thấy những cánh cò chiều tắt nắng thảnh thơi thả cánh bay về; bình minh trên quê hương yên bình; tình cảm gia đình, tình anh em, bạn bè, đồng đội như hiện về ẩn hiện. Mỗi dấu ấn ấy luôn như một bài ca tôn vinh, tri ân, bài học làm người mà anh đã trải qua. Bởi với anh, thơ ca chính là cuộc đời anh, là hành trình đi tìm cái đẹp để yêu, đi tìm và định vị một lý tưởng sống của riêng mình một cách ý nghĩa. Ba tập thơ của Nguyễn Đăng Độ đã xuất bản, là những bài thơ có chung một trường cảm xúc, đó là nỗi nhớ của người con đối với cha mẹ, nỗi nhớ quê hương đến da giết, nhớ bạn bè, nhớ đồng đội, nhớ người yêu...

Hẳn ai đã từng tiếp xúc với Đăng Độ, từng đọc ba tập thơ “Tình quê”; “Hương xa” và “Những vần thơ yêu thương”của nhà thơ một thời áo lính sẽ không thể quên một giọng thơ ấm áp, dung dị như đời thường vốn có, một con người nghĩa tình, tháng ngày đau đáu hướng về quê hương, nguồn cội. Có thể nói, mỗi nét chữ anh gõ lên bàn phím, một câu thơ anh viết ra được chắt chiu, gọt giũa như chính “cái tôi” của anh giữa tháng năm cùng gia đình, bạn bè, điều đó có nghĩa những gì anh viết ra là những gì bản chất nhất, gan ruột mà mộc mạc, dung dị mà yêu quý nhất.

Những bài thơ của Đăng Độ được các nhạc sĩ phổ nhạc thành những bài hát rất hay

Chế Lan Viên từng viết: “Khi ta ở, chỉ là nơi đất ở /Khi ta đi, đất đã hóa tâm hồn!”. Nhà thơ Nguyễn Đăng Độ đến với Với Tây Nguyên, với Kon Tum những ngày tháng không dài so với những bước chân trên dặm đường xa ngái, nhưng cũng đủ để anh thấm hết cả những trầm tích văn hóa, lịch sử và con người ở đây một cách sâu nặng và vương vấn nhất. Thời gian ở nới đây anh đã thai nghén và sinh ra những vần thơ vấn vương với đất, với trời và con người Tây Nguyên hay và thiết tha đến vậy. Bài thơ: Hẹn với Kon Tum, Cao nguyên và nỗi nhớ, Gửi về em, Thơ tình anh viết. Những bài thơ “Cao nguyên và nỗi nhớ”; “Cõng chữ về bản”; “ Âm vang Trường Sơn”; “ Huyền thoại một ngã ba”…và đặc biệt là bài “Thương mẹ” hàng trăm câu thơ hiện lên như một bức tranh thật đẹp và bình dị, hay gần gũi mà hấp dẫn. Những bà thơ trên và hơn 100 bài thơ khác đã được các nhạc sĩ phổ nhạc thành những bài ca “đi cùng năm tháng” mà các chương trình VTV hay phát sóng.

Bài hát Âm vang Trường Sơn - thơ Nguyễn Đăng Độ

Ngày đầu năm, tình cờ khi tôi trở về phố biển được gặp lại được Đại tá nhà báo, nhà thơ Phan Tiến Dũng – Trưởng đại diện cơ quan thường trực Báo QĐND tại miền Trung – Tây Nguyên. Từng giọt đắng rơi nhẹ như hòa quyện vào từng giọt mưa rơi và cái lạnh đến se sắt. Câu chuyện của người em áo lính xung quanh đề tài thơ và những bài thơ của nhà thơ Đăng Độ. Tôi không phải là “một con chiên”, hay một fan hôm mộ thơ, nhưng ngồi nghe em nói không biết sao tôi lại “yêu thơ” đến thế và yêu luôn cả những vần thơ dung dị mà hấp dẫn của nhà thơ Đăng Độ, nhất là "Những vần thơ yêu thương" là tập thơ thứ ba của anh vừa được Nhà xuất bản Hội Nhà văn ấn hành vào tháng 7/2023. Tập thơ bao gồm 58 bài thơ ứng với số tuổi của chính tác giả thời điểm xuất bản tập thơ.

Có thể nói "Những vần thơ yêu thương" được anh viết lên bằng tất cả tình yêu và nỗi nhớ, lòng hiếu đạo dành cho ba mẹ; lòng nhiệt huyết, tình cảm sâu nặng giành tặng những người thân yêu, bạn bè và không quên giành những câu thơ, bài thơ nặng lòng nhất gửi về quê hương Hà Tĩnh nơi anh sinh ra và lớn lên với những cảm xúc ngọt ngào sâu lắng, là niềm tự hào và tình yêu quê hương đất nước của một người con đất Việt.

