Nhiều đề xuất tâm huyết phát triển kinh tế tư nhân

Ngày 21-3, tại hội thảo "Tháo gỡ bất cập chính sách để phát huy vai trò của kinh tế tư nhân trong nền kinh tế Việt Nam" do Báo Nhân Dân, Đài Truyền hình Việt Nam (VTV) và Hiệp hội Doanh nghiệp (DN) TP HCM (HUBA) phối hợp tổ chức ở TP HCM, các chuyên gia đều cho rằng khu vực kinh tế tư nhân tuy còn nhiều hạn chế nhưng bằng sự năng động và sáng tạo của mình đã dần vươn lên trở thành động lực quan trọng để phát triển kinh tế đất nước.

Lực lượng quan trọng

Ông Thái Thanh Quý - Phó trưởng Ban Thường trực Ban Chính sách, chiến lược Trung ương - nêu rõ qua 40 năm Đổi mới, quan điểm, chủ trương của Đảng về kinh tế tư nhân đã được nhận diện rõ và đúng đắn, khẳng định kinh tế tư nhân là một động lực quan trọng của nền kinh tế và được khuyến khích phát triển ở tất cả các ngành, lĩnh vực mà pháp luật không cấm.

Khu vực kinh tế tư nhân đã trở thành khu vực đông đảo nhất và cũng đóng góp lớn nhất cho nền kinh tế Việt Nam. Khu vực này có hơn 940.000 DN, chiếm khoảng 98% tổng số DN, đóng góp 30% thu ngân sách, hơn 50% GDP, trên 56% tổng vốn đầu tư và tạo việc làm cho 85% lực lượng lao động.

Nhiều DN tư nhân lớn như Vingroup, Masan, Sun Group, Vietjet, Thaco, TH... đã vươn tầm khu vực và thế giới, trở thành những thương hiệu mang lại niềm tự hào cho người dân Việt Nam. Cùng với đó là lực lượng hơn 5 triệu hộ kinh doanh cá thể trải rộng ở tất cả các địa bàn trong cả nước. Đây là lực lượng nòng cốt tạo ra của cải vật chất, đóng góp quan trọng vào tăng trưởng kinh tế, tạo việc làm, tăng thu nhập, thúc đẩy đổi mới sáng tạo, góp phần xóa đói giảm nghèo và ổn định xã hội. Tuy nhiên, dù đóng góp ngày càng lớn, kinh tế tư nhân hiện vẫn phải đối mặt với rất nhiều rào cản, kìm hãm sự phát triển, không thể bứt phá về quy mô và năng lực cạnh tranh.

TS Nguyễn Đức Kiên - đại biểu Quốc hội khóa XII, XIII, XIV, nguyên Tổ trưởng Tổ tư vấn kinh tế của Thủ tướng - chỉ ra 2 nguyên nhân chính khiến khu vực kinh tế tư nhân chưa phát triển được như kỳ vọng.

Thứ nhất, hệ thống bộ máy quản lý của các bộ và chính quyền địa phương chưa thực sự đổi mới theo mô hình kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa. Việc quản lý của các bộ vẫn nặng về cơ chế xin - cho, can thiệp trực tiếp vào việc quản lý và huy động nguồn vốn của DN. Bên cạnh đó, bộ máy quản lý cấp tỉnh, nơi đại diện cho Nhà nước nắm giữ nguồn lực quan trọng cho đất nước như đất đai, cũng quản lý theo hình thức xin - cho, thay quản lý vì hiệu quả và sự phát triển của đất nước.

Ngay cả Bộ Kế hoạch và Đầu tư (trước đây), cơ quan chủ quản của Tổng cục Thống kê, cũng chưa từng công bố cụ thể đóng góp của khu vực tư nhân mà chỉ gộp chung vào khối kinh tế ngoài Nhà nước. Điều này khiến việc hoạch định chính sách trở nên thiếu rõ ràng, mơ hồ, làm giảm hiệu quả của các chính sách hỗ trợ từ Nhà nước.

Thứ hai, với khối kinh tế ngoài Nhà nước, đa số là DN nhỏ, siêu nhỏ và hộ kinh doanh cá thể nên hiệu quả sản xuất - kinh doanh và khả năng tham gia chuỗi giá trị sản phẩm thấp. Chỉ có một số ít DN vươn lên quy mô toàn quốc và khu vực. Nguyên nhân chính là do các DN đều bắt nguồn từ quy mô gia đình, phương thức quản trị lạc hậu; khả năng huy động vốn hạn chế; không đủ kiến thức, nguồn nhân lực để nắm bắt, tiếp thu công nghệ mới…

TS Nguyễn Đức Kiên đưa ra một số giải pháp, bao gồm: xây dựng và tổ chức thực hiện nghị quyết về hỗ trợ kinh tế tư nhân, trong đó nhấn mạnh vào cách tổ chức, triển khai phải đổi mới, đẩy mạnh cải cách môi trường đầu tư. "Quan trọng nhất là phải thay đổi nhận thức của xã hội đối với kinh tế tư nhân, trong đó Nhà nước cần có cái nhìn cởi mở hơn và phải có trách nhiệm bảo vệ DN, doanh nhân trước những dư luận không chính đáng. Nhưng về phía DN cũng phải tự mình từ bỏ tư duy phi chính thức mà thực hiện quản trị DN hiện đại" - TS Nguyễn Đức Kiên nhấn mạnh.

