Nhiều đơn vị thuê nhà, đất công rồi đem cho thuê lại
Theo kết luận thanh tra, nhà đất tại số 301, đường Hải Thượng Lãn Ông (phường 13, quận 5) có diện tích gần 1.000m2 được UBND TP Hồ Chí Minh chấp thuận cho Saigontourist Group thuê đất để làm nhà hàng với thời hạn sử dụng 50 năm, trả tiền thuê hàng năm. Tuy nhiên, sau đó đơn vị này không trực tiếp kinh doanh mà cho Công ty cổ phần Quê Hương Liberty thuê lại bằng hình thức hợp tác kinh doanh.
Tương tự, nhà đất tọa lạc tại số 01, đường Hoàng Việt (phường 4, quận Tân Bình, TP Hồ Chí Minh) có diện tích 2.575m2 được UBND TP Hồ Chí Minh cho khách sạn Đệ Nhất (thuộc Saigontourist Group) thuê kinh doanh nhà hàng, khách sạn với thời hạn 48 năm tính từ năm 1998; hình thức thuê là trả tiền thuê đất hàng tháng. Saigontourist Group đã ký 4 hợp đồng cho thuê lại với Công ty TNHH khu mua sắm Đệ Nhất Phan Khang.
Công ty này tiếp tục cho các đơn vị khác thuê lại. Thanh tra Thành phố kết luận, việc Saigontourist Group được UBND TP Hồ Chí Minh cho thuê mặt bằng theo hình thức trả tiền thuê hàng năm để kinh doanh nhà hàng, khách sạn nhưng cho Công ty Phan Khang thuê lại để mua bán, lắp đặt, bảo hành thiết bị điện tử là thực hiện không đúng quy định theo Luật đất đai 2003, 2013 và các Nghi định của Chính phủ, quyết định của UBND TP Hồ Chí Minh….
Tại quận Bình Tân, Bình Thạnh và huyện Nhà Bè cũng có những sai phạm tương tự. Bình Tân có 488 địa chỉ nhà, đất công, thanh tra phát hiện, có 40 đơn vị sự nghiệp công lập và 2 địa chỉ của Trung tâm văn hóa, thể dục thể thao quận sử dụng nhà, đất vào mục đích kinh doanh, cho thuê, liên doanh, liên kết nhưng chưa được UBND TP Hồ Chí Minh phê duyệt đề án.
Tại quận Bình Thạnh, Trung tâm thể dục thể thao, trường Trung cấp nghề, Trung tâm văn hóa quận, Nhà thiếu nhi quận đều sử dụng một phần nhà đất để cho thuê mặt bằng kinh doanh, liên kết đào tạo, làm căng tin, bãi giữ xe nhưng chưa thực hiện thủ tục thuê đất và nộp tiền thuê đất theo quy định và chưa được cơ quan nhà nước có thẩm quyền chấp thuận.
Tại huyện Nhà Bè, khu đất tại số 189 đường Nguyễn Văn Tạo, xã Long Thới do Trung tâm dạy nghề huyện Nhà Bè quản lý, đơn vị này liên kết với Trung tâm Dạy nghề tư thục Thành Công nhưng chưa gửi phương án liên kết đến Sở Tài chính TP Hồ Chí Minh để thẩm định và trình UBND TP Hồ Chí Minh thẩm duyệt…
Tính đến thời điểm tháng 2/2024, quỹ nhà đất công ở TP Hồ Chí Minh thuộc phạm vi điều chỉnh theo Nghị định 167/2017/NĐ-CP của Chính phủ có 9.295 địa chỉ, trong đó cơ quan nhà nước, cơ quan hành chính sự nghiệp quản lý 7.297 địa chỉ, khối doanh nghiệp quản lý 1.998 địa chỉ. Đối với quỹ nhà, đất thuộc phạm vi điều chỉnh của Nghị định số 99/2015/NĐ-CP và Nghị định số 30/2019/NĐ-CP của Chính phủ trên địa bàn thành phố có 7.921 căn nhà cũ thuộc sở hữu nhà nước và 9.683 hộ do các Công ty TNHH MTV Dịch vụ công ích quận, huyện, TP Thủ Đức và Công TNHH MTV Quản lý kinh doanh nhà thành phố quản lý, giữ hộ. Ngoài ra, còn có 2.380 nhà, đất với tổng diện tích khoảng 530,4ha thuộc diện nhà nước trực tiếp quản lý (đất trống, đất dôi dư sau bồi thường, giải tỏa của các dự án) nhưng chưa kê khai, xác lập quản lý nhà nước.
Năm 2019, Ban thường vụ Thành ủy TP Hồ Chí Minh đã ban hành Chỉ thị 24 về kiểm kê, rà soát quỹ nhà đất công và các tài sản khác gắn liền với đất thuộc sở hữu nhà nước trên địa bàn TP Hồ Chí Minh. Thanh tra thành phố đã kiến nghị giao các cơ quan có liên quan tham mưu cho UBND TP Hồ Chí Minh thu hồi số tiền hơn 400 tỷ đồng, thu hồi 9 mặt bằng, 1 giấy chứng nhận đầu tư, chấm dứt việc cho thuê không đúng mục đích và kiểm điểm trách nhiệm của các cá nhân, đơn vị có liên quan để xảy ra vi phạm qua các thời kỳ.
Hội đồng nhân dân một số quận, huyện cũng đã tổ chức giám sát công tác quản lý, sử dụng đất và tài sản gắn liền với đất thuộc sở hữu nhà nước trên địa bàn. Qua đó đã thu hồi nộp ngân sách hơn 1 tỷ đồng, kỷ luật 5 đảng viên… liên quan đến việc sử dụng nhà, đất công không đúng quy định.
Nguyên nhân để xảy ra tình trạng trên được xác định là một số người đứng đầu cấp ủy, chính quyền, địa phương, đơn vị chưa nêu cao vai trò, trách nhiệm trong lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện chỉ thị 24 của Ban thường vụ Thành ủy TP Hồ Chí Minh. Chưa quyết liệt trong chấn chỉnh công tác quản lý, sử dụng nhà, đất thuộc sở hữu nhà nước và xử lý cán bộ sai phạm; công tác quản lý, vận hành của các công ty dịch vụ công ích các quận, huyện đối với quỹ nhà đất được giao quản lý còn thiếu chặt chẽ, thiếu kiểm tra, giám sát; nhiều văn bản quy định của pháp luật chưa thống nhất, chồng chéo, hướng dẫn của các cấp chính quyền chưa cụ thể và kịp thời, còn tình trạng cán bộ thiếu trách nhiệm, một số cơ quan thẩm quyền đùn đẩy công việc, sợ trách nhiệm…