Nhãn sinh thái - 'hộ chiếu xanh' thúc đẩy sản xuất và tiêu dùng bền vững

Ông Phùng Công Sưởng, Tổng Biên tập Báo Tiền Phong phát biểu tại Tọa đàm. (Ảnh: TL)

Ngày 27/8, tại Hà Nội, Báo Tiền Phong phối hợp Cục Môi trường (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) tổ chức Tọa đàm “Thúc đẩy, sản xuất tiêu dùng bền vững thông qua nhãn sinh thái" với sự tham gia của đại diện cơ quan quản lý nhà nước, chuyên gia, hiệp hội và các doanh nghiệp trực tiếp sản xuất, kinh doanh sản phẩm nhãn sinh thái ở miền Bắc.

Phát biểu tại buổi Tọa đàm, ông Phùng Công Sưởng, Tổng Biên tập Báo Tiền Phong cho biết: "Chúng ta đang chứng kiến những hệ lụy ngày càng nặng nề của biến đổi khí hậu và ô nhiễm môi trường với nắng nóng cực đoan, mưa lũ bất thường, chất lượng không khí suy giảm, rác thải nhựa tràn lan.

Biến đổi khí hậu và ô nhiễm môi trường không còn là cảnh báo xa vời, mà trở thành thực tế cấp bách ngay trước mắt chúng ta. Điều này đã và đang trực tiếp ảnh hưởng đến cuộc sống của mỗi chúng ta.

Trong bối cảnh đó, sản xuất và tiêu dùng bền vững không chỉ là một xu thế, mà đã trở thành yêu cầu bắt buộc nếu để phát triển lâu dài và bền vững. Doanh nghiệp cần thay đổi tư duy sản xuất, giảm phát thải, tiết kiệm tài nguyên, người tiêu dùng cần có lựa chọn thông minh, ưu tiên sản phẩm xanh, thân thiện môi trường.

Ở Việt Nam, Đảng và Nhà nước ta đã khẳng định rõ định hướng xây dựng nền kinh tế xanh, tuần hoàn, thân thiện môi trường. Trong đó, sản xuất và tiêu dùng bền vững là một trụ cột quan trọng, không chỉ để bảo vệ môi trường mà còn nâng cao sức cạnh tranh của doanh nghiệp, uy tín của sản phẩm Việt Nam trên thị trường quốc tế.

Một trong những công cụ hữu hiệu để hiện thực hóa mục tiêu này chính là nhãn sinh thái. Nhãn sinh thái không chỉ là dấu hiệu nhận diện sản phẩm thân thiện với môi trường, mà còn là “hộ chiếu xanh” giúp doanh nghiệp mở rộng thị trường, tiếp cận người tiêu dùng thông minh, có trách nhiệm. Với người tiêu dùng, nhãn sinh thái mang lại niềm tin và cơ sở lựa chọn những sản phẩm an toàn, chất lượng và có lợi cho môi trường sống.

Thúc đẩy sản xuất và tiêu dùng bền vững thông qua nhãn sinh thái chính là sự kết hợp giữa trách nhiệm của doanh nghiệp và sự lựa chọn thông minh của người tiêu dùng, dưới sự thúc đẩy và hỗ trợ từ các cơ quan quản lý nhà nước.

Những năm qua, Báo Tiền Phong đã tổ chức nhiều hoạt động bảo vệ môi trường như cuộc thi giấc mơ xanh, các hoạt động trồng rừng ngập mặn, chuỗi các hội nghị về phân loại rác tại nguồn ở nhiều địa phương.

Tọa đàm là diễn đàn để các cơ quan quản lý, doanh nghiệp, chuyên gia cùng nhau trao đổi thẳng thắn, chia sẻ kinh nghiệm, đề xuất giải pháp. Từ đó, chung tay tháo gỡ những khó khăn, tận dụng cơ hội và lan tỏa mạnh mẽ hơn nữa giá trị của nhãn sinh thái, góp phần bảo vệ môi trường xanh, sạch, đẹp và bền vững.

Nhãn xanh, nhãn sinh thái là công cụ chính sách môi trường quan trọng, được nhiều quốc gia áp dụng thành công như Hàn Quốc, Nhật Bản, Trung Quốc, Thái Lan hay các nước châu Âu. Công cụ này giúp doanh nghiệp chuyển đổi từ sản phẩm gây ô nhiễm sang sản phẩm xanh, đồng thời hỗ trợ người tiêu dùng tiếp cận hàng hóa thân thiện, bảo vệ sức khỏe.