Hội thảo “Tháo gỡ bất cập chính sách để phát huy vai trò của kinh tế tư nhân trong nền kinh tế Việt Nam”

Cần cơ chế để đột phá

Trao đổi tại hội thảo, các DN bày tỏ tin tưởng với quyết tâm đổi mới và sự đồng hành của Nhà nước, khu vực kinh tế tư nhân sẽ tiếp tục phát huy vai trò tiên phong, đóng góp mạnh mẽ vào sự phát triển kinh tế đất nước trong thời gian tới.

Để tạo thuận lợi cho cộng đồng DN cũng như phấn đấu đạt mục tiêu tăng trưởng 2 con số trong thời gian tới, các DN đưa ra nhiều đề xuất tâm huyết. Ông Mai Hữu Tín, Chủ tịch Liên đoàn DN tỉnh Bình Dương, đề xuất cần tập trung vào 3 giải pháp cốt lõi. Theo ông Tín, cần nâng tỉ lệ đầu tư cho phát triển cơ sở hạ tầng trong các năm tới. Liên quan việc tạo thuận lợi cho kinh doanh, Chủ tịch Liên đoàn DN tỉnh Bình Dương nhấn mạnh giải pháp duy nhất để thúc đẩy vấn đề này là ứng dụng chính phủ điện tử một cách tích cực để xóa bỏ xin - cho trong cấp phép, ứng dụng công nghệ để gia tăng tính chính xác của số liệu… Bên cạnh đó, Chính phủ cần tập trung cho giáo dục, coi đây là quốc sách hàng đầu và huy động mọi nguồn lực trong xã hội để phát triển giáo dục, biến nguồn lực về con người - tài nguyên quý giá nhất của đất nước hơn 100 triệu dân - thành giá trị.

Bà Lã Thị Lan, Tổng Giám đốc Tập đoàn Đầu tư Tiến Lộc, bày tỏ mong muốn Nhà nước và Chính phủ tháo gỡ các rào cản pháp lý, tạo điều kiện thuận lợi để DN tiếp cận vốn, đất đai cũng như bảo đảm một môi trường kinh doanh minh bạch, công bằng. "Chính phủ cần có chính sách để khi thu hút đầu tư nước ngoài (FDI) về liên kết với DN trong nước thì sẽ chuyển giao công nghệ, giúp DN trong nước tham gia sâu hơn vào chuỗi cung ứng" - bà Lan nói.

Trong môi trường kinh tế số đang diễn ra mạnh mẽ, bà Lan kiến nghị Nhà nước tạo cơ chế khuyến khích mạnh mẽ hơn cho hoạt động nghiên cứu và phát triển (R&D); có chính sách ưu đãi thuế, tín dụng và hỗ trợ DN đầu tư vào khoa học - công nghệ, đổi mới, sáng tạo. Đặc biệt, cần mạnh dạn đặt hàng DN tư nhân trong các dự án hạ tầng, sản xuất công nghiệp và năng lượng xanh. Một yếu tố then chốt, theo bà Lan, là tăng cường hợp tác giữa Nhà nước - DN - viện - trường, đặc biệt trong các lĩnh vực công nghệ cao như công nghệ sinh học, vi mạch, nano, trí tuệ nhân tạo... Đồng thời, cần phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, giúp DN chuyển đổi số, tham gia sâu vào nền kinh tế tri thức và chuyển đổi xanh.

Ông Trần Việt Anh, Tổng Giám đốc Công ty CP Xuất nhập khẩu Nam Thái Sơn, đề nghị cụ thể hóa các giải pháp hỗ trợ DN tư nhân, đặc biệt là DN vừa và nhỏ.

Theo đó, để hỗ trợ nhóm DN hộ cá thể, DN nhỏ, siêu nhỏ và vừa phát triển, ông góp ý cần thiết tổ chức các buổi đối thoại theo từng nhóm, từng ngành nghề khác nhau; qua đó lắng nghe, thấu hiểu những khó khăn mà họ đang đối mặt. Nhà nước cần cụ thể hóa sự hỗ trợ với nhóm này bằng các văn bản pháp quy hay luật hỗ trợ DN vốn có chứ chưa cần thiết phải ban hành một loạt các quy định mới.

Ông Trịnh Tiến Dũng, Tổng Giám đốc Công ty CP Cơ khí Xây dựng Thương mại Đại Dũng, gợi ý cần có các giải pháp tập trung vào 3 trụ cột của nền kinh tế để thúc đẩy tăng trưởng bền vững.

Bài và ảnh: Thanh Nhân