Nhận diện cơ hội và thách thức để 'đón sóng' đầu tư vào khu công nghiệp, khu kinh tế

Toàn cảnh Diễn đàn Khu công nghiệp Việt Nam - 2022 với chủ đề “Khơi thông làn sóng đầu tư mới” ngày 11/8. Ảnh. LT

Cụ thể hóa chủ trương, chính sách về Khu công nghiệp, Khu kinh tế

Ngày 11/8, Tạp chí Nhà đầu tư đã tổ chức Diễn đàn Khu công nghiệp Việt Nam - 2022 với chủ đề “Khơi thông làn sóng đầu tư mới”. Diễn đàn có sự tham dự của đại diện lãnh đạo Bộ Kế hoạch và Đầu tư (KH&ĐT), Bộ Xây dựng, Bộ Tài nguyên và Môi trường, Ban Kinh tế Trung ương, Văn phòng Chính phủ, Tổng cục Thuế, UBND một số tỉnh, thành phố, các Ban Quản lý KCN, KKT...

Phát biểu khai mạc diễn đàn, TS. Nguyễn Anh Tuấn - Tổng biên tập Tạp chí Nhà đầu tư cho biết, sau hai năm chịu ảnh hưởng nặng nề của đại dịch COVID-19, nền kinh tế Việt Nam trong 7 tháng đầu năm nay đã phục hồi tích cực, tăng trưởng GDP 6 tháng đầu năm đạt 6,42%, kinh tế vĩ mô ổn định, hoạt động FDI và xuất khẩu tiếp tục khởi sắc. Bên cạnh đó, nhiều chuyên gia và một số tổ chức quốc tế đánh giá, Việt Nam đang đứng trước cơ hội vàng để thu hút một làn sóng đầu tư mới từ nước ngoài, nhất là đầu tư vào các KCN, KKT.

Theo TS. Nguyễn Anh Tuấn, để biến cơ hội thành hiện thực đòi hỏi phải xúc tiến đầu tư có trọng điểm, thu hút được các dự án công nghệ mới, công nghệ cao, thân thiện môi trường, phù hợp với yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội của đất nước trong giai đoạn mới, đồng thời, phải khắc phục các rào cản để khơi thông làn sóng đầu tư đó.

TS. Nguyễn Anh Tuấn, Tổng biên tập Tạp chí Nhà đầu tư phát biểu khai mạc diễn đàn. Ảnh: LT

“Mục đích của diễn đàn là nhằm phân tích, đánh giá toàn diện về tiềm năng, cơ hội, thách thức và kết nối đầu tư vào KCN, KKT trong bối cảnh mới, nhận diện các rào cản và đề xuất các giải pháp khơi thông dòng vốn đầu tư, nhất là FDI chất lượng cao vào các KCN, KKT”, TS. Nguyễn Anh Tuấn nhấn mạnh.

Phát biểu tại diễn đàn, Thứ trưởng Bộ KH&ĐT Trần Quốc Phương nhìn nhận bối cảnh trong nước hiện nay cơ bản tạo thuận lợi cơ bản cho sự phát triển của KCN, KKT như: Môi trường đầu tư kinh doanh ngày càng hoàn thiện; cơ sở hạ tầng kỹ thuật, nhất là đường giao thông kết nối vùng, với thị trường quốc tế được nâng cấp và phát triển, tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động sản xuất kinh doanh; vị thế quốc tế của Việt Nam được nâng lên; thị trường xuất khẩu được rộng mở thông qua các Hiệp định tự do thương mại đa phương, song phương và nguồn lao động có khả năng thích ứng tốt với những thay đổi khoa học và công nghệ...

Tuy nhiên, việc phát triển KCN, KKT theo chiều rộng gặp khó khăn do nguồn lực về lao động, đất đai, tài nguyên đã tới hạn trong khi năng suất lao động, hiệu quả khai thác tài nguyên chưa cao; chưa đảm bảo hài hòa giữa phát triển kinh tế với yêu cầu về bảo vệ môi trường, đảm bảo an sinh xã hội; duy trì lợi thế cạnh tranh của KCN, KKT trong điều kiện các ưu đãi về thuế, đất đai đang có xu hướng giảm dần; liên kết và hợp tác sản xuất công nghiệp trong KCN, KKT của Việt còn hạn chế.

Do vậy, việc phát triển KCN, KKT cần có chính sách để tận dụng được cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0 và nâng cao hiệu quả thu hút và hợp tác đầu tư nước ngoài theo Nghị quyết số 50-NQ/TW của Bộ Chính trị. Nghị quyết XIII của Đảng vừa qua đã thông qua định hướng và tầm nhìn phát triển đất nước đến năm 2025, 2030 và 2045 với mục tiêu tiếp tục đẩy mạnh công cuộc công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, đến năm 2025, tỷ trọng công nghiệp chế biến, chế tạo trong GDP đạt 50%. Các định hướng, chủ trương của Đảng, chính sách của Nhà nước trong thời gian gần đây đặt ra yêu cầu về nâng cao hiệu quả phát triển các KCN, KKT theo hướng phát triển bền vững và đổi mới mô hình phát triển, hiệu quả sử dụng đất.

