Những 'điểm nghẽn' cần khai thông để cải thiện tình hình thiếu thuốc do đứt gãy nguồn cung

Các quy định mới được ban hành đã góp phần giải quyết tình trạng thiếu thuốc tại cơ sở y tế. Ảnh: Hà Quyên.

Bộ Y tế cho biết nhờ các vướng mắc được tháo gỡ, hiện giải quyết cơ bản tình trạng thiếu thuốc, vật tư, trang thiết bị y tế. Yếu tố khách quan chiếm phần lớn của việc thiếu hụt là do đứt gãy nguồn cung.

KHÔNG CÒN VƯỚNG Ở CƠ CHẾ

Tại Bệnh viện Nhi đồng 1 TP.HCM, Thạc sĩ - Dược sĩ chuyên khoa 2 Nguyễn Thị Bích Nga, Trưởng Khoa Dược, cho hay bệnh viện về cơ bản không thiếu thuốc thường quy. Giai đoạn thiếu nhất do nhiều yếu tố, trong thời gian chờ đợi Chính phủ và Bộ Y tế hướng dẫn, bệnh viện đã tiến hành đấu thầu trước.

Liên quan tới tình trạng thiếu Gamma globulin điều trị bệnh tay chân miệng được phản ánh giai đoạn cách đây một năm, thạc sĩ Nga thông tin thực trạng thiếu Gamma globulin không phải xuất phát từ nguyên nhân thiếu văn bản quy phạm pháp luật trong công tác mua sắm, mà chủ yếu phần lớn do đứt gãy chuỗi cung ứng do không kịp nhập khẩu thuốc về Việt Nam.

“Chúng tôi đã thường xuyên rà soát tình hình tồn kho của thuốc, nắm số thuốc mua sắm theo hợp đồng còn hiệu lực, kể cả nghe ngóng tin tức cung ứng và theo dõi dự báo bệnh để dự trữ thuốc”, thạc sĩ Nga cho biết.

Tuy nhiên, có những tình huống phát sinh nằm ngoài dự trù. Ví dụ năm 2023, 13 nhà cung ứng có giấy phép lưu hành cung cấp Gamma globulin điều trị tay chân miệng đều không thể cung ứng đủ. Do đó, đơn vị đã xin ý kiến Sở Y tế và Bộ để có thuốc cung ứng cho bệnh viện chống dịch.

“Thực tế, Gamma globulin là thuốc hiếm, thiếu nhiều năm là do thiếu nhà cung ứng chứ không phải do văn bản quy phạm pháp luật chưa ra kịp thời để mua sắm”, thạc sĩ Nga nói thêm.

Còn tại Bệnh viện Đại học Y Dược TP.HCM, mỗi ngày đơn vị này tiếp nhận 7.000-8.000 bệnh nhân ngoại trú, và khoảng hơn 1.000 bệnh nhân nội trú. Hiện đây là cơ sở y tế có lượng bệnh nhân đông nhất các tỉnh phía Nam.

Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Minh Anh, Phó Giám đốc Bệnh viện, cho biết sau khi Chính phủ ban hành Nghị định 24 thì chỉ cần tối thiểu 1 báo giá là có thể xây dựng được giá kế hoạch, thay vì cứ phải 3 báo giá như trước đây.

Trường hợp bệnh viện thu thập được nhiều hơn 1 báo giá thì được lấy báo giá cao nhất làm giá kế hoạch, trên cơ sở phù hợp với yêu cầu chuyên môn, và khả năng tài chính của bệnh viện.

Theo đó, về cơ bản, Bệnh viện Đại học Y Dược TP.HCM đã không còn thiếu thuốc, vật tư, trang thiết bị do công tác dự trù được xây dựng cả năm, và tiến hành đấu thầu liên tục. Chủ yếu có những điểm nghẽn nhỏ trong công tác đấu thầu vật tư, trang thiết bị y tế do phân nhóm để tiến hành thầu.

“Theo số liệu báo cáo mới nhất, tỷ lệ đấu thầu, mua sắm của bệnh viện đến nay đạt 80%. Khoảng 10-20% còn lại không phải vướng mắc nội bộ chủ quan mà do khách quan của chuỗi cung ứng do nhà thầu do đứt gãy nguồn cung; vướng mắc và kéo dài thời gian cung ứng do chờ xin gia hạn giấy phép đăng ký lưu hành thuốc. Đây là những vướng mắc ngoài phạm vi của bệnh viện và Bộ Y tế”, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Minh Anh thông tin.

