Nhiều tồn tại, vướng mắc kéo dài ở Dự án Thủy điện Bản Vẽ

Một góc bản Xốp Cháo (xã Lượng Minh, huyện Tương Dương, tỉnh Nghệ An).

Tác động lớn đến đời sống của người dân

Vào ngày 7/1/2025, tại báo cáo về kết quả thực hiện bồi thường, hỗ trợ giải phóng mặt bằng và tái định cư Dự án Thủy điện Bản Vẽ gửi Sở Công thương tỉnh Nghệ An, Ủy ban nhân dân huyện Tương Dương đã chỉ rõ các tồn tại, vướng mắc cần sớm được tháo gỡ để sớm ổn định cuộc sống người dân.

Cụ thể, hiện nay, toàn bộ diện tích đất trên cốt ngập của Dự án Thủy điện Bản Vẽ, theo quy định tạm thời số 1174/CV-NLĐK ngày 16/3/2004 của Bộ Công nghiệp (được Chính phủ cho phép áp dụng chính thức tại Công văn số 3082/VPCP-NN ngày 8/6/2006 về chính sách bồi thường, di dân tái định cư Dự án Thủy điện Bản Vẽ huyện Tương Dương, tỉnh Nghệ An) thì không được bồi thường về đất.

Theo quy định, chỉ được bồi thường đối với toàn bộ đất đai trong phạm vi ngập lòng hồ (dưới cao trình 200m). Trong khi đó, người dân trong khu vực lòng hồ đều phải di dời về các khu tái định cư tại huyện Thanh Chương và huyện Tương Dương, không thể sản xuất trên phần diện tích này mà phải trả lại cho Nhà nước quản lý, sử dụng vào mục đích khác là hơn 4.298ha.

Nằm trên những ngọn đồi nhô lên giữa lòng hồ Thủy điện Bản Vẽ, bản Cà Moong và bản Xốp Cháo (xã Lượng Minh, huyện Tương Dương) trở thành những ốc đảo nằm tách biệt với bên ngoài.

Đối với những hộ có đất ở và đất sản xuất nông nghiệp nằm trên cốt ngập lòng hồ thủy điện, nhưng phải di dời theo cộng đồng làng bản theo chủ trương của dự án, không thể ở lại, cũng như quay lại sản xuất trên phần đất này được. Do đó, cần phải thực hiện công tác thu hồi đất, bồi thường, giải phóng mặt bằng để có cơ sở bù trừ chênh lệch nơi đi và nơi đến như các hộ thuộc diện tái định cư dưới cốt ngập.

Trước đó, ngày 23/9/2024, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã có văn bản về việc giải quyết vướng mắc liên quan đến bồi thường, hỗ trợ đất trên cốt ngập đối với Dự án Thủy điện Bản Vẽ. Theo đó, không thực hiện bồi thường về đất đai nằm ngoài dự án (đất trên cốt ngập) theo quy định.

Liên quan đến bồi thường chênh lệch về đất, theo Ủy ban nhân dân huyện Tương Dương, tổng số hộ dân huyện Tương Dương phải di dời của 32 bản, thuộc 8 xã vùng lòng hồ thủy điện Bản Vẽ là 2.910 hộ/13.735 khẩu. Địa phương đã thực hiện xong việc rà soát xác nhận nguồn gốc đất và số liệu về đất nơi đi đối với phần dưới cốt ngập tại các bản cũ khu vực lòng hồ và nơi đến tại các khu tái định cư của 4 bản trên địa bàn huyện Tương Dương đủ điều kiện, gồm: Khe Quỳnh, bản Chon (xã Xiêng My); bản Văng Môn (xã Nga My); bản Cà Moong (xã Lượng Minh), với tổng số 310 hộ. Tuy nhiên, đang chờ văn bản quy định về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư trên địa bàn tỉnh Nghệ An về theo quy định của Luật Đất đai 2024 để triển khai thực hiện.

Phóng viên trao đổi với người dân đang sinh sống ở bản Cò Phào, xã Yên Na, huyện Tương Dương.

Tại huyện Thanh Chương, có tới 2.137 hộ/9.893 khẩu tái định cư tập trung tại 30 điểm. Năm 2018, đã thực hiện rà soát, công khai số liệu đất nơi đi tại lòng hồ thủy điện Bản Vẽ. Đáng nói, do ở các khu tái định cư ở huyện Thanh Chương khi đó chưa có số liệu về đất đai nơi đến vì chưa hoàn thành việc cấp giấy chứng nhận cho nhân dân, nên chưa có số liệu tính bù trừ chênh lệch giá trị về đất nơi đi, nơi đến.

Đối với các nội dung phát sinh ngoài quy định của dự án và hỗ trợ khắc phục lũ lụt năm 2018, sau khi cùng Tổng Công ty phát điện 1 (EVNGENCO1 - Chủ đầu tư Dự án Thủy điện Bản Vẽ), Ban quản lý dự án Thủy điện 2 họp bàn, các bên đã thống nhất khoản kinh phí hơn 30 tỷ đồng để đầu tư xây dựng Khu tái định cư tại cụm Xốp Vi, bản Xốp Cháo, xã Lượng Minh và Khu tái định cư Khe Chóng để di dời khẩn cấp 19 hộ dân bản Vẽ ra khỏi vùng sạt lở đất ở xã Yên Na, huyện Tương Dương. Tuy nhiên, vào ngày 26/11/2024, EVNGENCO1 có báo cáo về thẩm quyền cho phép hỗ trợ tái định cư bổ sung đối với Dự án Thủy điện Bản Vẽ.

