Những kỳ tích của viễn thông Việt Nam ở những nơi 'trắng sóng'

Nhân viên kỹ thuật Movitel.

Xóa “trắng sóng” ở thị trường viễn thông châu Phi

Năm 2006, Việt Nam có chưa đầy 5 doanh nghiệp trị giá tỷ USD và không có một doanh nghiệp nào thuộc top 20 trên thế giới. Năm đó, Viettel - một công ty viễn thông với doanh thu khoảng 7.000 tỷ đồng và lợi nhuận chưa đến 1.500 tỷ đồng, vừa kinh doanh dịch vụ di động tại quê nhà Việt Nam được 2 năm, nhưng đã thực hiện những bước đi đầu tiên trên con đường “go global”.

Năm 2024, Viettel có giá trị thương hiệu xấp xỉ 9 tỷ USD, giữ ngôi vị thương hiệu viễn thông số 1 tại Đông Nam Á, xếp hạng thứ 9 tại châu Á và thăng một hạng trên thế giới lên bậc 16.

Tháng 6/2006, công ty Viettel Cambodia được thành lập và 4 tháng sau, hoàn thành tuyến cáp quang đầu tiên từ văn phòng tại Sangkat Chatomuk đến trạm An Giang 18 và 19. Đoàn “cảm tử quân” lần đầu tiên đem chuông đi đánh xứ người chỉ gồm có 6 người Viettel đến từ Việt Nam, vật lộn học hành, tìm hiểu, làm tất cả mọi việc để xử lý các thủ tục giấy tờ, xin giấy phép, triển khai dự án.

Metfone là thương hiệu chiếm vị trí số một về thị phần và là thương hiệu viễn thông được yêu thích tại Campuchia, đem sóng di động đến những người dân ở vùng sâu vùng xa (trong ảnh là khu vực biển hồ Tonle Sap chỉ có sóng Metfone).

Sau 3 năm chuẩn bị, mạng di động của Viettel tại Campuchia chính thức kinh doanh và ngay lập tức đối mặt với một thị trường có tới 7 doanh nghiệp và Metfone - thương hiệu được Viettel lựa chọn cho thị trường Campuchia - là thành viên thứ 8. Trong đó, riêng Mobitel đang chiếm tới 50% thị phần.

Ở Việt Nam, Viettel mất 4 năm để từ vị trí thứ 4 vươn lên số 1. Còn ở Campuchia, Metfone chỉ mất 2 năm để từ vị trí thứ 8 vươn lên số 1, với 46% thị phần di động, 60% thị phần cố định băng rộng. Vị trí đó vẫn được duy trì cho đến nay. Và câu chuyện thần kỳ này của Viettel khi đi đầu tư ra nước ngoài lại tiếp tục được kể ở những quốc gia tại các lục địa xa xôi khác.

Một câu chuyện khác, cũng thể hiện bản lĩnh Viettel khi mang quân đi đánh xứ người. Năm 2010, chỉ 3 ngày trước khi Viettel sang Haiti ký hợp đồng thành lập liên doanh viễn thông, trận động đất khủng khiếp nhất trong lịch sử nhân loại đã xảy ra. Không ai nghĩ rằng Viettel sẽ tiếp tục đầu tư, chỉ những người Viettel tin chắc một điều: Họ không bỏ cuộc. Sau hơn 1 năm chính thức đầu tư, ngày 7/9/2011, Natcom khai trương mạng viễn thông với cơ sở hạ tầng về mạng di động đứng số 1 Haiti.

Vào thời điểm khai trương, Natcom là công ty duy nhất tại Haiti cung cấp đầy đủ dịch vụ viễn thông, công ty duy nhất cung cấp công nghệ 3G và cũng là nhà mạng sở hữu cổng kết nối Internet quốc tế duy nhất của Haiti qua tuyến cáp quang biển 10Gbps tới Bahamas kết nối đi Mỹ.

