Những điều cần biết về siêu âm ổ bụng

Siêu âm ổ bụng giúp phát hiện, tầm soát nhiều bệnh lý

Sử dụng trong chẩn đoán xác định bệnh lý

- Bệnh lý về gan: Xơ gan, Viêm gan, gan nhiễm mỡ, các loại u gan lành tính và ác tính, áp xe gan,…

- Bất thường của hệ sinh dục tại các cơ quan: u nang buồng trứng, u xơ tử cung, ung thư tuyến tiền liệt, ứ mủ vòi trứng, ung thư buồng trứng, viêm tiền liệt tuyến,...

- Bất thường của hệ tiêu hóa như: Lồng ruột, các khối u tiêu hóa, viêm ruột thừa, viêm ruột non, xoắn ruột,…

- Bất thường của đường mật: u đường mật, sỏi mật, viêm túi mật, polyp túi mật, dị dạng đường mật,…

- Bất thường của tuyến tụy: Chấn thương, sỏi, viêm tụy cấp tính, viêm tụy mạn tính, bất thường tụy bẩm sinh, các loại u tụy,...

- Bất thường của hệ tiết niệu: chấn thương, u đường bài xuất, tắc nghẽn, dị dạng, tắc nghẽn đường bài xuất như sỏi niệu quản, viêm bàng quang, viêm thận, ung thư thận, ung thư bàng quang, sỏi bàng quang, sỏi thận,...

- Bệnh lý lách: áp xe lách, lympho lách, lách to, các u lách,…

- Các bệnh lý sau phúc mạc: xơ hóa sau phúc mạc, u sau phúc mạc.

Ngoài ra, siêu âm ổ bụng có thể đánh giá lượng dịch trong bụng, ở màng ngoài tim hoặc khoang màng phổi. Hình ảnh siêu âm cũng có giá trị phát hiện các bệnh lý dịch ổ bụng, phình động mạch chủ.

Giống như các phương pháp siêu âm khác, siêu âm ổ bụng sử dụng đầu dò phát sóng siêu âm và ghi nhận, phát ra dạng hình ảnh nên nhanh chóng, hiệu quả, an toàn với sức khỏe con người. Hiện chưa có ghi nhận nào về trường hợp siêu âm ổ bụng gây hại đến sức khỏe người bệnh.

Khi nào cần thực hiện siêu âm ổ bụng?

Siêu âm ổ bụng khi có các triệu chứng như: Đau bụng kéo dài, sờ hoặc nghi ngờ có khối u, mệt mỏi, chán ăn, sụt cân, rối loạn tiêu hóa hoặc siêu âm bụng để kiểm tra sức khỏe định kỳ.

Lưu ý khi đi siêu âm bụng

Thông thường, kỹ thuật siêu âm ở những vùng khác có thể được thực hiện ngay mà không cần chuẩn bị (siêu âm tim, mạch máu, tuyến giáp, vùng mặt cổ, mắt, tuyến vú, phần mềm cơ khớp...). Tuy nhiên, trong trường hợp siêu âm bụng, nếu không chuẩn bị trước sẽ khiến cho việc thăm khám kéo dài, phải lặp lại nhiều lần tạo cảm giác không thoải mái cho cả người thầy thuốc và bệnh nhân vì vậy người bệnh nên lưu ý:

- Khi siêu âm bụng, người bệnh nên mặc đồ thoải mái để có thể dễ dàng thực hiện. Bệnh nhân sẽ nằm lên trên giường khám, kéo áo cao lên ngang ngực và kéo quần thấp xuống ngang xương mu. Vì vậy phụ nữ đi siêu âm ổ bụng không nên mặc váy.

- Bác sĩ sẽ bôi gel lên bụng, thoa đều và đặt đầu dò đầu dò siêu âm lên vùng bụng. Bệnh nhân nằm ngửa, thời gian thực hiện chưa đầy 20 phút và không có đau đớn hay rủi ro nào.

-Trước khi siêu âm ổ bụng, bệnh nhân nên cố gắng nhịn tiểu, có thể uống nhiều nước để bác sĩ siêu âm dễ hơn và cho kết quả chính xác. Không nên cố uống quá nhiều nước một lúc khiến dạ dày bị giãn, ảnh hưởng tới kết quả siêu âm.

-Siêu âm khảo sát túi mật: nhịn ăn > 6 giờ trước khi siêu âm vì khi ăn, túi mật sẽ co nhỏ, khó thăm khám và có thể bỏ sót các tổn thương nhỏ.

-Có nhiều yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng siêu âm như: bệnh béo phì, thức ăn trong dạ dày và không khí ở đường ruột. Vì thế, để quá trình siêu âm bụng thu được kết quả chính xác, người bệnh nên ăn nhẹ, nên ăn các thức ăn dễ tiêu, hạn chế ăn những đồ khó tiêu, nhiều dầu mỡ và dễ dây đầy bụng.

-Nên siêu âm buổi sáng vì thời gian ngủ qua đêm sẽ giúp bữa ăn trước đó tiêu hóa hết, bụng đói sẽ giúp cho kết quả siêu âm được chính xác hơn.

Bác sĩ sẽ dùng thiết bị đầu dò để tiếp xúc, phát sóng âm có tần số cao và thu lại hình ảnh kết quả siêu âm ổ bụng trên màn hình hiển thị. Siêu âm không phải tia X-quang, không sử dụng các phóng xạ ion hóa nên khá an toàn đối với con người.

BS Nguyễn Văn Tiến