Tại văn bản này, EVNGENCO1 báo cáo rằng, không đủ thẩm quyền quyết định hỗ trợ tái định cư bổ sung ngoài khung chính sách đối với Dự án.

Đến ngày 9/12, EVN đề nghị Bộ Công thương báo cáo lại Chính phủ để xin ý kiến.

Từ trung tâm xã Lượng Minh, muốn vào bản Cà Moong và bản Xốp Cháo phải di chuyển bằng thuyền gần cả tiếng đồng hồ.

Đủ cơ sở pháp lý để thực hiện tái định cư bổ sung

Sau bao ngày mong chờ đợi, ngày 22/1 vừa qua, EVN đã có công văn chỉ đạo EVNGENCO1 về việc đôn đốc triển khai thực hiện hỗ trợ tái định cư bổ sung đối với Dự án Thủy điện Bản Vẽ.

Công văn của EVN nêu rõ: “Việc hỗ trợ tái định cư bổ sung nhằm ổn định đời sống người dân trong khu vực dự án đã được địa phương đề nghị từ năm 2018, Tập đoàn và EVNGENCO1 đã nhiều lần báo cáo các cấp có thẩm quyền đề xuất chấp thuận chủ trương để thực hiện.

Công văn số 541/EVN-QLXD ngày 22/1/2025 của EVN gửi EVNGENCO1.

Căn cứ ý kiến của lãnh đạo Chính phủ tại Thông báo số 143/TB-VPCP ngày 13/4/2019 và Văn bản số 7505/VPCP-NN ngày 14/10/2024 của Văn phòng Chính phủ, Tập đoàn yêu cầu EVNGENCO1 với vai trò là chủ đầu tư Dự án Thủy điện Bản Vẽ chủ động phối hợp với Ủy ban nhân dân tỉnh Nghệ An và các đơn vị liên quan khẩn trương triển khai thực hiện việc hỗ trợ bổ sung cho người dân trong vùng bị ảnh hưởng của dự án theo chỉ đạo của Bộ Công thương tại văn bản 10644/BCT-ĐL nêu trên”.

Trước đó, ngày 27/12/2024, tại văn bản hồi đáp EVN, Bộ Công thương khẳng định: Căn cứ các nội dung chỉ đạo của lãnh đạo Chính phủ (Thông báo số 143/TB-VPCP ngày 13/4/2019 của Văn phòng Chính phủ và Văn bản số 7505/VPCP ngày 14/10/2024), đã đủ cơ sở pháp lý để Tập đoàn Điện lực Việt Nam và Ủy ban nhân dân tỉnh Nghệ An triển khai thực hiện hỗ trợ tái định cư bổ sung đối với Dự án Thủy điện Bản Vẽ.

Phóng viên Báo Nhân Dân trao đổi thông tin với một hộ gia đình người đồng bào Khơ Mú. Hạ tầng thiếu thốn, đời sống người dân vùng lòng hồ Thủy điện Bản Vẽ đang gặp rất nhiều khó khăn.

Với chỉ đạo của EVN, EVNGENCO1 cũng đã có thông báo gửi Ủy ban nhân dân huyện Tương Dương và Thanh Chương. Thực hiện chỉ đạo của Chính phủ, Bộ Công thương và EVN, EVNGENCO1 đã sẵn sàng để triển khai thực hiện việc hỗ trợ bổ sung cho người dân trong vùng bị ảnh hưởng của Dự án Thủy điện Bản Vẽ theo nội dung đã thống nhất với địa phương.

EVNGENCO1 cũng đề nghị Ủy ban nhân dân hai huyện này bố trí thời gian (từ ngày 4 đến 15/2/2025) tổ chức họp thống nhất kế hoạch triển khai thực hiện hỗ trợ tái định cư bổ sung đối với Dự án Thủy điện Bản Vẽ.

Ngày 3/2, trao đổi với phóng viên, lãnh đạo Ủy ban nhân dân huyện Thanh Chương và Ủy ban nhân dân huyện Tương Dương chia sẻ, đây là những thông tin rất tích cực, kỳ vọng những tồn tại, vướng mắc của Dự án Thủy điện Bản Vẽ kéo dài suốt nhiều năm qua sẽ được giải quyết dứt điểm, ổn định cuộc sống của người dân trên địa bàn.

"Cuộc họp dự kiến sẽ được tổ chức ngày 6/2 tới đây, với sự tham gia của lãnh đạo 2 huyện Tương Dương, Thanh Chương và các đơn vị liên quan", ông Lê Đình Thanh, Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân huyện Thanh Chương thông tin.

THÀNH CHÂU – TRUNG HIẾU – ĐÌNH PHƯỢNG