Gần giống như tại Haiti, vào năm 2014, khi Viettel chính thức kinh doanh tại Burundi - một quốc gia châu Phi - thì đất nước này rơi vào trạng thái bất ổn về chính trị. Vẫn là quyết định khác người, những người Lumitel - thương hiệu của Viettel tại Burundi đã ở lại để thực hiện một “kỳ tích”. Do là mạng di động duy nhất còn liên lạc thông suốt và còn bán sim thẻ trên khắp đất nước, Lumitel hoàn thành mốc 600.000 khách hàng và có lãi trong vòng 1 tháng. Sau 4 tháng, Lumitel đạt 1 triệu thuê bao, tương đương 10% dân số Burundi.

Đây không những là thị trường mà Viettel vươn lên vị trí số 1 nhanh nhất trong lịch sử, mà còn là doanh nghiệp viễn thông duy nhất trên thế giới bước chân vào một thị trường bị “trấn giữ” bởi 5 mạng di động, mà có thể có lãi trong thời gian chỉ hơn 4 tuần.

Bộ trưởng Giao thông và Truyền thông Mozambique Americo Muchanga thăm gian hàng Viettel tại MWC 2025 và đánh giá cao việc Viettel triển khai hạ tầng số hiện đại tại Mozambique.

Viettel lần lượt chinh phục niềm tin người tiêu dùng ở các thị trường khác. Mạng Movitel của Viettel tại Mozambique được mệnh danh là “Điều kỳ diệu châu Phi” đã làm bùng nổ một cuộc cách mạng về di động và giành tới 6 giải thưởng quốc tế.

Sau hơn 13 năm kiên trì đầu tư và nỗ lực vượt qua nhiều khó khăn, Movitel đã tạo dựng được một vị thế vững chắc, trở thành nhà cung cấp dịch vụ viễn thông có hạ tầng mạng lưới rộng nhất, phủ sóng sâu nhất tại Mozambique. Kể từ năm 2021 đến nay, Movitel luôn nằm trong top 3 doanh nghiệp nộp thuế lớn nhất tại Mozambique; đầu năm 2024, Movitel được Chính phủ Mozambique trao tặng bằng khen vinh danh top 1 doanh nghiệp nộp thuế lớn nhất tại Mozambique, với giá trị nộp thuế lũy kế đến nay đạt 328 triệu USD.

Đại sứ Trần Thị Thu Thìn đánh giá, hợp tác trong lĩnh vực viễn thông ghi dấu ấn đậm nét với sự hiện diện của Movitel, nhà cung cấp các dịch vụ và giải pháp viễn thông, kỹ thuật số do tập đoàn Viettel đầu tư tại Mozambique. Đây là một minh chứng sinh động cho hiệu quả của ngoại giao kinh tế Việt Nam.

Đại sứ quán Việt Nam tại Mozambique và Movitel tặng quà sinh viên nghèo vượt khó.

Movitel không chỉ đem đến dịch vụ viễn thông giá rẻ, chất lượng cao cho hàng triệu người dân Mozambique, mà còn góp phần quan trọng trong việc thúc đẩy phát triển kinh tế-xã hội tại sở tại, xóa bỏ khoảng cách số, tạo cơ hội cho nông thôn tiếp cận với công nghệ hiện đại. Nhờ đó, mối quan hệ hợp tác giữa Việt Nam và Mozambique được củng cố bằng những thành quả cụ thể, đi vào đời sống của nhân dân hai nước.

“Movitel là một minh chứng rõ ràng cho cách thức Việt Nam thể hiện lợi ích và cam kết lâu dài thông qua đầu tư chiến lược không chỉ tại Mozambique mà còn tại cả lục địa đen châu Phi. Nếu ngoại giao chính trị xây dựng niềm tin, thì ngoại giao kinh tế chính là cây cầu củng cố, đưa niềm tin ấy hiện diện thực tế thông qua những công trình, hạ tầng cụ thể. Sự hiện diện của Movitel tại Mozambique không chỉ mang lại lợi ích kinh tế mà còn củng cố niềm tin và quan hệ song phương giữa Việt Nam và Mozambique”, Đại sứ bày tỏ.