THIẾU THUỐC PHẦN LỚN DO ĐỨT GÃY NGUỒN CUNG

Theo Phó Giám đốc Bệnh viện Đại học Y Dược TP.HCM, trước đây khi chưa có Luật, Nghị định và thông tư hướng dẫn, khó khăn nhất của đấu thầu, mua sắm là lấy giá kế hoạch của các danh mục đấu thầu với quy định yêu cầu tối thiểu phải có 3 báo giá, và thầu giá thấp nhất.

Nếu trong danh mục đấu thầu, chỉ cần có một loại không lựa chọn được báo giá hoặc giá thấp làm ảnh hưởng cả gói, thì cũng không triển khai được gói thầu.

Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Minh Anh, Phó Giám đốc Bệnh viện Đại học Y Dược TP.HCM.

Về vật tư, trang thiết bị y tế, nhiều mặt hàng chỉ lấy được một báo giá trên thị trường do liên quan đến nhà cung cấp máy hãng nào đi với hóa chất hãng đó. Sau nhiều trường hợp vướng mắc về pháp lý trong mua sắm, không ít đơn vị có tâm lý e ngại, bởi ngay cả việc xin báo giá của nhà thầu cũng không dễ dàng.

Tại Bệnh viện Chợ Rẫy, trung bình mỗi ngày tiếp nhận khoảng 5.000-6.000 bệnh nhân ngoại trú và hơn 1.000 nội trú. Bác sĩ chuyên khoa 2 Phạm Thanh Việt, Phó Giám đốc Bệnh viện Chợ Rẫy, chia sẻ thực trạng thiếu thuốc chủ yếu liên quan đến đứt gãy chuỗi cung ứng thế giới.

Các đơn vị sản xuất thuốc trong nước cũng chậm trễ cung cấp do thiếu nguyên liệu nhập khẩu. “Việc thiếu thuốc thực chất từ nguồn gốc chứ không phải từ nguyên nhân thiếu quy định pháp luật, hay bệnh viện không có đủ năng lực mua cho bệnh nhân”, bác sĩ Việt nói.

Hiện tại, Bệnh viện Chợ Rẫy vẫn có tình trạng thiếu thuốc, song chủ yếu do yếu tố khách quan, như: Giá thuốc quá rẻ không đơn vị nào tham dự thầu; hoặc thuốc hiếm chỉ có rất ít nhà cung cấp; hoặc có những đơn vị trúng thầu nhưng đến thời điểm giao thuốc, vật tư lại không thể nhập hàng do đứt gẫy nguồn cung, kéo dài thời gian cung ứng đến 4-5 tháng.

Trong những trường hợp này, nếu không có thuốc thay thế, bệnh viện rất khó cung ứng được đầy đủ và không thể chấm dứt gói thầu để tiến hành thầu lại.

Ông Lê Ngọc Danh, Trưởng phòng Nghiệp vụ Dược, Sở Y tế TP.HCM, cho biết việc thiếu thuốc giai đoạn vừa qua chủ yếu không phải vướng ở cơ chế mua sắm, mà chủ yếu vướng chuỗi cung ứng.

Theo ông Danh, TP.HCM là địa bàn đặc thù với nhiều bệnh viện thành phố làm nhiệm vụ Trung ương, nên trong trường hợp xảy ra dịch bệnh, ngoài dự trù cho nhu cầu người dân thành phố, các cơ sở y tế còn phải đáp ứng nhu cầu điều trị của các địa phương lân cận nên xảy ra tình trạng thiếu.

Đơn cử, dịch tay chân miệng năm 2023 tại TP.HCM thiếu thuốc điều trị chủ yếu do phải điều tiết cho điều trị người bệnh tại chỗ ở một số địa phương, còn nếu chỉ cung ứng cho riêng thành phố thì cơ bản đủ.

“Ngoài ra, một số thuốc được cấp số đăng ký nhưng thực tế các nhà nhập khẩu không nhập về. Thành phố phải tiến hành cấp đơn hàng nhập khẩu đặc biệt”, ông Danh thông tin thêm.

Nhật Dương