NGUYỄN HỮU CẢNH

Phương Nam có một bài ca
Một thời mở cõi nước nhà biên niên
Chuyện xưa sử sách lưu truyền
Một vị tướng quốc thuộc quyền chúa Minh
Mở bờ cõi, dựng công trình
Đánh Nam dẹp Bắc Tây chinh tung hoành
Đàng trong lừng lẫy oai danh
Bình Định biên ải công thành an bang
Ra tay dẹp loạn A Bân
Non sông giữ vững vẻ vang muôn phần
Lễ Thành hầu Chúa đặc ân
Ban cho phẩm tước công thần đại quan
Trấn Thuận Thành,Trấn Bình Khang
Uy danh dũng tướng tiếng đồn vang xa

Quảng Bình đất tổ quê cha
Mấy đời làm tướng cả nhà hiển vinh
Phen này tuân lịnh chúa Minh
Chưởng cơ thống suất công trình định san
Quan kinh lược sứ dân an
Hành trình nguy hiểm vượt ngàn gian truân
“Đồng Nai địa thế hãi hùng
Dưới sông sấu lội trên rừng cọp um”
Đến Cù lao Phố tưng bừng
Nhân dân nô nức vui mừng đón Quan
Đồng Nai cảng lớn thênh thang
Giao thương nhộn nhịp lại càng đông vui
Cư dân quần tụ mấy đời
Sanh cơ lập nghiệp theo lời tổ tiên
Nhớ ơn chúa Nguyễn Phúc Nguyên
Thực hành di huấn chúa Tiên định bày
Chúa Sãi mưu lược kỳ tài
Di dân đến xứ Mô Xoài Đồng Nai

Đền thờ Nguyễn Hữu Cảnh ở TP Biên Hòa, Đồng Nai.

Gia Định Nông Nại đất này
Sức người nghị lực miệt mài tháng năm
Đâm hà bá, phá sơn lâm
Rừng thiêng nước độc cọp gầm ma kêu
Một liều ba bảy cũng liều
Lưu dân thuở ấy gặp nhiều hiểm nguy
Đoàn người quyết chí ra đi
Khai hoang lập ấp sá gì gian nan
Bấy giờ ruộng đất mở mang
Việt Hoa Chăm Thượng ngày càng gắng công
Bốn mươi vạn hộ một lòng
Yêu thương đoàn kết sống chung một nhà
Tiếng đồn cứ mãi vang xa
Đất lành chim đậu lời ca rộn ràng
Đồng Nai Gia Định giàu sang
Bán buôn sầm uất khang trang phố phường
Thuế thu có trạm công thương
Dinh điền sáng lập con đường ước mơ
Bấy giờ an định cõi bờ
Lòng dân mong mỏi đợi chờ đã lâu
Nguyện xin đất thấp trời cao
Mong cho Minh Chúa bền lâu sơn hà
Thực thi lệnh Chúa ban ra
Hoạch định cương giới nước nhà từ đây
Thống Suất Hữu Cảnh ra tay
Dân tình ổn định lập ngay xóm làng
Lấy đất Nông Nại định an
Lập Gia Định phủ, dân càng thêm đông
Xứ Đồng Nai, huyện Phước Long
Trấn Biên dinh dựng định xong một vùng
Người thương đất, chẳng quản công
Dựng dinh Phiên trấn cho lòng dân yên
Sài Gòn đặt huyện Tân Bình
Lập ra quan chế dân binh rõ ràng
Đất này tiếp tục mở mang
Oai danh Thống Suất lại càng quang minh
Khai phá tiếp cuộc hành trình
Phương Nam mở cõi thánh minh độ phù
Di dân đất mới an cư
Bố Chánh ngũ Quảng mộ phu chiêu hiền
Khẩn hoang lập ấp khai điền
Đội trời đạp đất nối liền núi sông
Lưu dân chung sức, chung lòng
Đất trời đã tỏ non sông kéo dài
“Làm trai cho đáng nên trai
Phú Xuân đã trải, Đồng Nai đã từng”
Kiên trinh một dạ trung thần
Bầy tôi Chúa Nguyễn bao lần tử sinh
Nặc Thu Chân Lạp dấy binh
Xâm phạm bờ cõi dân tình lầm than
Thống binh đánh tận Nam Vang
Công thành La Bích vỡ tan chiến hào
Nặc Thu phải cởi long bào
Chịu hàng Đại Việt cúi đầu van xin
Chưởng cơ Hữu Cảnh xuất chinh
Lập thêm công trạng quan binh nức lòng
Tin vui báo Chúa tấc lòng
Trọn đời vì nước non sông nguyện thề
Sau khi thắng trận quay về
Dân tình còn đó bộn bề tâm tư
Vỗ về dân chúng an cư
Khuyên dân giặc giã tiểu trừ đã xong