Đại sứ Trần Thị Thu Thìn cho biết, trong chuyến thăm Việt Nam tháng 9/2024, nguyên Tổng thống Mozambique Filipe Jacinto Nyusi đã nhấn mạnh, Viettel Mozambique chính là “biểu tượng của sự thành công, sự tiên phong và là ngọn hải đăng trong hợp tác giữa hai nước Việt Nam - Mozambique”.

Khai trương cửa hàng tại tỉnh Inhambane.

Không chỉ là một dự án kinh doanh thành công, Movitel còn là một biểu tượng ngoại giao. Đối với Mozambique, Movitel đại diện cho tình hữu nghị chân thành của Việt Nam, cho sự đồng hành của một quốc gia từng trải qua gian khổ và hiểu rõ giá trị của kết nối. Đối với Việt Nam, Movitel là niềm tự hào, minh chứng rằng doanh nghiệp Việt Nam có thể vươn ra thế giới, cạnh tranh sòng phẳng, và thành công tại một thị trường đầy thách thức như châu Phi.

Hiện diện của Viettel tại Mozambique là minh chứng cho nỗ lực triển khai các chủ trương, quan điểm của Đảng và chính sách của Nhà nước ta về ngoại giao kinh tế phục vụ phát triển. Movitel không chỉ là một dự án đầu tư, kinh doanh, mà là biểu tượng của Việt Nam trong kỷ nguyên mới với tinh thần "kỷ cương trách nhiệm, chủ động kịp thời, tăng tốc sáng tạo, hiệu quả bền vững", "không nói không, không nói khó, không nói có mà không làm", "đã nói là làm, đã cam kết là phải thực hiện; đã làm, đã thực hiện là phải có hiệu quả", "chỉ bàn làm, không bàn lùi" như chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính.

Ngoại giao kinh tế - nhìn từ mô hình của Movitel không phải là những khái niệm khô cứng trong nghị quyết, mà chính là từng cột trạm viễn thông mọc lên giữa rừng núi, xóm làng Mozambique, là nụ cười của em nhỏ lần đầu tiên kết nối internet, là ánh sáng của tình hữu nghị tỏa ra từ những dự án hợp tác.

Khối Kinh doanh của Movitel giới thiệu với bà con dịch vụ tại Tete Mozambique.

“Tôi luôn xác định việc đồng hành cùng doanh nghiệp là trách nhiệm của người làm công tác ngoại giao, là hiện thực hóa phương châm “lấy ngoại giao phục vụ phát triển kinh tế đất nước”. Đại sứ quán Việt Nam tại Mozambique sẽ tiếp tục bám sát tinh thần Nghị quyết 57, coi hỗ trợ doanh nghiệp là nhiệm vụ thường xuyên, từ đó góp phần nâng cao hiệu quả hợp tác kinh tế song phương, củng cố tình hữu nghị truyền thống giữa hai dân tộc.

Trường hợp của Movitel là minh chứng rõ ràng: Khi doanh nghiệp Việt Nam dấn thân, phía sau họ luôn có bàn tay của ngoại giao, có sự đồng hành của Tổ quốc. Và ngược lại, chính thành công của doanh nghiệp cũng làm rạng danh lá cờ Việt Nam nơi đất khách. Đó là vòng tròn khép kín của ngoại giao kiến tạo, ngoại giao phục vụ phát triển, lấy người dân, doanh nghiệp làm trung tâm.

Tôi tin rằng, nếu biết tận dụng ngoại giao như chiếc chìa khóa vàng, các doanh nghiệp Việt Nam sẽ còn mở ra nhiều cánh cửa mới – không chỉ ở Mozambique, mà ở cả lục địa châu Phi đầy tiềm năng và khát vọng”, Đại sứ nói.

