Nhà báo, Nghệ sĩ Nhiếp ảnh Văn Ngọc Nhuần - Người viết sử bằng ảnh
Tôi biết Nhà báo, Nghệ sĩ Nhiếp ảnh (NSNA) Văn Ngọc Nhuần khi ông còn là Chủ tịch Hội Văn học nghệ thuật tỉnh, kiêm Phó Chủ tịch Hội Nhà báo Việt Nam tỉnh Sóc Trăng. Qua từng trang báo, câu chuyện kể sau buổi trà dư tửu hậu của các nhà báo lão thành cách mạng như Hoàng Sơn, Thanh Phong hay Quốc Bình, hình ảnh một người thanh niên 17 tuổi với vầng trán cao thông minh, lỉnh kỉnh tay súng, tay máy, đầu đội nón tai bèo, chân mang dép râu thoăn thoắt tháp tùng đoàn quân giải phóng theo mũi Tân Thạnh tấn công vào thị xã Sóc Trăng, ghi lại khoảnh khắc hào hùng của quân dân tỉnh nhà trong phút giây lịch sử, đã trở nên thân quen đối với tôi. Không biết từ lúc nào, những cuốn sách, ảnh tư liệu thời chiến ngay trên bàn làm việc đã tạo cho tôi nhiều cảm xúc.
Nhà báo, NSNA Văn Ngọc Nhuần làm giám khảo tại cuộc thi ảnh. Ảnh: NGỌC NHÂN
Ông là con út trong gia đình cách mạng trung kiên ở xã Hòa Tú, huyện Mỹ Xuyên (Sóc Trăng). Quê hương ông là nơi thành lập Chi bộ Đảng Cộng sản Sóc Trăng đầu tiên, cha của ông là ông Văn Ngọc Chính, là một trong những bí thư đầu tiên của Chi bộ Đảng nơi đây. Ông Văn Ngọc Chính là chỉ huy khởi nghĩa Nam Kỳ ở Hòa Tú năm 1940 và được truy tặng Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân. Từ cái nôi cách mạng này, mang trong người dòng máu anh hùng, 10 tuổi Văn Ngọc Nhuần đi theo kháng chiến, 17 tuổi theo các anh, các chú, biết dùng và điều khiển nghệ thuật của ánh sáng để làm báo ảnh.
Sau ngày đất nước thống nhất, ông là phóng viên thông tấn xã, Công ty Mỹ thuật nhiếp ảnh (Sở Văn hóa - Thông tin Hậu Giang). Ông có nhiều cơ hội để ghi chép bằng hình ảnh mọi sự kiện của đất nước với tất cả cảm xúc, sự gắn bó và tình yêu quê hương, đất nước, con người của một người nghệ sĩ, nhà báo cách mạng. Tiêu biểu bộ sách ảnh “Tình đất và người trong tôi” của ông không chỉ gói gọn trong địa bàn tỉnh Sóc Trăng - nơi ông sinh ra và lớn lên mà còn lan tỏa ra những nơi ông đã đặt chân đến từ Nam ra Bắc. Năm 2022, tác phẩm này được UBND tỉnh Sóc Trăng trao Giải thưởng Văn học nghệ thuật đầu tiên sau 30 năm tái lập tỉnh. Hay bộ ảnh “Từ vũ khí thô sơ góp phần làm nên chiến thắng lịch sử 30/4/1975”- bộ ảnh đen trắng tuy đơn điệu về màu sắc nhưng lại rất tinh tế và sâu sắc. Đồng thời, những tác phẩm trên có giá trị tư liệu lịch sử rất cao và là bằng chứng sống động về những ngày tháng quân dân Sóc Trăng kháng chiến.
Nhân dân Sóc Trăng hân hoan đón chào cách mạng, bộ đội giải phóng trong ngày vui đại thắng. Ảnh: VĂN NGỌC NHUẦN
Cách đây 5 năm, một lần ông về thăm quê, biết được bà con ở xã Gia Hòa (huyện Mỹ Xuyên) mong muốn có bộ ảnh về lịch sử kháng chiến trưng bày nơi đây để hoài niệm về ký ức hào hùng khi xưa của cha chú, ông bà, cô dì của mình. Nghe nguyện vọng đó, thế là chưa đầy 1 tháng, tự tay ông hoàn thiện phóng rửa, chú thích rồi vận chuyển 60 bức ảnh “Sóc Trăng xưa” đến nơi đình thần Nguyễn Trung Trực triển lãm.
Nhà báo, NSNA Văn Ngọc Nhuần tâm sự: “Tác phẩm ảnh của tôi làm có chú thích đủ tên tuổi tác giả, hoàn cảnh ra đời từng trận đánh, ở đâu, khi nào. Các anh, các chú đã mất không thể nào làm được nên trách nhiệm của tôi là truyền lại cho thế hệ sau biết về những thành quả của cha ông ta khi xưa trong kháng chiến. Người còn sống thì bày tỏ nhiều cảm xúc khi gặp lại cảnh cũ người xưa, người mất thì con cháu họ xúc động, không ngờ có thể thấy lại bóng dáng của người ông, người chú mình khi xưa”.
Trong suốt thời gian qua, NSNA Văn Ngọc Nhuần đã luôn dành thời gian bảo quản, lưu giữ, phục hồi hàng ngàn tấm phim ảnh của mình và phim của đồng đội, các nghệ sĩ nhiếp ảnh đi trước tin tưởng gửi gắm ông cất giữ. Sau khi chỉnh sửa, phục hồi ảnh, ông cẩn thận lục trong trí nhớ hoàn cảnh ra đời của từng bức ảnh để chú thích phân loại ra từng nhóm tác giả rồi mang đi phục vụ các cuộc triển lãm ở một số nơi, khu vực và trong nước. Các bức ảnh thường chuyển đến Hội Văn học nghệ thuật và Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch các tỉnh: Sóc Trăng, Bạc Liêu, Cần Thơ, Hậu Giang triển lãm nhân các sự kiện chính trị lễ hội văn hóa, thể thao, du lịch lớn. Ông đã nâng tầm trách nhiệm và giá trị quý báu của tấm ảnh khi thay mặt những người đồng đội, đồng nghiệp cũ đã mất hoàn thiện bức ảnh để giúp họ tham gia giải thưởng văn học nghệ thuật các tỉnh và tham gia các cuộc thi giải thưởng Nhà nước.
Sau 50 năm cống hiến cho nền nhiếp ảnh, báo chí tỉnh nhà, NSNA Văn Ngọc Nhuần đã để lại cho đời một kho tư liệu ảnh quý giá với hàng ngàn tác phẩm có giá trị lịch sử, nhân văn và tác phẩm ảnh nghệ thuật mang dấu ấn của quê hương, trong thời kỳ đất nước xây dựng phát triển và hội nhập. Nhiều tác phẩm đạt giải thưởng khu vực (huy chương bạc, huy chương đồng khu vực đồng bằng sông Cửu Long qua các năm) và toàn quốc (huy chương vàng năm 2002, giải ba năm 1986).
Giờ đây ở tuổi xế chiều, NSNA Văn Ngọc Nhuần vẫn cháy hết mình với niềm đam mê để ghi lại khoảnh khắc đẹp của quê hương, của tình đất, tình người. Sâu thẳm trong trái tim người nghệ sĩ, nhà báo này có lời hứa thiêng liêng là lao động hết mình để lưu giữ cho đời những khoảnh khắc đẹp nhất của cuộc sống hôm qua, hôm nay và mai sau.
