Những 'địa chỉ đỏ' kể chuyện mùa thu Cách mạng năm 1945

Những “địa chỉ đỏ” từng chứng kiến mùa thu cách mạng nay khoác lên mình diện mạo mới. Qua lăng kính ảnh xưa và nay, ký ức và hiện tại giao thoa, làm sống dậy hào khí mùa Thu cách mạng 1945, bồi đắp niềm tin, hun đúc ý chí, cổ vũ toàn dân tộc vững vàng tiến bước trên con đường dựng xây và bảo vệ Tổ quốc.

1. Lán Nà Nưa:

Lán Nà Nưa (còn gọi là lán Nà Lừa), thuộc thôn Tân Lập (xã Tân Trào, tỉnh Tuyên Quang), là nơi Bác Hồ ở và làm việc từ cuối tháng 5 đến ngày 22-8-1945 để chuẩn bị và lãnh đạo cuộc Tổng khởi nghĩa Cách mạng Tháng Tám năm 1945.

Tại lán Nà Nưa, trước diễn biến khẩn trương của tình hình cách mạng trong nước và thế giới, lãnh tụ Hồ Chí Minh đã nhận định và chỉ thị “Lúc này, thời cơ thuận lợi đã tới, dù hy sinh tới đâu, dù phải đốt cháy cả dãy Trường Sơn cũng phải kiên quyết giành cho được độc lập. Ảnh tư liệu/tuyenquang.dcs.vn

Lán Nà Nưa được dựng theo kiểu nhà sàn của đồng bào miền núi, nằm ở sườn núi Nà Nưa (Tân Trào, Tuyên Quang), gồm 2 gian: 1 gian Bác nghỉ ngơi, 1 gian Bác làm việc và tiếp khách. Ảnh: Hải Ly

2. Đình Tân Trào:

Tại đình Tân Trào (thôn Tân Lập, xã Tân Trào, tỉnh Tuyên Quang), ngày 16 và 17-8-1945, Quốc dân Đại hội đã họp thông qua lệnh Tổng khởi nghĩa giành chính quyền cách mạng trong cả nước, thông qua 10 chính sách lớn của Mặt trận Việt Minh và bầu ra Ủy ban Dân tộc giải phóng, quy định Quốc kỳ, Quốc ca của nước Việt Nam.

Đình Tân Trào được dựng năm 1853, với lối kiến trúc theo kiểu nhà sàn miền núi. Đình dựng lên nhằm đáp ứng nhu cầu tín ngưỡng và là nơi hội họp, sinh hoạt văn hóa của dân làng. Ảnh tư liệu/TTXVN

Đình Tân Trào hiện nay thuộc Khu Di tích quốc gia đặc biệt Tân Trào (xã Tân Trào, tỉnh Tuyên Quang). Ảnh: Hải Ly

3. Cây đa Tân Trào:

Tại cây đa nằm ở đầu làng Tân Lập (xã Tân Trào, tỉnh Tuyên Quang). Chiều ngày 16-8-1945, thi hành mệnh lệnh của Ủy ban Khởi nghĩa toàn quốc, đồng chí Võ Nguyên Giáp đọc bản Quân lệnh số 1 hạ lệnh xuất quân tiến sang giải phóng Thái Nguyên và tiến về giải phóng Thủ đô Hà Nội.

Chiều 16-8-1945, tại gốc đa Tân Trào, quân Giải phóng xuất quân tiến về Hà Nội, mở đầu cuộc Tổng khởi nghĩa giành chính quyền. Ảnh tư liệu/TTXVN

Di tích “Cây đa Tân Trào” hiện nay là điểm đến của đông đảo du khách trong và ngoài nước trong hành trình tìm hiểu về Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2-9. Ảnh: Hải Ly

4. Trụ sở Ủy ban Khởi nghĩa Hà Nội (nay là trụ sở của Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam)

Tại đây, sáng 16-8-1945, đồng chí Nguyễn Khang - Thường vụ xứ ủy Bắc Kỳ, thay mặt Thường vụ triệu tập cuộc họp với Thành ủy để phổ biến Nghị quyết của Xứ ủy về việc thành lập Ủy ban Quân sự Cách mạng Hà Nội (tức Ủy ban Khởi nghĩa).

