Nhớ nhà

Cũng từng ấy thời gian, ngày hai buổi sáng, chiều tôi quanh quẩn bên công việc của mình. Rồi nhiều khi tự hỏi, thường thường người ta đi xa bao nhiêu lâu mới cảm thấy nhớ nhà?

Tôi nhớ cái khoảng sân nhỏ nhà mình, lọt thỏm giữa ngôi nhà xam xám thấp tè và những giồng rau xanh biếc ngoài kia. Tôi thấy lạ, lạ quá chừng, sân nhà tôi có rộng mấy đâu, chỉ khoảng trời là lồng lộng phía trên đầu, nhưng đã đi hết cả tuổi thơ rồi mà tôi vẫn còn nhớ tiếc. Bởi đó là nơi gắn với những đứa bạn dễ thương, những trò chơi tuổi nhỏ. Suốt cả tuổi thơ tôi lang thang ngoài sân vườn nhiều hơn là trong nhà. Lúc tan bạn, chỉ còn một mình tôi lại ngồi phệt xuống nền sân bê tông mà thơ thẩn, mơ hồ với tiếng chim ríu rít nói chuyện trên ngọn cau, thi thoảng một vài cô cậu bướm đủ sắc màu chơi trò đuổi bắt. Tôi nghĩ thế, vì có lẽ chúng giống tôi và các bạn. Giờ các bạn tôi mỗi đứa tản mát ở một nơi xa, đứa xa tỉnh, đứa xa cả nửa vòng trái đất. Tôi lại thầm hỏi mình không biết các bạn có nhớ nhà không? Khi này khi khác, khi tôi sắp đi đâu xa, hay khi có ai đó sắp đi đâu xa. Tôi biết một người vừa bước chân ra khỏi nhà đã nhận ra nỗi nhớ, có thể đó là nỗi nhớ thường trực len lỏi nhưng cũng có thể ẩn hiện.

Minh họa: Phùng Minh.

Nhà tôi đầy gió, mấy gian nhà cất chứa gió. Những ngọn gió tháng ba, mang theo cơn mưa nhỏ về cùng cái rét nàng Bân. Không ngủ được, mẹ dậy sớm nấu ăn rồi pha ấm chè đặc chờ bố đi soi về. Bố mẹ tôi làm nông dân, chỉ có đồng ruộng, tôm cá là niềm vui lớn. Ở thành phố, tôi cũng đủ đầy nhưng chẳng bao giờ được sống đầm ấm như ở nhà, được ngồi quây quần bên bếp lửa để xua đi cái rét tháng ba, cùng bố mẹ nướng một vài củ hành, củ tỏi, khoai lang và cả bắp ngô đã già. Tôi nhớ cả nồi cá kho tương có cả tôm, tép, vài nhánh măng, quả cà pháo, thêm ít rau sắn. Món ăn mà tôi chưa bao giờ tìm thấy trên phố xá Hà Nội. Nhiều bữa muốn ăn món cá kho như thế mà tìm không ra, thèm muốn rớt nước mắt, chỉ chờ có cơ hội để được về nhà. Ở nhà, có cái cảm giác trong trẻo, mát lành, yên ả, lúc nào trong tâm hồn cũng có cội nguồn, cây cỏ chở che. Là vì, cái ký ức tuổi thơ tới già không phai được. Có bao giờ người ta lại muốn xa nhà, xa quê?

Ta nhớ tới nhà là nhớ bố mẹ, rồi gì nữa? Một căn nhà nhỏ gió thổi mát rượi, và một mảnh vườn đầy cây trái, nào là ổi, xoài, cóc, vải, khế ngọt… Đôi khi chúng ta tưởng nỗi nhớ nhà liên quan đến con người, liên quan đến món ăn hay cảnh vật. Nhưng không phải thế. Nhiều khi nỗi nhớ ấy không phải là những gì hiện hữu, không phải là những gì có thể gọi tên. Đi càng xa, đi càng lâu thì khái niệm “nhà” càng rộng, nỗi nhớ càng mênh mông. Và như thế, tôi nhận ra rằng dường như chúng ta luôn nhớ nhà như nhớ ảo ảnh hạnh phúc mà cứ ngỡ rằng mình đã quên. Đã lâu lắm rồi tôi không về thăm nhà, bao nhớ thương, bao mong mỏi nhưng vì dịch bệnh mà tôi chỉ có thể gói ghém nỗi nhớ ấy rồi cất ở một nơi đặc biệt. Mỗi khi nhớ nhà lòng ta sẽ khác. Chắc chắn như vậy, lòng ta sẽ khác. Khi chúng ta nhận ra mình nhớ là khi ta nhận ra mình đang yêu. Yêu thương một người, một làng quê, một gia đình và một đất nước.

Có một điều rằng, khi chúng ta đi xa, trước hay sau, bất cứ ai rồi sẽ cảm thấy nhớ nhà.

Tản văn của LÊ NHƯ QUỲNH