Nhiều hộ kinh doanh không phải áp dụng hóa đơn điện tử cũng tạm đóng cửa

Thời gian qua, tại nhiều địa phương, đặc biệt là các thành phố lớn, nhiều hộ kinh doanh đột ngột đóng cửa, nghỉ kinh doanh.

Theo Cục Thuế, khảo sát thực tế cho thấy có nhiều nguyên nhân, như tâm lý e ngại bị kiểm tra vì buôn bán hàng không rõ nguồn gốc, hàng giả, hàng kém chất lượng; hiểu sai hoặc chưa đầy đủ về chính sách thuế và đối tượng áp dụng hóa đơn điện tử.

Theo quy định tại Nghị định 70/2025/NĐ-CP sửa đổi Nghị định 123/2020/NĐ-CP quy định về hóa đơn, chứng từ, chỉ những hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh nộp thuế theo phương pháp khoán và có doanh thu từ 1 tỷ đồng/năm trở lên; hoạt động trong các lĩnh vực bán lẻ, nhà hàng, ăn uống, khách sạn, siêu thị, vận tải hành khách, giải trí…, có bán hàng hóa, dịch vụ trực tiếp đến người tiêu dùng mới bắt buộc triển khai hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền và chuyển dữ liệu tới cơ quan thuế.

Cửa hàng trên tuyến phố trung tâm thuộc quận Hoàn Kiếm "cửa đóng then cài". Ảnh: T.H (Chụp ngày 5-6)

Theo cơ sở dữ liệu quản lý thuế, hiện cả nước có 37.576 hộ kinh doanh thuộc diện bắt buộc triển khai hóa đơn điện tử từ máy tính tiền, tương đương khoảng 1% trong tổng số hơn 3,6 triệu hộ kinh doanh.

Tuy nhiên, thực tế cho thấy rất nhiều hộ kinh doanh nhỏ lẻ, thậm chí không thuộc diện điều chỉnh đã chọn cách tạm ngừng kinh doanh do lo ngại hoặc hiểu nhầm tất cả đều phải triển khai công nghệ máy tính tiền, đồng nghĩa với việc phải thay đổi quy trình, tăng chi phí đầu tư và chịu sự giám sát chặt chẽ.

Tại thành phố Hồ Chí Minh, theo Chi cục Thuế khu vực II, trong tháng 5-2025, thời điểm các cơ quan chức năng chuẩn bị triển khai Nghị định 70/2025/NĐ-CP, có 3.763 hộ kinh doanh ngừng hoạt động hoặc đóng cửa.

Tuy nhiên, chỉ có 440 hộ trong số này (chiếm 3,18%) thuộc diện có doanh thu trên 1 tỷ đồng và bắt buộc sử dụng hóa đơn điện tử từ máy tính tiền, tương ứng số thuế là 1,4 tỷ đồng. Như vậy, phần lớn các hộ nghỉ kinh doanh không nằm trong nhóm bắt buộc phải áp dụng hóa đơn điện tử từ máy tính tiền theo quy định.

Chi cục Thuế khu vực II cho biết, đến nay đã có 15.764 hộ kinh doanh triển khai hóa đơn điện tử từ máy tính tiền theo Nghị định 70/2025/NĐ-CP, chiếm 6,7% trong tổng số 232.798 hộ kinh doanh tại địa bàn.

Trong số đó, có 11.865 hộ kinh doanh theo phương pháp khoán và 3.899 hộ kê khai. Mặc dù chiếm tới 42,6% số hộ thuộc diện triển khai trên toàn quốc, tỷ lệ này vẫn chỉ chiếm khoảng 0,4% tổng số hộ kinh doanh cả nước.

Điều này khẳng định quy định về hóa đơn điện tử chỉ áp dụng cho nhóm hộ có doanh thu từ 1 tỷ đồng/năm trở lên và trong một số lĩnh vực cụ thể, song tâm lý hoang mang lại lan rộng do thông tin chưa đầy đủ hoặc sai lệch.

Đáng chú ý, việc nhiều hộ kinh doanh đồng loạt nghỉ bán trùng với thời điểm các lực lượng chức năng đồng loạt ra quân kiểm tra, xử lý vi phạm về buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ.

Chỉ trong vòng hơn một tháng, các lực lượng đã phát hiện nhiều vụ việc liên quan đến thực phẩm chức năng giả, mỹ phẩm kém chất lượng, thuốc không có giấy phép lưu hành, sữa pha hóa chất... Việc lo ngại bị kiểm tra, truy xuất nguồn gốc hàng hóa đã khiến không ít hộ kinh doanh lựa chọn tạm dừng hoạt động để tránh rủi ro pháp lý.

Một số chuyên gia cho rằng, việc các hộ kinh doanh nhỏ tạm nghỉ phần lớn không phải do chính sách thuế thay đổi mà do tâm lý lo ngại, hiểu nhầm và áp lực thị trường.

Trước tình hình này, Bộ Tài chính đã có thư ngỏ gửi Hội Kiểm toán viên hành nghề Việt Nam, Hiệp hội Kế toán và Kiểm toán Việt Nam, các đại lý thuế, công ty cung cấp dịch vụ kế toán, tư vấn thuế và công nghệ, đề nghị các tổ chức này tích cực hỗ trợ người nộp thuế, đặc biệt là hộ kinh doanh, để bảo đảm việc triển khai hóa đơn điện tử từ máy tính tiền đúng quy định, không gây hoang mang hay hiểu lầm.

Cùng với đó, chi cục thuế các khu vực cũng đã có thư gửi đến các hộ kinh doanh, khẳng định rõ chủ trương không tăng thuế, không gây khó khăn cho người dân, mà nhằm tăng cường minh bạch và chống thất thu ngân sách.

Chính phủ cũng đã ban hành Công điện số 88/CĐ-TTg ngày 12-6 yêu cầu các bộ, ngành và địa phương tăng cường quản lý, đẩy mạnh triển khai hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền trong các hoạt động bán hàng hóa, cung cấp dịch vụ trực tiếp tới người tiêu dùng.

Đây là bước đi quan trọng trong tiến trình hiện đại hóa hệ thống thuế, kiểm soát doanh thu thực chất và bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng thông qua minh bạch hóa các giao dịch.

Hương Thủy