Viettel đã lần lượt chinh phục các thị trường viễn thông ở châu Phi. Đến nay, Viettel có 7/10 thị trường đạt thị phần số 1 về di động, doanh thu dịch vụ viễn thông nước ngoài tăng trưởng trung bình 16,2% trong giai đoạn 2021-2025 tăng trưởng gấp 5 lần trung bình ngành (3,3%), tỷ lệ hoàn vốn Viettel 91%. Tất cả đều là những đối tác quan trọng của chính phủ nước sở tại trong việc triển khai các sản phẩm, dịch vụ số. Tại nhiều thị trường, công ty do Viettel đầu tư luôn có mặt trong danh sách doanh nghiệp đóng thuế nhiều nhất cho ngân sách sở tại: Unitel (Lào), Movitel (Mozambique), Natcom (Haiti), Lumitel (Burundi), Metfone (Campuchia).

Viettel luôn được các lãnh đạo Đảng, Nhà nước, Chính phủ, Bộ Quốc phòng đánh giá là một trong những doanh nghiệp đi đầu về đầu tư nước ngoài, hiệu quả nhất Việt Nam hiện nay.

Tổng Bí thư Tô Lâm thăm và làm việc tại Star Telecom, Viettel tại Lào trên cương vị Chủ tịch nước vào tháng 7/2024.

Trên con đường nâng cao chất lượng dịch vụ viễn thông, năm 2017, Viettel lần đầu công bố chế tạo thành công hệ thống tính cước thời gian thực vOCS. Thiết bị đóng vai trò “trái tim” của mạng viễn thông này cũng chứa đựng sáng chế của Viettel được bảo hộ độc quyền tại Mỹ giúp năng lực xử lý, tính toán tăng gấp 5 lần hệ thống tương đương, giảm chi phí đầu tư phần cứng xuống còn một nửa.

Viettel trở thành trường hợp đầu tiên trên thế giới vừa là nhà khai thác dịch vụ viễn thông (operator), vừa sản xuất thiết bị (vendor). Làm chủ được vOCS, Viettel có thể độc lập phát triển các dịch vụ trên nền hạ tầng viễn thông, không phụ thuộc vendor như nhà mạng khác. Thành tựu mở đường để Viettel tiếp tục theo đuổi nghiên cứu, chế tạo thành công toàn bộ thành phần mạng 4G và chinh phục 5G.

Tháng 3/2023, Tập đoàn Công nghiệp-Viễn thông Quân đội (Viettel) cùng với hãng Qualcomm công bố nghiên cứu, sản xuất thành công khối vô tuyến trạm thu phát sóng 5G đầu tiên trên thế giới sử dụng chipset (bộ điều khiển lõi-PV) ASIC theo tiêu chuẩn Open RAN. Sự kiện này thu hút sự quan tâm lớn của tại sự kiện Hội nghị Di động Toàn cầu (MWC) 2023 – sự kiện gặp gỡ B2B lớn nhất thế giới của ngành viễn thông.

Một sản phẩm nhưng mở ra cơ hội thay đổi ngành công nghiệp sản xuất thiết bị hạ tầng mạng viễn thông, xóa bỏ sự lệ thuộc vào chipset độc quyền của vendor trên thế giới. Lô hàng đầu tiên xuất khẩu sang Ấn Độ tháng 12/2023 là tín hiệu khẳng định tiềm năng thương mại hóa sản phẩm.

Một dấu ấn quan trọng trong năm 2025 là thiết bị 5G Việt Nam sẽ lần đầu dùng cho mạng nước ngoài. Theo đó, tại triển lãm di động lớn nhất thế giới MWC 2025 diễn ra tuần này ở Tây Ban Nha, Viettel cho biết đã ký thỏa thuận để đưa thiết bị viễn thông lên mạng lưới của Emirates Integrated Telecommunications (DU), một trong những nhà mạng hàng đầu tại UAE và khu vực Trung Đông. Hai hạng mục được triển khai giai đoạn đầu là mạng 5G Open RAN công cộng và mạng riêng 5G riêng.

