Nhật Bản: Tiếng Anh và sách tiếng Anh kỹ thuật số áp dụng từ cấp tiểu học

Đưa tiếng Anh vào giảng dạy chính thức từ cấp tiểu học

Trong xã hội toàn cầu hóa ngày nay, trình độ tiếng Anh đã trở thành công cụ giao tiếp quan trọng.

Tuy nhiên, trước kia ở Nhật Bản, giáo dục tiếng Anh truyền thống thường chỉ bắt đầu bằng các chương trình học tiếng Anh chuyên sâu từ cấp trung học cơ sở, dẫn đến hạn chế về thời gian và gánh nặng học tập quá mức. Trung bình, học sinh học tiếng Anh trong 10 năm từ trung học cơ sở đến đại học.

Các em học tiếng Anh tổng cộng khoảng 625 giờ trong 6 năm, với 265 giờ ở trung học cơ sở và khoảng 360 giờ ở trung học phổ thông. Mặc dù học tiếng Anh với khối lượng đáng kể như vậy, trình độ tiếng Anh trung bình của người Nhật Bản được đánh giá thấp hơn nhiều so với nhiều quốc gia khác.

Nhật Bản chỉ xếp thứ 26 trong số 29 quốc gia châu Á về điểm TOEFL IBT trung bình.

Lớp toán bằng tiếng Anh tại trường tiểu học Haccho ở Toyohashi thuộc tỉnh Aichi, miền trung Nhật Bản. Ảnh: Kyodo News

Trong khi đó, các nghiên cứu chỉ ra rằng, trẻ em càng tiếp xúc sớm với ngoại ngữ, càng dễ dàng tiếp thu và ghi nhớ, đặc biệt là dễ dàng hơn trong việc luyện phát âm.

Do đó, bắt đầu từ năm 2020, đất nước mặt trời mọc tiến hành cải cách quan trọng trong giáo dục tiếng Anh ngay từ cấp tiểu học. Điều này bao gồm việc kết hợp 35 giờ “hoạt động ngoại ngữ” mỗi năm ở lớp 3 và 4, và 70 giờ mỗi năm ở lớp 5 và 6.

Ngoài ra, tiếng Anh đã trở thành môn học chính ở lớp 5 và 6 trong danh mục “học ngoại ngữ”. Các nhà hoạch định kỳ vọng, học sinh Nhật Bản sẽ được học tiếng Anh ở giai đoạn sớm hơn, từ đó thúc đẩy phát triển các kỹ năng cơ bản. Ngoài ra, việc đưa tiếng Anh thành môn học ngoại ngữ cũng giúp nâng cao động lực học tập của học sinh.

Khi tiếng Anh phát triển thành môn học chuyên biệt, giáo viên tiểu học được yêu cầu nâng cao trình độ về tiếng Anh và thích nghi với môi trường giáo dục đang thay đổi. Ngoài ra, Nhật Bản còn chú trọng nghiên cứu, cải tiến liên tục nội dung và phương pháp luận trong giáo dục tiếng Anh để tạo môi trường học hiệu quả hơn.

Chú trọng kỹ năng giao tiếp từ nhỏ

Thay vì chú trọng nhiều vào kỹ năng đọc và viết như cách giáo dục truyền thống, các trường tiểu học đang tập trung khuyến khích học sinh giao tiếp tiếng Anh ngay từ khi còn nhỏ. Việc tạo ra môi trường giao tiếp sớm giúp học sinh tiểu học làm quen với việc nghe và nói tiếng Anh, từ đó trở nên tự tin và nâng cao khả năng sử dụng tiếng Anh trôi chảy.

Đầu tháng 5.2024, kết quả khảo sát của Bộ Giáo dục, văn hóa, thể thao, khoa học (MEXT) cho thấy, trình độ tiếng Anh của học sinh đang được cải thiện ở cấp học cao hơn. Tỷ lệ học sinh cuối cấp ở trung học cơ sở và trung học phổ thông đạt mức 3 và Pre-2 trong các bài kiểm tra trình độ Eiken đều tăng vượt mốc 50%. Chính phủ đang mong muốn tỷ lệ đó sẽ vượt qua 60% vào năm tài chính 2027.

Kết quả kiểm tra được xếp theo 7 mức từ thấp đến cao của Eiken gồm 5, 4, 3, Pre-2, 2, Pre-1, 1. Mức từ 5 đến 3 tương đương với trình độ của học sinh cấp 2, còn mức Pre-2 đến 2 tương đương với trình độ của học sinh cấp 3, theo chuẩn do MEXT đưa ra.

Hiệu quả đặc biệt từ sách giáo khoa tiếng Anh điện tử

Bắt đầu từ tháng 3.2024, học sinh trung học cơ sở ở Nhật Bản bắt đầu sử dụng thử nghiệm phiên bản kỹ thuật số của sách giáo khoa Anh được cài đặt trên thiết bị máy tính bảng, sau khi tiếng Anh trở thành môn học bắt buộc ở tại tất cả các trường tiểu học và trung học cơ sở của Nhật Bản vào năm học 2024.

