Những người 'giữ lửa' và nâng tầm di sản Làng hoa Sa Đéc

Khung cảnh sản xuất hoa trên giàn - một phương thức canh tác độc bản của Sa Đéc được ông Quế nỗ lực bảo tồn và tái hiện sinh động tại vườn nhà.

Nghệ nhân Dương Văn Quế: Người giữ “hồn” cho di sản Vườn hồng Tư Tôn

Khởi thủy từ những nếp rẫy bên rạch Thông Lưu (xã Tân Quy Đông cũ), Làng hoa Sa Đéc đã trải qua hơn một thế kỷ. Trong dòng chảy ấy, dấu ấn của cố nghệ nhân Tư Tôn (Dương Hữu Tài) cùng phương thức canh tác hoa trên giàn đã tạo nên một bản sắc độc nhất vô nhị.

Nghệ nhân Dương Văn Quế (con trai thứ bảy của cố nghệ nhân Tư Tôn) tỉ mẩn chăm sóc những chậu hồng. Với ông, việc phục dựng vườn hồng không chỉ là kinh doanh mà còn là để tri ân tổ nghiệp và giữ gìn cái “chất thật” của Làng hoa Sa Đéc.

Tiếp nối di sản của cha, nghệ nhân Dương Văn Quế - người con trai thứ bảy - đang miệt mài phục dựng lại những giá trị cốt lõi để giữ vững thương hiệu gia đình và tri ân tổ nghiệp.

Với ông Quế, việc phát triển vườn hồng hiện nay không đặt nặng mục tiêu thương mại mà ưu tiên hàng đầu cho việc bảo tồn. Ông tập trung tái hiện một “nhà xưa thu gọn” với ngôi nhà sàn tiếp khách ấm cúng, bao quanh là những luống hoa khoe sắc trên giàn.

Ông chia sẻ: “Gia đình tôi hầu như ai cũng theo nghề trồng hoa, kiểng. Tôi làm lại di tích này cốt để kể câu chuyện về truyền thống gia đình, về làng nghề và tập quán sản xuất của cha ông. Tôi không muốn đưa cảnh giả vào quá nhiều, mà muốn giữ lấy cái chất thật của Làng hoa Sa Đéc”.

Dù có kết hợp kinh doanh du lịch, nhưng đó chỉ là cách để ông Quế giới thiệu nét văn hóa xưa đến du khách. Mục tiêu lớn nhất vẫn là lưu giữ những kỷ niệm về người cha tài hoa và khẳng định vị thế của thương hiệu Vườn hồng Tư Tôn.

Nhìn về tương lai, nghệ nhân Dương Văn Quế không khỏi xúc động trước sự quan tâm của chính quyền và sự thay đổi diện mạo của làng hoa qua hệ thống giao thông mới. Tuy nhiên, trong lòng ông vẫn đau đáu những ý tưởng để nâng tầm di sản.

Ông mong muốn khôi phục lại hệ thống sông rạch nội khu như rạch Ông Thung, rạch Cai Dao, biến chúng thành những tuyến đường thủy mộng mơ. Ông đề xuất chính quyền trồng thêm những loài cây bản địa như trúc, bằng lăng, ô môi dọc hai bên bờ rạch để tạo nên không gian thuần chất Nam Bộ cho khách thưởng ngoạn.

Hơn cả một người trồng hoa, nghệ nhân Dương Văn Quế chính là người đang cần mẫn “giữ lửa” cho di sản, để mỗi du khách ghé thăm không chỉ thấy hoa, mà còn cảm nhận được bề dày văn hóa và tình yêu sắt son với truyền thống gia đình.

Nghệ nhân Nguyễn Phước Lộc: Tầm nhìn đưa Bonsai Việt ra thế giới

Nếu ông Quế giữ hồn cho hoa truyền thống, thì nghệ nhân Nguyễn Phước Lộc lại là người nâng tầm cây kiểng Sa Đéc thành những tác phẩm nghệ thuật giá trị hàng triệu USD. Hơn 30 năm gắn bó với nghề, ông Lộc hiện là chủ nhân của Bảo tàng Bonsai Sa Đéc - nơi lưu giữ tinh hoa của nghề kiểng cổ.

Nghệ nhân Nguyễn Phước Lộc bên cặp me kiểng cổ đạt Kỷ lục Việt Nam. Đây là tác phẩm mang tính biểu tượng, khẳng định giá trị nghệ thuật và kinh tế vượt trội của bonsai Sa Đéc.