Nội dung văn bia Đức Thánh lễ Nguyễn Hữu Cảnh. Ảnh: Thế Sang

Khmer Hoa Việt một lòng
Mối tình đoàn kết cộng đồng yêu thương
Cùng nhau xây dựng quê hương
Ngày mai tươi sáng con đường ấm no
Thống binh hết sức chăm lo
Kho lương lúa gạo phát cho dân nghèo
Vượt qua cảnh khổ gieo neo
Nhân tâm thu phục tuân theo lời Ngài
Cửu Long liền với Đồng Nai
Phù sa biển lúa tương lai sáng hồng
Võ quan lẫm liệt oai phong
Phương phi cốt cách nặng lòng nước non
Một lòng một dạ sắt son
Tài năng đang độ tuổi còn trung niên
Chân Lạp bình định đã yên
Thu quân về đất nước miền Tầm Phong

“Cù lao Ông Chưởng” tên Ông
Nhân dân đã đặt cho cồn cây sao
Lòng dân thương nhớ biết bao
Thống binh Hữu Cảnh chiến bào lệ sa
Phong sương vạn dặm đường xa
Dẹp xong giặc giã nước nhà đã yên
Một cơn bạo bịnh đến liền
Thuốc thang chữa trị không thuyên giảm nhiều
Quan thương quân quý dân yêu
Ngày đêm lo lắng sớm chiều cầu mong
Xin Ngài hãy được yên lòng
Qua cơn trọng bịnh Cửu Long thanh bình
Tiễn quan Thống suất hành trình
Về Cù lao Phố, Tân Bình, Đồng Nai
Người đưa kẻ tiễn kéo dài
Chúng dân rơi lệ đưa Ngài qua sông
Sóng dâng cuồn cuộn Cửu long
Hướng về Gia Định trong lòng xót xa
Thương người dũng tướng tài ba
Trọn đời cống hiến nước nhà toàn tâm
Quan quân về đến Rạch Gầm
Xôn xao dân chúng tối tăm đất trời
Mưa rơi tầm tã mưa rơi
Đầm đìa nước mắt tiễn người lên tiên
Đàng Trong thương khóc anh linh
Chúa Minh khóc tướng nghĩa tình nặng sâu
Chưởng Cơ tước Lễ thành Hầu
Người đi mở cõi công đầu sử xanh
Nguyễn Hữu Cảnh Bạch Hổ sơn
Uy danh dũng tướng lẫy lừng trời Nam:
“Hữu Cảnh rạng danh hưng Tổ quốc
Thành Hầu công trạng đức hiển linh
Thống suất vi hành kinh lược sứ
Trấn biên Phiên trấn dựng công trình
Công thần khai quốc trời Nam tỏ
Võ công đệ nhất ức sử tri
Hổ sơn dũng tướng phò Nguyễn Chúa
Phương Nam mở cõi sử vàng ghi”.

Trương Hòa Bình, Nguyên UVBCT, nguyên Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