Nhật Bản hướng tới mục tiêu năng lượng hạt nhân vào năm 2040
Tròn 14 năm sau thảm họa Fukushima, Nhật Bản đang chuẩn bị tăng công suất điện hạt nhân thêm một lần nữa, song vấp phải làn sóng phản đối từ công chúng.
Một góc nhà máy điện hạt nhân Fukushima - Ảnh: Internet
Chính phủ Nhật Bản đã xây dựng bản sửa đổi kế hoạch năng lượng của đất nước, xóa bỏ kế hoạch về giảm sự phụ thuộc vào điện hạt nhân. Điều này cho thấy Tokyo sẽ tiếp tục sử dụng năng lượng hạt nhân để cung cấp năng lượng cho đất nước.
Thảm họa Fukushima năm 2011 được coi là thảm họa hạt nhân tồi tệ thứ hai sau thảm họa Chernobyl năm 1986. Vào ngày 11/ 3/2022, một trận động đất có cường độ 9,0 độ richter đã tấn công miền Bắc Nhật Bản, sóng thần đã làm hỏng các máy phát điện dự phòng tại nhà máy Fukushima Daiichi. Mặc dù cả ba lò phản ứng đang hoạt động đều đã được đóng cửa thành công, nhưng việc mất điện đã khiến hệ thống làm mát ở mỗi lò phản ứng bị hỏng. Nhiệt dư tăng cao bên trong lõi của mỗi lò phản ứng khiến các thanh nhiên liệu ở lò phản ứng 1, 2 và 3 quá nóng và tan chảy một phần, dẫn đến giải phóng bức xạ. Ba vụ nổ xảy ra do tích tụ khí hydro nén trong những ngày tiếp theo, dẫn đến lo ngại về rò rỉ bức xạ và hàng chục nghìn người phải sơ tán trong vùng bán kính 30km.
Sự cố kể trên đã gây ra nhiều ngờ vực đối với năng lượng hạt nhân ở Nhật Bản, khuyến khích chính phủ quốc gia Đông Á dừng phát triển năng lượng hạt nhân và đưa ra các mục tiêu nhằm giảm sự phụ thuộc của đất nước vào năng lượng hạt nhân. Tuy nhiên, vào đầu tháng 2 vừa qua, Bộ Kinh tế, Thương mại và Công nghiệp Nhật Bản đã công bố dự thảo sửa đổi kế hoạch năng lượng cơ bản quốc gia, xóa bỏ tuyên bố về kế hoạch chuyển hướng khỏi năng lượng hạt nhân. Cuối tháng 2, Nội các Nhật Bản đã phê duyệt Kế hoạch năng lượng chiến lược lần thứ bảy đã được sửa đổi.
Kế hoạch mới nêu rõ rằng Nhật Bản nên sử dụng càng nhiều năng lượng tái tạo và năng lượng hạt nhân càng tốt để khử cacbon cho nền kinh tế. Kế hoạch cũng nhấn mạnh năng lượng hạt nhân sẽ đóng góp khoảng 20% sản lượng điện vào năm 2040. Trước năm 2011, 54 lò phản ứng của Nhật Bản đã cung cấp khoảng 30 phần trăm điện của cả nước. Tuy nhiên, sau sự cố, con số này đã giảm đáng kể vì chính phủ đã dừng sản xuất. Các hoạt động đã được đổi mới tại 14 lò phản ứng, với năng lượng hạt nhân hiện cung cấp chưa đến 10 phần trăm điện của Nhật Bản.
Kế hoạch nêu rõ: "Năng lượng hạt nhân là nguồn năng lượng có tính tự chủ cao với nguồn cung cấp ổn định tuyệt vời và khả năng tự cung cấp về mặt công nghệ, đồng thời có mức chi phí tương đương với các nguồn năng lượng khác và ít biến động. Đây cũng là nguồn năng lượng không phát thải carbon có thể tạo ra điện ổn định ở mức sản lượng không đổi bất kể thời tiết".
"Để sử dụng năng lượng hạt nhân như một nguồn năng lượng không phát thải carbon, chúng tôi sẽ nỗ lực phát triển và lắp đặt các lò phản ứng cải tiến thế hệ tiếp theo kết hợp các quy định an toàn mới. Để đảm bảo sự cân bằng trong nguồn cung cấp điện, chúng tôi sẽ nỗ lực để đảm bảo rằng các nhà khai thác có nhà máy điện hạt nhân đã ngừng hoạt động có thể thay thế các nhà máy điện hạt nhân hiện có của họ bằng các lò phản ứng cải tiến thế hệ tiếp theo", Bộ Kinh tế, Thương mại và Công nghiệp Nhật Bản cho biết thêm.
Để đạt được các mục tiêu của chính phủ, giới chuyên gia cho biết 33 lò phản ứng phải được đưa vào hoạt động. Chính phủ dự kiến sẽ mở lại một số cơ sở hạt nhân hiện có, trang bị lại chúng bằng công nghệ hiện đại. Tuy nhiên, sự phản đối rộng rãi từ cư dân gần các địa điểm và các cuộc kiểm tra an toàn kỹ lưỡng có thể sẽ làm chậm tốc độ các nhà máy tái khởi động.
Daishiro Yamagiwa, một nghị sĩ từng là thành viên của ủy ban cố vấn chính phủ về kế hoạch năng lượng cho biết: "Vấn đề khó khăn nhất là mỗi nhà máy điện hạt nhân nằm ở một địa điểm khác nhau và sẽ cần có giao thức và cơ sở hạ tầng an toàn riêng".
Trong khi đó, các nhóm hoạt động khí hậu bày tỏ lo ngại về khả năng mở cửa trở lại các cơ sở hạt nhân lâu năm của Nhật Bản.
Aileen Smith, giám đốc điều hành của nhóm Green Action có trụ sở tại Kyoto, giải thích: "Các nhà máy hạt nhân không phải là nơi chính phủ Nhật Bản nên đầu tư tiền của mình… Nhiều nhà máy hạt nhân đã cũ và công nghệ mà họ sử dụng thậm chí còn cũ hơn. Chi phí cải tạo rất cao, vì vậy ngay cả việc vận hành các nhà máy hiện có cũng không còn khả thi về mặt thương mại nữa".
Không giống như các quốc gia khác, Nhật Bản là một trong những quốc gia dễ xảy ra động đất nhất thế giới, điều này đã làm dấy lên lo ngại về sự an toàn của các lò phản ứng hạt nhân cũ và mới. Các nhóm vận động cho rằng việc khởi động lại các lò phản ứng cũ của Nhật Bản có thể khiến đất nước này dễ bị tổn thương trước các sự cố tương tự như Fukushima. Thay vào đó, các nhà môi trường đang kêu gọi chính phủ thay vào đó, tập trung sự chú ý vào việc phát triển năng lực năng lượng tái tạo của Nhật Bản. Tuy nhiên, Chính phủ Nhật Bản coi năng lượng hạt nhân là chìa khóa để hỗ trợ quá trình chuyển đổi xanh và đạt được các mục tiêu về khí hậu vào giữa thế kỷ.