Việc DU sử dụng hệ thống 5G Open RAN đánh dấu lần đầu tiên thiết bị viễn thông trong nước sản xuất được đưa vào mạng lưới của một nhà mạng nước ngoài. Đại diện Viettel High Tech cho biết việc được nhà mạng nước ngoài sử dụng mang ý nghĩa "bảo chứng" cho chất lượng của sản phẩm Việt. "Các nhà khai thác viễn thông trước khi mua thường đặt câu hỏi thiết bị đã được triển khai ở những nhà mạng nào, quốc gia nào?", ông Nguyễn Tiến Long, Phó Giám đốc Trung tâm Kinh doanh VHT, cho hay.

Chủ tịch nước Lương Cường thăm và làm việc tại Viettel Peru.

Ra thế giới bằng niềm tự hào sản phẩm mang thương hiệu quốc gia

Năm 2025 đánh dấu bước tiến mạnh mẽ của chiến dịch "Go Global" khi xuất khẩu công nghệ của Viettel dự kiến tăng trưởng 80% so với năm 2024.

Thiếu tướng Nguyễn Đình Chiến, Phó Tổng Giám đốc kiêm Bí thư Đảng ủy Tập đoàn chỉ đạo, trong giai đoạn mới, Viettel chọn cách đi ra nước ngoài từ lõi công nghệ. “Viettel phải tiên phong gắn sản phẩm công nghệ cao với thương hiệu quốc gia”,

Giai đoạn 2025-2030, bên cạnh duy trì tăng trưởng cao và tỷ trọng đóng góp ngày càng lớn – lên đến 40% – của các lĩnh vực viễn thông và dịch vụ số nước ngoài, Viettel đặt mục tiêu xuất khẩu sản phẩm công nghiệp công nghệ cao, công nghiệp công nghệ số tăng trưởng trung bình hàng năm 25% đến 30%.

“Viettel không chỉ là niềm tự hào trong nước mà còn đang khẳng định vị thế toàn cầu, đại diện cho trí tuệ và khả năng sáng tạo của người Việt Nam”, Bí thư Đảng ủy chia sẻ.

Trên cơ sở làm chủ công nghệ mạng lõi, Viettel nghiên cứu, chế tạo thành công toàn bộ thành phần mạng 4G và chinh phục 5G.

Ngay đầu năm nay, tại một trong những sự kiện công nghệ lớn nhất thế giới Mobile World Congress 2025, Viettel Cybersecurity đã có thỏa thuận hợp tác chiến lược với InnoSynthex, công ty công nghệ an ninh mạng hàng đầu có trụ sở tại Pháp. Sự hợp tác này đánh dấu bước tiến quan trọng của Viettel trong việc đưa các dịch vụ an ninh mạng “Make in Vietnam” tạo dựng lá chắn an ninh mạng toàn diện tại châu Âu – một khu vực có yêu cầu cao về bảo mật và tuân thủ an ninh thông tin.

Đại diện hai bên ký kết cho biết Viettel được lựa chọn do sở hữu năng lực công nghệ lõi, đội ngũ chuyên gia bảo mật hàng đầu thế giới đã từng nhiều lần ghi danh tại các cuộc thi bảo mật lớn và từng phát hiện nhiều lỗ hổng zero-day từ các Tập đoàn công nghệ lớn như Microsoft, Oracle.

Cũng tại sự kiện MWC này, Viettel chính thức “ghi danh” vào danh sách số ít các Tập đoàn trên toàn cầu có năng lực cung cấp thiết bị viễn thông khi ký kết cung cấp thiết bị 5G cho DU – một nhà mạng phân khúc cao cấp tại Các Tiểu vương quốc Ả Rập thống nhất (UAE).

Hạ tầng viễn thông cũng được xác định là một trong những lĩnh vực chiến lược của Viettel trong sản xuất thiết bị công nghệ cao. Với việc có hàng loạt thị trường đứng trước ngưỡng cửa triển khai 5G, cùng với dư địa lớn ngay tại Việt Nam, đây dự kiến là lĩnh vực xuất khẩu mang lại giá trị lớn cho Tập đoàn trong những năm tiếp theo.

Tại MWC Barcelona 2025, Viettel đã ký thỏa thuận đưa thiết bị viễn thông lên mạng lưới của DU - nhà mạng hàng đầu tại Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất (UAE).

