Thuộc Khu Bảo tồn thiên nhiên Hòn Bà, xã Suối Cát, huyện Cam Lâm, tỉnh Khánh Hòa, nhà làm việc của bác sĩ Yersin nằm trên đỉnh ở độ cao hơn 1.500m so với mực nước biển, bao quanh bởi rừng cây, đồi núi trập trùng. Cuối tháng 3/2023, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch xếp hạng bổ sung địa điểm nhà làm việc của bác sĩ Yersin vào Cụm di tích lịch sử cấp quốc gia.
Đầu năm 2024, chính quyền địa phương cho phép Công ty CP Đầu tư và Du lịch Tây Thái Bình Dương (chủ đầu tư Công viên thám hiểm Kong Forest) tôn tạo căn nhà, thiết kế tour đón khách tham quan. Trước đó, năm 2010, một doanh nghiệp được chính quyền giao quản lý, tôn tạo nhà làm việc của bác sĩ nhưng để xảy ra sai phạm trong xây dựng nên bị xử phạt, dự án bỏ dở, nhiều hạng mục vì đó mà hư hỏng, rêu phong, xuống cấp.
Ông Nguyễn Văn Đào, Phó Giám đốc điều hành Công viên thám hiểm Kong Forest, cho biết khi tiếp nhận, một số hạng mục của căn nhà bị hư hỏng khá nặng, trong đó có nóc nhà. “Chúng tôi phải cố gắng giữ đúng nguyên bản của căn nhà, tìm những vật liệu để thay thế, phần gỗ nào còn có thể sử dụng đều được giữ lại”, ông Đào chia sẻ thường xuyên báo cáo định kỳ với các cơ quan, bàn ngành có liên quan để xin ý kiến, nhận xét góp ý để quá trình tu sửa được tốt nhất.
Sau 5 tháng tu sửa, nơi đây trở nên sạch sẽ, mọi góc phòng trưng bày nhiều hình ảnh, hiện vật cung cấp thông tin về căn nhà làm việc của bác sĩ Yersin, thu hút nhiều du khách tham quan. Theo đơn vị quản lý, từ lúc đưa vào hoạt động, nơi đây mỗi ngày đón khoảng 100 khách đến.
Nhà làm việc của bác sĩ có tổng diện tích sàn khoảng 200m2, kết cấu hai tầng, lắp ghép bằng gỗ sơn màu đen, mái lợp tôn nâu đỏ. Ở tầng một của căn nhà trưng bày các hình ảnh, hiện vật liên quan đến cuộc đời và sự nghiệp của bác sĩ Yersin. Tầng hai có ba buồng, gồm phòng ngủ, phòng khách và khu bàn thờ tưởng niệm.
Nhiều du khách khi đến đây tham quan đều thắp nhang tưởng nhớ nhà khoa học tận tâm ở khu bàn thờ nơi tầng hai. Alexandre Yersin là bác sĩ, nhà vi khuẩn học và nhà thám hiểm người Pháp gốc Thụy Sĩ. Năm 1891, ông đến sống tại Nha Trang và làm việc ở đây cho đến khi mất (1943). Khoảng đầu thế kỷ XX, bác sĩ A.Yersin khám phá ra Hòn Bà, xây dựng một ngôi nhà bằng gỗ hai tầng trên đỉnh núi này để ở và nghiên cứu khoa học vào năm 1914.
Sau khi không còn được bác sĩ sử dụng, công trình xuống cấp, hư hỏng, chỉ còn sót lại dấu tích nền móng cũ. Đến năm 2005, UBND tỉnh Khánh Hòa cho dựng lại căn nhà mới trên nền móng cũ với kiến trúc, thiết kế, vật liệu tương tự như căn nhà trước đây. Từ ban công tầng hai nhìn xuống toàn cảnh núi rừng, thời tiết mát mẻ, dễ chịu.
Trước tu sửa, các căn phòng hầu hết trống trơn, bám đầy bụi. Một số hạng mục xuống cấp do ảnh hưởng của thời gian và thời tiết.
Tại tầng hai, góc làm việc của bác sĩ Yersin có cửa sổ lớn thu nhiều ánh sáng. Cùng với đó là ghế bập bênh để ông nằm thư giãn, bên phải có tủ sách, trên bàn làm việc treo đèn dầu. Ở phòng bên cạnh, nơi bác sĩ Yersin nghỉ ngơi được bố trí một chiếc giường, tủ quần áo, bàn ghế. Nơi thư giãn uống trà của bác sĩ A.Yersin được đơn vị quản lý lấy ý tưởng từ Bảo tàng Yersin, rồi tự thiết kế, mua mẫu tương tự về trưng bày. Theo đơn vị quản lý, màu sắc và hình dáng các vật dụng được thiết kế đúng với hình ảnh tư liệu.
Bên ngoài, khu vực hồ chứa nước do bác sĩ xây được dọn dẹp sạch sẽ, khác với vẻ rêu phong, bốc mùi hôi như trước.
Phía trước khuôn viên nhà làm việc là bức tượng bán thân của ông, do Hội Những người ái mộ bác sĩ A.Yersin tỉnh Khánh Hòa xây dựng tháng 10/2023. Anh Bùi Toàn, 27 tuổi, làm việc ở Nha Trang, cho biết đây là lần thứ ba anh tới thăm nhà làm việc của bác sĩ Yersin, và là lần đầu tiên sau khi nơi đây được tu sửa. “Nhà làm việc giờ đây khang trang hơn, trưng bày nhiều hình ảnh, hiện vật giúp mọi người hiểu hơn về cuộc sống của bác sĩ Yersin”, anh Toàn nói.
Hiện tour tham quan đỉnh Hòn Bà có mức giá 180.000 đồng - 300.000 đồng/khách, sử dụng xe buýt thoáng nóc di chuyển lên đỉnh Hòn Bà. Theo công ty du lịch, việc xuyên qua những cánh rừng nguyên sinh của Khu Bảo tồn thiên nhiên Hòn Bà giúp mọi người cảm nhận không khí lạnh dần khi lên cao, sau mỗi khúc cua hiểm trở lại thấy sự đổi khác của phong cảnh bên ngoài. Trên đường đi, hướng dẫn viên sẽ cung cấp cho du khách những thông tin hữu ích về hệ động thực vật phong phú nơi đây.