Hàng đầu, từ phải sang trái: Đồng chí Nguyễn Khang (người thứ nhất), Đại tướng Nguyễn Quyết (người thứ hai), Đại tá Lê Trọng Nghĩa (người thứ tư) gặp gỡ thân mật cán bộ, đội viên tự vệ tham gia khởi nghĩa Cách mạng Tháng Tám năm 1945 ở Hà Nội. Ảnh chụp năm 1960, do gia đình đồng chí Lê Trọng Nghĩa cung cấp

Ngay tại cổng di tích, tấm biển đá hình chữ nhật khắc rõ nội dung về di tích lịch sử này. Ảnh: Hải Ly

5. Quảng trường Nhà hát Lớn (nay là Quảng trường Cách mạng Tháng Tám)

Tại Quảng trường Nhà hát Lớn (nay là Quảng trường Cách mạng Tháng Tám, hay Quảng trường 19-8), sáng 19-8, theo lời kêu gọi của Việt Minh, cả Hà Nội vùng dậy dưới rừng cờ đỏ sao vàng xuống đường tiến thẳng về trung tâm Nhà hát Lớn để dự mít tinh.

Ngày 19-8-1945, tại Quảng trường Nhà hát Lớn, cuộc mít tinh được tiến hành nghiêm trang, khí thế. Ảnh tư liệu/TTXVN

Quảng trường Cách mạng Tháng Tám nằm tại số 1 phố Tràng Tiền, (phường Hoàn Kiếm, TP Hà Nội). Ảnh: Hải Ly

6. Phủ Khâm sai Bắc Kỳ (nay là Nhà khách Chính phủ)

Ngày 19-8-1945, từ Quảng trường Nhà hát Lớn (nay là Quảng trường Cách mạng Tháng Tám), sau cuộc mít tinh lớn ở Nhà hát Lớn Hà Nội, người dân Thủ đô, lực lượng Việt Minh đã kéo đến chiếm Phủ Khâm sai Bắc Kỳ (nay là Nhà khách Chính phủ). Sau thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám, công trình này được đổi tên thành Bắc Bộ phủ, trở thành nơi làm việc của Chủ tịch Hồ Chí Minh và Chính phủ lâm thời Việt Nam Dân chủ cộng hòa.

Trước khí thế tiến công như vũ bão của quần chúng nhân dân, dưới sự chỉ huy của Ủy ban Quân sự cách mạng, chúng ta nhanh chóng chiếm Phủ Khâm sai. Ảnh tư liệu/TTXVN

Hiện nay, nơi đây là Nhà khách Chính phủ, ở số nhà 12 phố Ngô Quyền (phường Hoàn Kiếm, TP Hà Nội). Ảnh: Hải Ly

7. Sở Cảnh sát trung ương bên Hồ Gươm (nay là trụ sở Công an thành phố Hà Nội, cơ sở Hoàn Kiếm)

Sau khi chiếm phủ Khâm sai Bắc Kỳ (nay là Nhà khách Chính phủ), quần chúng cách mạng tiếp tục đánh chiếm Sở Cảnh sát trung ương bên Hồ Gươm (nay là trụ sở Công an thành phố Hà Nội, cơ sở Hoàn Kiếm).

Sở Cảnh sát Trung ương bên Hồ Gươm năm 1954. Ảnh tư liệu/TTXVN

Trụ sở Công an thành phố Hà Nội ở Hoàn Kiếm là công trình mang đặc trưng kiến trúc Pháp thời kỳ thuộc địa. Ảnh: Hải Ly

8. Phố Tràng Tiền

Ngày 19-8-1945, dưới sự dẫn dắt và bảo vệ của lực lượng Thanh niên tự vệ cùng Đoàn Thanh niên Cứu quốc thành Hoàng Diệu, nhân dân từ nội, ngoại thành Hà Nội tập hợp thành hàng ngũ xuất phát từ Nhà hát Lớn, đi qua phố Paul Bert (nay là phố Tràng Tiền), tỏa khắp ngả đường, đồng thanh hô vang khẩu hiệu: “Ủng hộ Việt Minh!”, “Đả đảo bù nhìn!”, “Việt Nam độc lập!”.