Với việc dẫn dắt về công nghệ, xây dựng hạ tầng công nghiệp chiến lược và mở rộng thị trường, lĩnh vực sản xuất công nghiệp công nghệ cao của Viettel đặt mục tiêu tăng trưởng bình quân hàng năm 30% trong giai đoạn mới. Cùng với đó là mục tiêu hình thành 1 đến 2 ngành nghề kinh doanh công nghệ cao mới, tạo không gian tăng trưởng mới cho Tập đoàn.

Những sản phẩm từ dịch vụ đến hạ tầng là minh chứng cho cách Viettel đang “go global” với toàn bộ hệ sinh thái công nghệ. Viettel đang dần tạo ra một hệ thống sản phẩm “Made by Viettel”, “Make in Vietnam” vừa tiên tiến vừa bản địa hóa để phục vụ khách hàng toàn cầu.

"Trọng tâm chiến lược mở rộng thị trường của các sản phẩm công nghiệp công nghệ cao sẽ tập trung vào ba khu vực chính: Đông Nam Á, Trung Đông và Nam Á", Đại tá Nguyễn Vũ Hà, Tổng Giám đốc Viettel High Tech – đơn vị chủ lực của Viettel về công nghiệp công nghệ cao, nhấn mạnh.

Đại tá Nguyễn Vũ Hà cũng cho biết Viettel đã có những thành quả nhất định với chiến lược go global khi có hợp tác với Bộ Quốc phòng Malaysia cuối năm 2024. Tại triển lãm Quốc phòng Quốc tế Việt Nam 2024, Viettel cũng đã có được hợp đồng trị giá 1 triệu USD với đối tác từ UAE để cung cấp hệ thống 5G cho thị trường Trung Đông.

Ngay đầu năm nay, tại một trong những sự kiện công nghệ lớn nhất thế giới Mobile World Congress 2025, Viettel Cybersecurity đã có thỏa thuận hợp tác chiến lược với InnoSynthex, công ty công nghệ an ninh mạng hàng đầu có trụ sở tại Pháp. Sự hợp tác này đánh dấu bước tiến quan trọng, cho thấy an ninh mạng Viettel có khả năng đáp ứng nhu cầu của khu vực có yêu cầu cao bậc nhất thế giới về bảo mật và tuân thủ an ninh thông tin.

Cũng tại sự kiện này, Viettel chính thức “ghi danh” vào danh sách số ít các Tập đoàn có năng lực cung cấp thiết bị viễn thông khi ký kết cung cấp thiết bị 5G cho DU –nhà mạng phân khúc cao cấp tại Các Tiểu vương quốc Ả Rập thống nhất (UAE). Giải pháp của Viettel được đánh giá có khả năng tích hợp cao, đem lại cho nhà khai thác sự linh hoạt trong vận hành mạng lưới.

Nhiều sản phẩm công nghiệp công nghệ cao của Viettel xuất hiện tại Lễ diễu binh, diễu hành kỷ niệm 80 năm Cách mạng tháng Tám và Quốc khánh 2/9, thể hiện năng lực làm chủ công nghệ của Việt Nam.

Viettel đã chuẩn bị kỹ càng và kiến tạo con đường rộng mở cho nhiều năm về sau. Đặc biệt là Tập đoàn đã đầu tư nghiên cứu, tham gia phát triển 9 trên tổng số 11 nhóm công nghệ chiến lược của Việt Nam theo Quyết định của Thủ tướng Chính phủ. Đó là trí tuệ nhân tạo, bản sao số, thực tế ảo, thực tế tăng cường; công nghệ điện toán đám mây, lượng tử, dữ liệu lớn; công nghệ Blockchain; công nghệ mạng di động thế hệ sau (5G/6G); công nghệ robot và tự động hóa; công nghệ chip bán dẫn; công nghệ năng lượng, vật liệu tiên tiến; an ninh mạng và công nghệ hàng không, vũ trụ.

THIÊN LAM