Nhiều người không biết mình bị tăng huyết áp cho đến khi vào viện

Tại buổi sinh hoạt câu lạc bộ người bệnh tại Bệnh viện Lê Văn Việt (TP Thủ Đức, TP.HCM) mới đây, bác sĩ chuyên khoa II Nguyễn Trọng Việt, Trưởng phòng khám theo yêu cầu, cho biết tăng huyết áp là một trong những bệnh lý tim mạch phổ biến nhất hiện nay.

Hoảng hốt vì huyết áp tăng vọt

"Đáng lo ngại là bệnh thường không có triệu chứng rõ ràng dẫn tới bệnh nhân không hề biết mình mắc bệnh cho đến khi xuất hiện các biến chứng nghiêm trọng", bác sĩ Việt nhấn mạnh.

Nhân viên y tế đo huyết áp cho người bệnh trước khi vào sinh hoạt câu lạc bộ người bệnh. Ảnh: DI LINH.

Điển hình là trường hợp của bà Trương Thị Hồng (65 tuổi, TP Thủ Đức, TP.HCM), thường xuyên cảm thấy chóng mặt, mệt mỏi, nhưng nghĩ rằng đó chỉ là biểu hiện của tuổi già. Cách đây 1 tháng bà bị ngất xỉu tại nhà và được đưa vào bệnh viện.

Tại bệnh viện, chỉ số đo huyết áp của bà Hồng lên đến 190/110 mmHg (mức độ tăng huyết áp cấp 3, cần can thiệp y tế khẩn cấp), chức năng thận giảm nghiêm trọng. Bác sĩ chẩn đoán bà bị tăng huyết áp mạn tính dẫn đến suy thận giai đoạn 3 khiến bà hoảng hốt.

Tiếp đó là trường hợp của anh Phan Văn Duy (47 tuổi, quê Long An). Do đặc thù công việc tài xế, anh Duy thường xuyên thức khuya, ăn uống thất thường, uống nhiều cà phê để duy trì tỉnh táo khi lái xe đường dài.

Thời gian gần đây anh thấy tim mình đập nhanh, đầu nặng, nhưng chủ quan cho là do căng thẳng công việc. Đến khi rất mệt mỏi, anh mới đến kiểm tra ở bệnh viện thì huyết áp lên tới 185/108 mmHg (huyết áp ở mức rất cao, phải xử lý ngay lập tức).

Theo bác sĩ Việt, ai cũng có nguy cơ bị tăng huyết áp, kể cả người trẻ tuổi. Khi đo, người ta ghi nhận hai chỉ số huyết áp tâm thu (phản ánh sức co bóp của tim, đẩy máu đi nuôi cơ thể) và huyết áp tâm trương (phản ánh sức cản của hệ mạch máu khi tim nghỉ giữa hai nhịp đập).

"Ngoài là một bệnh lý độc lập, tăng huyết áp còn có thể là triệu chứng của nhiều bệnh như cường giáp, viêm cầu thận và một số rối loạn chuyển hóa, nội tiết khác.

Nếu không được kiểm soát, tăng huyết áp có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm. Người bệnh có thể bị đột quỵ, xuất huyết võng mạc, phù gai thị, phì đại thất trái, suy tim, phù phổi cấp, bóc tách động mạch chủ, tổn thương mạch máu ngoại vi và lâu dài có thể dẫn đến suy thận mạn...", bác sĩ Việt khuyến cáo.

Cách xử trí tăng huyết áp cấp cứu tại nhà

Theo bác sĩ chuyên khoa I Phan Tuấn Anh, Trưởng khoa Cấp cứu - Thận nhân tạo, Bệnh viện Lê Văn Việt, tăng huyết áp là yếu tố nguy cơ hàng đầu của các bệnh lý nghiêm trọng như đột quỵ, nhồi máu cơ tim, suy tim hay bệnh thận mạn... Trong cấp cứu, bác sĩ thường gặp hai tình huống tăng huyết áp cấp cứu và tăng huyết áp khẩn trương.

Tăng huyết áp cấp cứu là khi huyết áp tăng rất cao (thường từ 180–200/100–120 mmHg trở lên) kèm theo tổn thương cơ quan đích cấp đang tiến triển như phù phổi cấp, đột quỵ, bóc tách động mạch chủ, suy tim hay suy thận cấp. Lúc này, việc hạ áp cần được tiến hành ngay lập tức, có kiểm soát và tùy theo từng loại tổn thương để hạn chế biến chứng lan rộng.

Trong khi đó, tăng huyết áp khẩn trương cũng có chỉ số huyết áp rất cao (≥180/120 mmHg) nhưng không kèm tổn thương cơ quan đích, cho phép xử trí chậm hơn, thường bằng thuốc uống và theo dõi sát.

Nhân viên y tế đo điện tim cho bệnh nhân đang điều trị huyết áp tại bệnh viện. Ảnh: DI LINH.

Khi người bệnh có dấu hiệu tăng huyết áp như đau đầu, chóng mặt, lo lắng, đỏ mặt, chảy máu cam… cần nhanh chóng đưa đến nơi yên tĩnh, thoáng mát, cho nằm nghỉ (hoặc ngồi kê gối nếu khó thở, nằm nghiêng nếu ói), nới lỏng quần áo. Dùng thuốc hạ áp có sẵn nếu đã được kê đơn. Nếu không cải thiện cần đưa đến cơ sở y tế, mang theo thuốc đang dùng; trường hợp nặng, gọi 115.

Theo bác sĩ Tuấn Anh, mọi trường hợp tăng huyết áp không kiểm soát được đều cần được đánh giá toàn diện lại nguyên nhân từ stress, mất ngủ, dùng thuốc sai chỉ định (NSAID, corticoid…), đến các bệnh nền gây tăng huyết áp như bệnh lý tuyến nội tiết, thận đa nang…

Việc điều trị cần cá thể hóa tùy từng bệnh nhân, mục tiêu huyết áp được khuyến cáo là 120–129/70–79 mmHg. Sử dụng phối hợp thuốc hạ áp từ đầu giúp kiểm soát tốt huyết áp và giảm biến cố tim mạch. Ngoài đo huyết áp tại phòng khám, bác sĩ cũng khuyến khích người bệnh tự theo dõi tại nhà hoặc đo bằng máy Holter 24h để đánh giá chính xác nguy cơ và hiệu quả điều trị.

Tăng huyết áp cũng là nguyên nhân gây tổn thương thận mạn. Khi bệnh tiến triển đến giai đoạn cuối, người bệnh buộc phải chạy thận nhân tạo định kỳ để duy trì sự sống. Theo Tổ chức Thận quốc tế (ISN) và Hiệp hội Thận Hoa Kỳ (National Kidney Foundation - NKF), đái tháo đường và tăng huyết áp là nguyên nhân hàng đầu gây bệnh thận mạn.

Nhằm nâng cao kiến thức y tế và kỹ năng chăm sóc sức khỏe cho người bệnh cùng thân nhân, Bệnh viện Lê Văn Việt thường xuyên tổ chức các buổi sinh hoạt câu lạc bộ người bệnh với nhiều chuyên đề thiết thực, gần gũi và dễ áp dụng trong cuộc sống hàng ngày.

DI LINH