"Những vần thơ yêu thương" là tiếng nói của tâm hồn Nguyễn Đăng Độ

"Mẹ tôi" là bài thơ đầu tiên của tập thơ "Những vần thơ yêu thương", anh lấy bài này làm tâm điểm để nhấn cho cả tập thơ. Cái hay của nhà thơ Nguyễn Đăng Độ là lấy cái tôi nói về chúng ta. Đọc thơ anh vừa thấy bóng dáng của anh lại vừa thấy hình ảnh của chúng khi nhớ và nghĩ về người mẹ. Một người mẹ rất thơ, rất Hà Tĩnh và cũng rất Việt Nam, là tình mẹ rất thiêng liêng, cao cả và bao la hơn cả biển trời.

Khi người đọc đang say sưa tìm về với chân dung người mẹ, thì Đăng Độ lại đem tới bài thơ "Em ơi xuân đã về". Những vần thơ trong bài này như gợi nhớ, như thể hiện tình yêu ngọt ngào mà đắm đuối của bao đôi lứa và tác giả đã gắn mình vào đó để thể hiện cùng với tình yêu quê hương, đất nước. Đến bài “Tiễn con gái” thì anh đã thể hiện và lột tả nỗi lòng của người cha nhớ về con, lo cho con, cùng với một tình yêu thương con cái tưởng không gì bù đắp được.

Đọc. Đúng "Những vần thơ yêu thương" là tiếng nói của tâm hồn Nguyễn Đăng Độ. Những vần thơ như nhảy múa, như ẩn hiện về những hoài niệm của tuổi thơ, về quê hương, hình bóng cha mẹ, gia đình và bạn bè đồng đội, bởi ngôn từ trong thơ của anh thường trong sáng mà mộc mạc nhưng rất tình cảm và lôi cuốn người đọc.

Thơ của Nguyễn Đăng Độ đã khiến không ít nhà văn, nhạc sĩ tốn nhiều giấy để viết, để bình và chia sẻ. Quang Hồi Lê chỉ gói trọn “chừng nớ” và xin giới thiệu tới bạn đọc một số bài trong tập thơ "Những vần thơ yêu thương" của anh. Chúc “nhà thơ cựu chiến binh” cùng với gia đình đến với năm mới – năm 2024 nhiều niềm vui, hạnh phúc và cho ra đời những bài thơ hay mà bạn đọc đang chờ đợi.

MẸ TÔI

Mẹ ơi đầy giấc mơ con

Lời ru của mẹ ngấm mòn tháng năm

Thân gầy nắng đốt mưa găm

Sớm khuya rút ruột đời tằm nhả tơ

Trái trời khoai lúa xác xơ

Bàn chân mẹ tãi mòn trơ cánh đồng

Ngày dầm con bấc giữa đông

Đêm buồn mẹ ngước lặng trông sao tàn

Những khi lụt lội bão tan

Vai trần mẹ quẩy miên man giọt buồn

Mẹ ơi dòng suối trên nguồn

Tắm đời con sạch trầm luân kiếp người

Chiều rồi hoa chẳng còn tươi

Thời gian nắng quắt nụ cười tàn phai

Lời ru cơn gió thở dài

Giờ đây mẹ phải nương vai nằm ngồi

Ngoài kia mưa gió trắng trời

Lá vàng chấp chới sắp rơi xuống rồi

Quặn lòng tiếng nấc, mẹ ơi!

Mắt con ngấn giọt sao trôi ướt nhòa

Lạnh người nghe tiếng oa oa

Lật trang ký ức ngày xa héo mòn

Xin đừng để lại mình con

Cõi đời dâu bể mẹ còn chở che./.

TẶNG HOA

Mẹ ơi! Hai mươi tháng mười

Con dâng tặng đóa hoa tươi tấm lòng

Tặng em cả ánh trăng trong

Hoa lòng anh níu trăm năm chúng mình

Hoa này không nhụy thắm tình

Hương thơm nụ biếc sắc xinh vẹn toàn

Lời hoa mưa nắng lo toan

Sống trên đất đá khô cằn nở hoa

Đã từng tháng tám ngày ba

Đâm chồi nảy lộc mẹ cha vun trồng

Hoa tươi nở rộ cánh đồng

Làn hương lan tỏa mênh mông đất trời

Đời hoa qua bao năm rồi

Công cha nghĩa mẹ tinh khôi tháng ngày

Bao năm cha mẹ hao gầy

Để cho hoa nở dâng đầy sắc hương

Bể dâu muôn dặm đường trường

Núi cao vực thẳm muôn phương mưa dầm

Con xin dâng đóa hoa tâm

Quyện trong dòng máu nảy mầm trổ hoa./.