Thứ trưởng Bộ KH&ĐT Trần Quốc Phương phát biểu tại diễn đàn. Ảnh: LT

“Việc cụ thể hóa chủ trương, chính sách về KCN, KKT, đặc biệt là hoàn thiện thể chế, chính sách để đảm bảo KCN, KKT tiếp tục đóng vai trò là mô hình quan trọng trong việc thực hiện các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội là yêu cầu cấp thiết”, ông Phương nhấn mạnh.

5 định hướng trọng tâm

Thứ trưởng Trần Quốc Phương cũng cho biết, với vai trò cơ quan đầu mối, tham mưu về quản lý nhà nước đối với KCN, KKT, Bộ KH&ĐT đã và đang tiếp tục thực hiện các nhiệm vụ, giải pháp về phát triển KCN, KKT, trong đó xác định một số định hướng phát triển trọng tâm:

Thứ nhất, việc phát triển KCN, KKT là mô hình, giải pháp quan trọng nhằm thúc đẩy quá trình tái cơ cấu nền kinh tế và đổi mới mô hình tăng trưởng, hướng tới công nghiệp hóa đất nước theo hướng hiện đại, hài hòa giữa các vùng miền, ngành, nghề.

Thứ hai, đổi mới và đa dạng hóa các loại hình KCN, KKT để thích ứng với yêu cầu trong nước và hội nhập kinh tế quốc tế; đảm bảo sức hấp dẫn, cạnh tranh quốc tế của KCN, KKT trong thu hút, hợp tác đầu tư, trong đó lấy đổi mới mô hình phát triển, phương thức quản lý tiên tiến, thúc đẩy đổi mới sáng tạo trong KCN, KKT làm nền tảng.

Thứ ba, phát triển kết cấu hạ tầng và thúc đẩy sản xuất kinh doanh trong k KCN, KKT phải đảm bảo đồng bộ, hài hòa về kinh tế, xã hội, môi trường; gắn kết chặt chẽ với đảm bảo quốc phòng, an ninh, trật tự, an toàn, an sinh xã hội và chăm lo đời sống vật chất, tinh thần cho người lao động; thực hiện các cam kết quốc tế về tăng trưởng xanh và phát triển bền vững.

Thứ tư, thu hút đầu tư vào KCN, KKT có chọn lọc, phù hợp với yêu cầu, tiềm năng phát triển của địa phương, vùng; ưu tiên dự án đầu tư có công nghệ hiện đại, có hợp tác chuyển giao công nghệ, đảm bảo chất lượng, hiệu quả sử dụng tài nguyên và lao động, có giá trị gia tăng cao và tham gia vào chuỗi giá trị toàn cầu, thích ứng với Cách mạng Công nghiệp 4.0.

Thứ năm, tăng cường sự lãnh đạo của Đảng, hiệu lực, hiệu quả quản lý của Nhà nước, vai trò tiên phong và sáng tạo của công đoàn các cấp trong bảo vệ quyền lợi của người lao động, đặc biệt là trong quá trình thực hiện các hiệp định thương mại tự do thế hệ mới; vai trò phản biện, giám sát của các tổ chức chính trị, xã hội; phát huy sự năng động, hiệu quả của nhà đầu tư, doanh nghiệp và các cấp, các ngành trong phát triển KCN, KKT.

Cơ hội và thách thức trong đón sóng đầu tư

Trình bày tại diễn đàn, ông Nguyễn Anh Tuấn - Phó cục trưởng Cục Đầu tư nước ngoài (Bộ KH&ĐT) đánh giá trong 2 năm chịu ảnh hưởng nặng nề của đại dịch COVID 19, hoạt động đầu tư, kinh doanh của doanh nghiệp gặp nhiều khó khăn. Tuy nhiên, Việt Nam đã tập trung phát huy nội lực, thực hiện "mục tiêu kép" vừa phòng, chống dịch COVID-19, vừa phục hồi phát triển kinh tế và đạt được nhiều kết quả tích cực.

Ông Nguyễn Anh Tuấn - Phó cục trưởng Cục Đầu tư nước ngoài (Bộ KH&ĐT). Ảnh: LT

Theo ông Nguyễn Anh Tuấn, giai đoạn sau đại dịch, thu hút FDI vào Việt Nam đang đứng trước nhiều cơ hội để có thể đón được một làn sóng đầu tư mới, đặc biệt, với việc kiểm soát hiệu quả dịch COVID-19, duy trì ổn định hoạt động sản xuất - kinh doanh, Việt Nam được đánh giá là điểm đến đầu tư an toàn, tiềm năng và hấp dẫn trong chính sách đa dạng hóa chuỗi cung ứng, sản xuất toàn cầu của các nhà đầu tư.