Học sinh tự ghi âm giọng nói của mình thông qua công cụ sách giáo khoa tiếng Anh kỹ thuật số tại Trường trung học cơ sở Atago ở Moriya, tỉnh Ibaraki, vào ngày 12.3.2024. Ảnh: Mainichi

Sử dụng sách tiếng Anh điện tử song song với sách giáo khoa giấy cho phép học sinh nghe trực tiếp giọng phát âm bản ngữ thông qua qua tai nghe, luyện tập phát âm bằng cách lặp đi lặp lại các câu mẫu hoặc đọc to văn bản sau đó ghi âm lại và nghe lại giọng đọc của chính mình, so sánh với giọng đọc mẫu.

Khi đã đọc được, các em bắt cặp với các bạn cùng lớp để xác nhận xem mình có hiểu được phát âm của bạn mình không. "Cậu không thể đọc được từ này", một học sinh luyện tập nghe nói với bạn mình và đánh dấu từ đó bằng màu đỏ trên màn hình, cho phép bạn học dễ dàng nhận biết và sửa lỗi.

Một học sinh trường trung học cơ sở Atago ở Moriya, tỉnh Ibaraki kiểm tra cách phát âm các từ tiếng Anh mới bằng công cụ âm thanh trong sách giáo khoa kỹ thuật số. Ảnh: Mainichi

Chương trình giáo dục tiếng Anh tại Nhật Bản, đặc biệt là ở cấp tiểu học chú trọng vào kỹ năng nói để phát triển khả năng truyền đạt cảm xúc và suy nghĩ của học sinh thông qua đối thoại. Việc sử dụng các thiết bị kỹ thuật số tạo điều kiện cho các em luyện tập và cải thiện phát âm một cách hiệu quả, vì học sinh có thể nghe nhiều lần để sửa phát âm và ghi âm giọng nói của mình để các bạn cùng lớp nghe.

"Công nghệ số đặc biệt hiệu quả khi áp dụng cho giảng dạy ngoại ngữ”, giáo viên tiếng Anh ủa trường trung học Atago, cô Kazumi Ogawa cho biết. "Sách điện tử cho phép học sinh luyện tập nhiều lần theo sở thích và trình độ của mình, từ đó giúp cải thiện thành tích học tập của những trẻ không tự tin khi nói tiếng Anh". Một trong những học sinh năm nhất của cô, Naoto Kaizuka, 13 tuổi, nói thêm: "Em trở nên tự tin hơn vì em có thể phát lại chậm rãi những từ mà em không hiểu và kiểm tra cách phát âm nhiều lần".

Sách giáo khoa điện tử cho năm học 2025, được Bộ giáo dục phê duyệt và phát hành vào ngày 22.3.2024, không chỉ bao gồm các chức năng nghe, đọc to và ghi âm mà còn kết hợp nhiều nội dung khác nhau để hỗ trợ việc học tiếng Anh của học sinh. Nhà xuất bản Tokyo Shoseki đã bổ sung các tính năng như từ điển kèm minh họa và ví dụ cho các từ và thành ngữ tiếng Anh xuất hiện trong sách giáo khoa cho học sinh trung học cơ sở.

Công ty đã nhận được báo cáo từ các nhà giáo dục rằng, với các văn bản hiện tại, "một số học sinh không nghĩ ra được điều gì để nói, hoặc không biết cách diễn đạt bằng tiếng Anh, vì vậy các em ngại ngần trong việc giao tiếp". Ban biên tập Tokyo Shoseki coi khả năng đáp ứng các đặc điểm học tập khác nhau của học sinh là một lợi thế đáng kể của các công cụ kỹ thuật số.

Sách giáo khoa tiếng Anh kỹ thuật số được sử dụng trong lớp tiếng Anh tại trường tiểu học Daiichi Nippori ở quận Arakawa, Tokyo. Ảnh: Japan News

Còn nhà xuất bản Mitsumura Tosho Publishing đã tạo ra các video mô phỏng cho các đoạn hội thoại, chẳng hạn học sinh có thể có một cuộc trò chuyện trực tuyến với một nữ hướng dẫn viên ở châu Phi để tìm hiểu kiến thức văn hóa, du lịch, điều kiện tự nhiên và bổ sung lượng từ vựng.

Hiện có 250 video trong sách giáo khoa tiếng Anh trung học cơ sở kỹ thuật số mới được công ty phê duyệt, nhiều gấp sáu đến bảy lần so với phiên bản trước. Một đại diện của công ty cho biết: "Với sự gia tăng khả năng giao tiếp trực tuyến sau đại dịch Covid-19, dẫn đến sự thay đổi đáng kể trong giao tiếp trong xã hội, chúng tôi muốn đưa những thay đổi này vào việc học tiếng Anh. Do đó, chúng tôi đã tạo ra nhiều tình huống giống với cuộc sống thực”.

Công việc biên soạn sách giáo khoa công nghệ số cho các môn học khác cho học kỳ 2025 cũng đang được đẩy mạnh. Chẳng hạn sách giáo khoa toán, đặc biệt là môn hình học khi sử dụng sách kỹ thuật số rất hiệu quả, cho phép học sinh tương tác với bài học như có thể xoay các sơ đồ hình học ba chiều và thay đổi vị trí của các điểm trong các bài toán hình học... Sách giáo khoa có mã QR liên kết đến các câu hỏi bổ sung đã trở nên phổ biến.

Quỳnh Vũ (Theo Japan News, Mainichi)