EM ƠI

xuân đã về Em ơi xuân đã về

Hương mùa xưa bông lúa

Mưa thầm thì ô cửa

Tóc thề vương cỏ may

Chim én liệng chân mây

Cây đâm chồi nảy lộc

Mầm xanh dâng sự sống

Ngào ngạt sắc hương hoa

Mùa xuân như khúc ca

Hát về miền sâu thẳm

Gương mặt em đằm thắm

Sưởi ấm niềm yêu thương

Một mùa xuân vấn vương

Bao nhiêu lời hò hẹn

Tình yêu thương trọn vẹn

Đất trời muôn sắc hoa… 1/2023

ÁNH MẮT

Cuộc đời này anh trao gửi nơi em

Trong ánh mắt thẳm sâu tình da diết

Em có nhớ phút giây đầu tha thiết

Hạnh phúc bay ngang nắng mới thủa ban đầu

Giây phút bên nhau hạnh phúc đến ngỡ ngàng

Anh trao gửi nồng nàn hương mùa mới

Ánh mắt em nhìn làm anh bối rối

Lặng giấu vào sâu lắng nỗi niềm riêng

Ôi cái nhìn em say đắm thiêng liêng

Trái tim anh tan ra vụn vỡ

Hạnh phúc đời người đóa hoa rực rỡ

Được nâng niu chiều chuộng yêu thương

Ảo ảnh mơ hồ nắng sớm mờ sương

Ta đang sống mỗi ngày như ban mai mới mẻ

Anh cất giữ ánh nhìn em trong đáy mắt

Để mỗi ngày phép lạ đến tròn trăng./.

CAO NGUYÊN VÀ NỖI NHỚ

Anh cất giấu cao nguyên vào nỗi nhớ

Một khoảng trời lộng gió đất Ba zan

Mùa mới rộn tiếng cồng chiêng gọi bạn

Tây Nguyên ơi da diết một nỗi niềm

Nơi dốc núi soi mình trong hồ biếc

Đàn ong đi kiếm mật ngọt ngào

Bản làng rộn trong tiết xuân vừa chớm

Em gái trăng rằm e ấp khát khao

Nơi con suối con khe em đi đào măng mới

Nắng vàng vương qua vai áo thẹn thùng

Nghe xào xạc bên rừng bước chân nai tìm lộc

Hoa rừng thơm ngan ngát phía xa thung

Tây Nguyên của gió sương rừng núi trập trùng

Của mùa xuân đỏ một thời hoa gạo

Em đứng đó nắng in vàng khuy áo

Như nghìn năm dáng núi đợi chờ ai…

(Tháng 01/2023)

HẸN VỚI KON TUM

Kon Tum ơi anh gặp bên trời

Dòng Đăk Bla biếc xanh giữa lòng thành phố

Em gái Gia Rai bông hoa rừng thắm đỏ

Chum rượu cần quấn quýt điệu hát xoang

Cơn gió chiều bay trên tóc em thơm

Dòng nước uốn cong vỗ ru bờ cát trắng

Thành phố nhỏ êm đềm giữa trời mây xanh thẳm

Hoa cà phê hòa điệu với hoa nhài

Nhạc xoang chiều nay đằm thắm mê say

Em gái hát mắt bừng gương mặt sáng

Tiếng cồng chiêng ngả nghiêng phóng khoáng

Sương mơ giăng trắng lối bản làng

Ơi Kon Tum trùng điệp những đại ngàn

Có phải anh say rượu ghè men lá

Có phải trong mơ tiếng nai chiều thương nhớ

Hay điệu cồng chiêng làm con suối bâng khuâng

Kon Tum của lúa ngô và trái ngọt

Hoa rừng thơm da diết mãi khôn nguôi

Của nỗi nhớ đại ngàn thân thương che chở

Để suốt đời anh giăng mắc với Kon Tum…

THÁNG BẢY Tháng bảy về xin thắp nến tri ânGió chia cắt hai chiều âm dương cách biệtNhững người lính xả thân vì cuộc chiếnThân xác gửi vào rừng thẳm núi hoangTháng bẩy về xin thắp nén tâm nhangNắng lửa đừng thiêu khô hàng hàng bia mộCho cây cỏ tươi nguyên bên biển xanh lộng gióCho linh hồn người lính mãi bình yên Đừng khóc nữa mẹ ơi xin gió chớ ưu phiềnChúng con lớn lên đã chiến tranh gầm rúGạo sấy lương khô ba lô sờn cũMọi chân trời rực lửa đạn bom rơiTháng bảy còn đây vang khúc hát một thờiNhững người lính ào ào xung trậnTổ quốc linh thiêng chẳng phút giây vương vấnSống làm người khi chết hóa đất đaiCuộc chiến một thời trĩu nặng hai vaiĐiện Biên- Lai Châu- Khe Sanh- Quảng TrịNhững cái tên trộn máu hồng chiến sĩĐể tổ quốc trường tồn muôn thuở tháng nămNén hương này xin cúi lạy các anhNhững người lính gửi thân nơi rừng già vực thẳmNhững người lính hy sinh cho muôn loài tươi thắmĐất nước nở hoa thơm thảo mọi con đường. Đăng Độ, 7/2023

LÊ QUANG HỒI