Theo báo cáo của Bộ Nông nghiệp và Môi trường, đến năm 2017 đã có 17 tiêu chí Nhãn xanh Việt Nam được công bố, làm căn cứ để chứng nhận nhãn xanh Việt Nam đối với sản phẩm thân thiện với môi trường. Trong đó, 7 tiêu chí được áp dụng làm căn cứ chứng nhận nhãn xanh Việt Nam đối với 112 loại sản phẩm. Trong hai năm 2024 và 2025 có thêm 13 sản phẩm được chứng nhận nhãn sinh thái.

Toàn cảnh buổi Tọa đàm. (Ảnh: TL)

Chia sẻ về vấn đề này, ông Lê Hoài Nam, Phó Cục trưởng Cục Môi trường, Bộ Nông nghiệp và Môi trường cho biết, tại Việt Nam hệ thống pháp lý về nhãn xanh được hình thành từ Luật Bảo vệ môi trường 2005, 2014 và hoàn thiện trong Luật 2020. Năm 2009, chương trình thí điểm được triển khai, tập trung vào hai nhóm sản phẩm: sản phẩm được chứng nhận nhãn xanh Việt Nam và túi ni-lông thân thiện môi trường (gồm túi phân hủy và túi tái chế).

Bộ Tài nguyên và Môi trường (nay là Bộ Nông nghiệp và Môi trường) đã ban hành tiêu chí cụ thể cho các nhóm này, một số doanh nghiệp đã được cấp chứng nhận nhưng số lượng còn hạn chế. Nguyên nhân chủ yếu là do năng lực doanh nghiệp trong nước còn yếu, thiếu nguồn lực đổi mới công nghệ, chính sách ưu đãi chưa rõ ràng, nhiều quy định mới dừng ở luật mà thiếu văn bản hướng dẫn.

Ông Nam dẫn chứng, Luật quy định thuế bảo vệ môi trường 40.000 đồng/kg đối với túi ni-lông khó phân hủy, nhằm hạn chế sản xuất và khuyến khích túi sinh học. Tuy nhiên, trên thực tế nhiều cơ sở nhỏ lẻ vẫn trốn thuế và tiếp tục sản xuất loại túi này.

“Luật Bảo vệ môi trường 2020 đã tích hợp các quy định về nhãn sinh thái thành một hệ thống thống nhất - nhãn sinh thái Việt Nam, đồng thời bổ sung ưu đãi với sản phẩm, dịch vụ xanh. Đáng chú ý, các dự án đầu tư công khi mời thầu sẽ ưu tiên sản phẩm thân thiện môi trường. Đây được coi là bước tiến quan trọng, kỳ vọng sẽ thúc đẩy doanh nghiệp đầu tư mạnh mẽ hơn vào sản xuất xanh, bền vững”, ông Nam cho biết.

Ông Lê Hoài Nam, Phó Cục trưởng Cục Môi trường, Bộ Nông nghiệp và Môi trường phát biểu tại Tọa đàm. (Ảnh: TL)

Theo các chuyên gia, trong bối cảnh biến đổi khí hậu, ô nhiễm môi trường và suy giảm tài nguyên đang ngày càng nghiêm trọng, chuyển dịch sang sản xuất và tiêu dùng bền vững không chỉ là xu hướng toàn cầu mà còn là yêu cầu cấp thiết đối với Việt Nam.

Một trong những công cụ quan trọng để thúc đẩy sản xuất, tiêu dùng bền vững là sản phẩm chứng nhận nhãn sinh thái - chỉ dấu của các sản phẩm thân thiện với môi trường trong suốt vòng đời, từ sản xuất đến tiêu dùng và xử lý.

Chương trình nhãn sinh thái Việt Nam được Bộ Tài nguyên và Môi trường, nay là Bộ Nông nghiệp và Môi trường triển khai từ năm 2009, nhằm khuyến khích sản xuất các sản phẩm thân thiện với môi trường, giúp người tiêu dùng nhận diện và ưu tiên sử dụng sản phẩm xanh.

Tuy nhiên, sau hơn một thập kỷ triển khai, số lượng sản phẩm được cấp nhãn sinh thái còn rất khiêm tốn. Theo số liệu của Cục Môi trường, trong hai năm qua chỉ có 13 sản phẩm được chứng nhận nhãn sinh thái, cho thấy còn nhiều khó khăn, thách thức và rào cản để đưa công cụ này thực sự phát huy hiệu quả.

Tại Tọa đàm, các đại biểu đã thảo luận về định hướng chính sách, kinh nghiệm thực tiễn, nhu cầu từ thị trường và vai trò truyền thông trong thay đổi hành vi tiêu dùng…

BÍCH LIÊN