Những điều chỉnh chính sách tạo 'đòn bẩy' phát triển công nghệ Việt Nam

1/ Luật Khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo Luật được Quốc hội thông qua ngày 27/6 và có hiệu lực từ 1/10/2025, đánh dấu lần đầu tiên “đổi mới sáng tạo” được luật hóa ngang hàng với KHCN. Luật chuyển tư duy quản lý từ kiểm soát đầu vào sang đánh giá hiệu quả đầu ra, chấp nhận rủi ro và trao quyền sở hữu kết quả nghiên cứu (tối thiểu 30% lợi nhuận) cho tác giả để thương mại hóa, đồng thời giảm thuế thu nhập cá nhân từ khoản thu nhập này.

2/ Luật Công nghiệp công nghệ số Luật được thông qua ngày 14/6/2025, có hiệu lực từ ngày 1/1/2026. Theo đó, tập trung về cơ chế ưu đãi cho doanh nghiệp công nghệ số, phát triển hạ tầng số dùng chung, khuyến khích đổi mới sáng tạo... Bên cạnh đó, luật cũng quy định địa phương có chính sách hỗ trợ nhân lực tại các dự án chip bán dẫn, trí tuệ nhân tạo; khuyến khích đào tạo, bồi dưỡng kỹ năng công nghệ số theo chuẩn quốc tế cũng như khu vực…

3/ Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tiêu chuẩn và quy chuẩn kỹ thuật Luật sửa đổi, bổ sung quy định các tổ chức, cá nhân hoạt động sản xuất, kinh doanh thuộc diện phải áp dụng quy chuẩn kỹ thuật thực hiện trách nhiệm công bố hợp quy đối với sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ, quy trình, môi trường và các đối tượng khác trong hoạt động kinh tế - xã hội; đơn giản hóa thủ tục hành chính bằng cách cho phép miễn công bố hợp quy đối với sản phẩm đã đáp ứng yêu cầu quản lý chất lượng theo luật chuyên ngành khác. Luật thông qua ngày 14/6, có hiệu lực từ 1/1/2026.

4/ Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Chất lượng sản phẩm, hàng hóa Ngày 18/6, Luật sửa đổi, bổ sung Luật Chất lượng sản phẩm, hàng hóa được Quốc hội thông qua, bắt đầu hiệu lực từ ngày 1/1/2026, với điểm nhấn là chuyển phương thức quản lý (bằng dữ liệu và công nghệ) từ tiền kiểm sang hậu kiểm, từ khuyến khích sang ràng buộc trách nhiệm. Sản phẩm sẽ được phân loại quản lý theo 3 mức độ rủi ro: thấp, trung bình, cao; thay vì theo nhóm như trước.

5/ Luật Năng lượng nguyên tử (sửa đổi) Cũng trong tháng 6, Luật Năng lượng nguyên tử (sửa đổi) được thông qua (hiệu lực từ 1/1/2026, quy định đẩy mạnh phát triển và ứng dụng năng lượng nguyên tử vì mục đích hòa bình, phục vụ kinh tế xã hội, bảo vệ môi trường..., đồng thời xác định đưa điện hạt nhân trở thành chiến lược quốc gia nhằm đảm bảo an ninh năng lượng và giảm phát thải.

6/ Luật Trí tuệ nhân tạo Ngày 10/12 đánh dấu thời khắc có tính lịch sử khi lần đầu tiên Việt Nam có luật chuyên biệt về trí tuệ nhân tạo. Luật (hiệu lực 1/3/2026) lấy con người làm trung tâm, cấm tuyệt đối việc dùng trí tuệ nhân tạo để thao túng hành vi, tạo nội dung giả mạo lừa đảo; liệt kê việc sử dụng trí tuệ nhân tạo gây phương hại đến quốc phòng, an ninh, trật tự, an toàn xã hội thuộc nhóm hành vi bị cấm. Việc quản lý sẽ dựa trên 3 mức độ rủi ro (thấp, trung bình, cao), giảm so với 4 mức ở dự thảo, doanh nghiệp tự đánh giá an toàn và chịu hậu kiểm.

7/ Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của luật Sở hữu trí tuệ Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Sở hữu trí tuệ được thông qua (hiệu lực từ 1/4/2026), chuyển trọng tâm từ “bảo vệ quyền” sang “tài sản hóa”. Quyền sở hữu trí tuệ chính thức được coi là tài sản có thể định giá, giao dịch, thế chấp vay vốn và ghi nhận trong báo cáo tài chính.

8/ Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của luật Chuyển giao công nghệ Nhà nước khuyến khích góp vốn bằng công nghệ được tạo ra từ hoạt động KHCN và đổi mới sáng tạo. Luật (thông qua ngày 10/12, hiệu lực 1/4/2026) chia chuyển giao thành 3 cấp độ (ứng dụng, làm chủ, R&D) với ưu đãi tăng dần, đồng thời kiểm soát chặt chuyển giao xuyên biên giới để bảo đảm an ninh công nghệ.

9/ Luật Công nghệ cao (sửa đổi) Luật Công nghệ cao (sửa đổi) được thông qua ngày 10/12, hiệu lực từ 1/7/2026 xác định công nghệ cao và công nghệ chiến lược là đột phá để phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh và nâng cao năng lực tự chủ công nghệ quốc gia. Luật cho phép áp dụng mức ưu đãi cao nhất (thuế, đất đai) cho lĩnh vực và có cơ chế đặc thù để thu hút nhân tài, hỗ trợ liên kết viện - trường - doanh nghiệp…

10/ Luật Chuyển đổi số Luật có hiệu lực từ 1/7/2026. Luật xác lập nguyên tắc “quản lý trên môi trường số là mặc định”, trên giấy là ngoại lệ. Đây là luật khung quy định các nguyên tắc chung, đảm bảo sự thống nhất toàn quốc, lấy người dân làm trung tâm và cam kết không để ai bị bỏ lại phía sau trong công cuộc số hóa.

Vân Anh/VOV.VN