Hình ảnh phố Tràng Tiền ngày 19-8-1945. Ảnh tư liệu

Phố Tràng Tiền nằm ở trung tâm Thủ đô, hiện nay là địa điểm du lịch, văn hóa thu hút nhiều du khách trong và ngoài nước. Ảnh: Hải Ly

9. Nhà cụ Nguyễn Thị An

Ngôi nhà của cụ Nguyễn Thị An là nơi ở và làm việc đầu tiên của Chủ tịch Hồ Chí Minh khi từ chiến khu Việt Bắc trở về Hà Nội để trực tiếp lãnh đạo toàn dân chuẩn bị cho ngày độc lập. Ngôi nhà khi ấy là cơ sở cách mạng thời kỳ 1941-1945 thuộc thôn Phú Gia, xã Phú Thượng, huyện Từ Liêm (nay là phường Phú Thượng, TP Hà Nội).

Tại đây, từ chiều ngày 23 đến 25-8-1945, Chủ tịch Hồ Chí Minh cùng các đồng chí trong Ban Thường vụ Trung ương Đảng đã nghe báo cáo về tình hình Tổng khởi nghĩa trên cả nước và bàn bạc những công việc chuẩn bị cho việc ra mắt Chính phủ lâm thời Việt Nam Dân chủ Cộng hòa tại Thủ đô. Ảnh tư liệu

Ngày 22-8-2025, Đảng ủy, HĐND, UBND, UBMTTQ phường Phú Thượng tổ chức lễ gắn biển công trình tu bổ, tôn tạo Di tích lịch sử địa điểm lưu niệm Chủ tịch Hồ Chí Minh ở và làm việc tại nhà cụ Nguyễn Thị An. Ảnh: Hải Ly

10. Ngôi nhà số 48 Hàng Ngang

Tại căn nhà số 48 Hàng Ngang (nay thuộc phường Hoàn Kiếm, TP Hà Nội), năm 1945, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã viết bản Tuyên ngôn Độc lập khai sinh ra nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.

Ngôi nhà 48 Hàng Ngang những năm 1940 của thế kỷ XX. Ảnh tư liệu/baotanglichsu.vn

Sau năm 1975, ngôi nhà được gia đình ông Trịnh Văn Bô hiến tặng cho nhà nước. Năm 1979, ngôi nhà được xếp hạng Di tích lịch sử cấp Quốc gia. Ảnh: Hải Ly

11. Quảng trường Ba Đình:

Ngày 2-9-1945, tại Quảng trường Ba Đình (Hà Nội), Chủ tịch Hồ Chí Minh thay mặt Chính phủ lâm thời đọc bản Tuyên ngôn Độc lập, tuyên bố trước quốc dân đồng bào cả nước và toàn thể nhân loại trên thế giới, khai sinh nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa (nay là Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Việt Nam).

Quang cảnh ngày lễ Độc lập tại Quảng trường Ba Đình ngày 2-9-1945. Ảnh tư liệu/TTXVN

Quảng trường Ba Đình trong những ngày cận kề Lễ kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2-9. Ảnh: Hải Ly

12. Cột cờ Hà Nội:

Thời Pháp thuộc, Cột cờ Hà Nội từng được quân Pháp tận dụng làm đài quan sát. Đến năm 1945, sau thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám, lá cờ đỏ sao vàng lần đầu tiên được treo trên đỉnh Kỳ đài.

Cột cờ Hà Nội năm 1945. Ảnh tư liệu/TTXVN

Cột cờ Hà Nội là điểm đến nổi bật, thu hút đông đảo du khách tới tham quan và chụp ảnh dịp kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2-9. Ảnh: Hải Ly

TRẦN HẢI LY (thực hiện)