Mặt khác, Việt Nam có lợi thế về nhân lực và thị trường nội địa với gần 100 triệu dân với tầng lớp trung lưu tăng nhanh, tạo nên một thị trường có sức mua khá lớn, cùng với sự quan tâm của Chính phủ và sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị, sự đồng lòng của các doanh nghiệp, môi trường đầu tư kinh doanh của Việt Nam ngày càng trở lên thông thoáng, tạo điều kiện cho các nhà đầu tư trong và ngoài nước.

Ngoài ra, vị thế quốc tế của Việt Nam đang được nâng cao cùng với các hoạt động kinh tế đối ngoại tích cực của lãnh đạo cấp cao Đảng và Nhà nước, hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng.Nhờ đó, doanh nghiệp trong nước có cơ hội tham gia sâu rộng vào chuỗi cung ứng toàn cầu. Việt Nam còn có cơ hội đón đầu xu hướng chuyển dịch chuỗi sản xuất toàn cầu để thu hút đầu tư nước ngoài phát triển một số lĩnh vực mới trong nước.

Bên cạnh những mặt thuận lợi, Phó Cục trưởng Cục Đầu tư nước ngoài cũng chỉ ra những khó khăn, thách thức mà Việt Nam cần phải vượt qua để đón nhận làn sóng đầu tư mới như vấn đề cạnh tranh thu hút đầu tư nước ngoài giữa các quốc gia thời kỳ hậu COVID-19 sẽ ngày càng gay gắt do nguồn cung đầu tư nước ngoài giảm trong khi nhu cầu thu hút đầu tư nước ngoài phục hồi kinh tế gia tăng.

Bên cạnh đó, cơ chế, chính sách về đầu tư nước ngoài vẫn còn chồng chéo, công tác quản lý nhà nước về đầu tư nước ngoài tại các địa phương còn thiếu gắn kết, chưa theo đúng định hướng, dẫn đến việc thu hút đầu tư thiếu tính hệ thống, hiệu quả chưa cao. Chưa kể, việc các nước đang tiến tới áp dụng thuế tối thiểu toàn cầu có thể ảnh hưởng sâu rộng đến hoạt động FDI tại Việt Nam.

“Một vấn đề thách thức nữa là cơ sở hạ tầng kỹ thuật và xã hội chưa đồng bộ, năng lực dịch vụ hậu cần, logistics chưa cao, chi phí vận chuyển còn ở mức cao so với các nước trong khu vực. Thêm vào đó, thiếu hụt lực lượng lao động có kỹ năng, đặc biệt là lao động công nghệ cao, những lĩnh vực công nghiệp mới. Nguồn nhân lực của các doanh nghiệp trong nước còn hạn chế, chưa đáp ứng được yêu cầu. Ngành công nghiệp hỗ trợ trong nước chưa đáp ứng được khả năng tự cung ứng trong chuỗi sản xuất”, ông Nguyễn Anh Tuấn nêu rõ.

Chia sẻ thêm về vấn đề này, ông Nguyễn Công Ái - Phó Tổng giám đốc KPMG Việt Nam cho biết, qua thời gian tiếp xúc với các nhà đầu tư nước ngoài, mặc dù kinh tế khó khăn trong năm 2022 ở một số địa bàn nhất định, tuy nhiên, mối quan tâm của nhà đầu tư nước ngoài vẫn tăng lên đối với nền kinh tế Việt Nam. Do vậy, có thể khẳng định, Việt Nam vẫn là điểm đến hấp dẫn đối với nhà đầu tư nước ngoài.

Tuy nhiên, chuyên gia này cũng cho rằng, nếu gọi đây là "cơ hội vàng" thì vẫn cần có sự cẩn trọng, bởi khi kinh tế đi vào suy thoái, nhiều khả năm 2023, kinh tế Mỹ và châu Âu sẽ đi vào suy thoái, từ đó ảnh hưởng đến tất cả các lĩnh vực đầu tư và trong đó có dịch chuyển đầu tư giữa các nước khác. Bây giờ cạnh tranh đầu tư không chỉ giữa các nước đang phát triển với nhau mà còn phải cạnh tranh với cả Mỹ và châu Âu.

“Hiện nay, Việt Nam đang là điểm đến hấp dẫn nhất đối với các nước Bắc Á và Đông Á như: Nhật Bản, Hàn Quốc, Đài Loan. Trong giai đoạn này, theo tôi, nên tập trung chất lượng đầu tư, môi trường thân thiện, đầu tư công nghệ cao và không nhất thiết là nhà đầu tư rất lớn mà có thể là nhà đầu tư châu Á… Tôi hết sức lạc quan về triển vọng thu hút FDI vào các KCN, KKT của Việt Nam. Dù vậy, vẫn nên cẩn trọng xem xét điều kiện thế giới khi đi vào suy thoái, cần nỗ lực cạnh tranh, lạc quan trong sự cẩn trọng”, Phó Tổng giám đốc KPMG Việt Nam nhận định.

Lý Tuấn