Nhìn lại 50 năm kiến trúc Việt Nam

Hội thảo có sự tham gia của nhiều nhà nghiên cứu, kiến trúc sư, chuyên gia trong lĩnh vực quy hoạch, kiến trúc, lý luận phê bình, bảo tồn di sản, đào tạo kiến trúc sư

KTS Nguyễn Trường Lưu, Chủ tịch Hội KTS TPHCM cho biết, thông thường khi nhắc đến “di sản kiến trúc” đều là các kiến trúc thời Pháp. Tuy nhiên, từ năm 1954-1975, có rất nhiều công trình kiến trúc nổi bật do người Việt làm ra, phù hợp với văn hóa, khí hậu, môi trường Việt Nam, tạo được một dấu ấn kiến trúc.

Đó là Dinh Độc Lập, Thư viện Tổng hợp TPHCM, Trường Đại học Y dược TPHCM, Trường THPT chuyên Trần Đại nghĩa, Bệnh viện Thống Nhất (TPHCM); Nhà thờ Phủ Cam (ở Huế, 2A Trần Hưng Đạo TP Đà Lạt); Đại học Sư phạm Huế; công trình nhà ở cao tầng ở công trường Lam Sơn (147/1A đề Thám), cao ốc Bộ Xây dựng (Hà Nội); Nhà thờ chính tòa TP Vĩnh Long...

“Các KTS miền Nam đã tạo ra kiến trúc mà rất nhiều KTS trên thế giới đã khẳng định, Việt Nam nói chung và Sài Gòn nói riêng là cái nôi của kiến trúc bản địa hiện đại”, KTS Nguyễn Trường Lưu nói.

Sau năm 1975, có một số công trình tiêu biểu như: trụ sở Đài tiếng nói nhân dân TPHCM VOH, Nhà hát Hòa Bình, công trình 92 Nam Kỳ Khởi Nghĩa, Ga Hà Nội… Những năm gần đây cũng có nhiều công trình đẹp được tôn vinh. “Tất cả kiến trúc tiên tiến, hiện đại, phù hợp với cuộc sống, môi trường thì sau này sẽ trở thành bản sắc, trở thành di sản”, KTS Nguyễn Trường Lưu nói.

Triển lãm các công trình kiến trúc tiêu biểu bên lề Hội nghị, do các Hội KTS địa phương đề cử. Ảnh: MAI HOA

Giới thiệu cụ thể hơn về kiến trúc Việt Nam trong 50 năm qua, GS-TS-KTS Nguyễn Quốc Thông, Chủ tịch Hội đồng Kiến trúc, Hội KTS Việt Nam cho biết, trong 50 năm qua, kiến trúc Việt Nam đã đạt nhiều thành tựu và hội nhập mạnh mẽ dù vẫn còn tồn tại hạn chế.

Trong các xu hướng phát triển, kiến trúc nhiệt đới và kiến trúc xanh được đánh giá là phù hợp, vừa kế thừa truyền thống, vừa đáp ứng yêu cầu hiện đại. Việc xây dựng cảnh quan và không gian đô thị cần có định hướng rõ ràng từ kiến trúc hiện đại Việt Nam. Tuy nhiên, lý luận và phê bình kiến trúc vẫn chưa có lực lượng chuyên nghiệp đủ mạnh để dẫn dắt tư tưởng kiến trúc.

Trong khi đó, TSKH-KTS Ngô Viết Nam Sơn phân tích sự hình thành và phát triển của kiến trúc miền Nam Việt Nam trong bối cảnh giao thoa các nền văn hóa lớn (Pháp, Mỹ, Nhật, Liên Xô…), từ thời thuộc địa, chia cắt đất nước, đổi mới đến hiện đại. Ông nhấn mạnh tầm quan trọng của quy hoạch đô thị gắn với tính bản địa, môi trường và cộng đồng.

KTS Ngô Viết Nam Sơn đưa ra hệ thống 10 nguyên lý "Văn hóa bền vững" trong quy hoạch CITY DESIGN, khuyến khích việc phát triển đô thị có tầm nhìn xa, liên kết liên ngành và đặt con người – cộng đồng ở trung tâm. KTS Ngô Viết Nam Sơn dự báo 50 năm tới kiến trúc Việt Nam sẽ phát triển theo hướng số hóa, tích hợp AI và tăng cường hợp tác đa ngành trong thiết kế và đào tạo.

Ông nhấn mạnh sự cần thiết của tư duy quy hoạch bền vững, gắn kết lợi ích cộng đồng với nhà đầu tư, đồng thời đề cao bản sắc địa phương trong bối cảnh toàn cầu hóa. Kiến trúc không chỉ cần đẹp, mà phải mang tính nhân văn, thân thiện với môi trường và có chiều sâu văn hóa – xã hội.

Các KTS nhận bằng khen cho các công trình kiến trúc tiêu biểu

Tại hội thảo, các KTS đã trình bày nhiều tham luận và thảo luận về chặng đường 50 năm phát triển của kiến trúc Việt Nam nói chung và miền Nam nói riêng. Đặc biệt, các ý kiến đã nhìn vào những khoảng trống mà lĩnh vực quy hoạch – kiến trúc còn thiếu vắng. Từ đó có tư duy mới, tầm nhìn mới để xây dựng nền kiến trúc nước nhà phát triển bền vững, hiện đại, văn minh và đặc biệt là giàu bản sắc Việt, lấy con người làm trung tâm.

Tòa nhà Báo SGGP được nhận Bằng khen Công trình kiến trúc tiêu biểu

Tại hội thảo, Hội KTS Việt Nam đã trao Bằng khen Công trình kiến trúc tiêu biểu các tỉnh thành phía Nam – 50 năm đất nước thống nhất cho 50 công trình kiến trúc. Trong đó, có công trình Tòa nhà nghiệp vụ Báo SGGP của KTS Trần Song Sơn; Khu tưởng niệm các Vua Hùng (ở TP Thủ Đức và Thuận An – Bình Dương); Nhà thiếu nhi TPHCM của KTS Nguyễn Trường Lưu; Đền tưởng niệm Bến Dược – Củ Chi của KTS Khương Văn Mười; Nhà văn hóa sinh viên TPHCM tại Làng đại học quốc gia TPHCM của KTS Nguyễn Trung Kiên; Trường THCS Nguyễn Văn Tố của KTS Đồng Viết Thái; Trung tâm chuyên sâu phẫu thuật và can thiệp tim mạch trẻ em – Bệnh viện Nhi đồng 1 của KTS Võ Thị Anh Trâm; Tòa nhà văn phòng Operaview quận 1 của KTS Trần Khánh Trung.

MAI HOA