Bén duyên với nghề từ năm 1986, ông Lộc không ngừng học hỏi và trở thành cầu nối giữa phong trào bonsai Sài Gòn và Sa Đéc. Bước ngoặt lớn nhất trong sự nghiệp của ông là cặp me kiểng cổ thế “Tứ Diện Thiên Địa Nhân” được Tổ chức Kỷ lục Việt Nam công nhận là cặp me cổ nhất Việt Nam vào năm 2013, định giá lên đến 1 triệu USD.

Không dừng lại ở việc sưu tầm, ông Lộc luôn trăn trở về việc chuyên nghiệp hóa nghề bonsai. Ông đã thành lập bảo tàng với 3 khu trưng bày riêng biệt và tích cực đào tạo thế hệ trẻ. Ông tin rằng khí hậu Việt Nam là “kho báu” giúp rút ngắn thời gian trưởng thành của cây.

Hiện nay, ông đang nỗ lực đào tạo nghệ thuật bonsai, tạo hướng đi mới cho con em làng hoa với thu nhập cao, góp phần khẳng định vị thế bonsai Việt trên bản đồ quốc tế.

Anh Đoàn Hữu Nhiều: Sức trẻ và thảm hoa “Sắc hoa ngày mới”

Tiếp nối truyền thống gia đình tại Làng hoa Sa Đéc, anh Đoàn Hữu Nhiều (chủ Điểm du lịch Miền Tây Lodge) đã thổi luồng sinh khí mới vào mảnh đất quê hương bằng tinh thần đổi mới và khát khao nâng tầm giá trị hoa, kiểng.

Anh Đoàn Hữu Nhiều (bìa trái) cùng chuyên gia từ Tập đoàn Syngenta (Hà Lan) kiểm tra quá trình sinh trưởng của các giống hoa ngoại nhập. Việc hợp tác này giúp đưa kỹ thuật tiên tiến về với bà con làng hoa.

Trên diện tích 1,8 ha trước đây chỉ trồng cây công trình và hoa bán Tết theo lối cũ, anh Nhiều đã quy hoạch lại thành một không gian nghỉ dưỡng kết hợp những thảm hoa đa sắc. Thay vì chỉ bán hoa chậu, anh biến vườn hoa thành một “hệ sinh thái” trải nghiệm, nơi du khách có thể chiêm ngưỡng vẻ đẹp đa chiều của hàng trăm loại hoa.

Với mục tiêu thay đổi định kiến “Sa Đéc chỉ có vài loại hoa truyền thống”, anh Nhiều đã mạnh dạn thử nghiệm: Canh tác hơn 100 giống hoa, trong đó có 20 loại chủ lực như cúc huân chương, dừa cạn, dạ yến thảo, xác pháo...

Anh tập trung vào các giống hoa lùn, kích thước nhỏ gọn (khoảng 25 cm) nhưng màu sắc rực rỡ, phù hợp làm hoa thảm - một xu hướng trang trí hiện đại. Anh cũng liên kết với các công ty giống hàng đầu (như Syngenta - Hà Lan) để tiếp nhận nguồn giống chuẩn, phân bón và kỹ thuật canh tác tiên tiến.

Không dừng lại ở việc phát triển kinh tế cá nhân, anh Nhiều còn mong muốn lan tỏa tư duy mới cho người dân làng hoa: “Tôi muốn bà con thấy rằng đất này không chỉ có hoa truyền thống. Thay vì cam chịu cảnh “nhìn hoa rơi lệ” mỗi khi mất giá, bà con có thể chọn những giống mới, năng suất và giá trị kinh tế cao hơn.

Hiện tại, sau mỗi mùa tết, anh Nhiều vẫn duy trì khu vườn ươm để cung cấp giống và hỗ trợ kỹ thuật cho bà con quanh vùng, góp phần giữ cho “Sắc hoa ngày mới” luôn rạng rỡ.

Có thể nói, sức mạnh từ kinh nghiệm, tầm nhìn và sự nhạy bén của những gương mặt tiêu biểu như ông Quế, ông Lộc và anh Nhiều đã tạo nên bước ngoặt cho Làng hoa Sa Đéc.

Bên cạnh những cá nhân tiêu biểu, sức sống của Làng hoa Sa Đéc còn được bồi đắp bởi cộng đồng nông dân và doanh nghiệp đầy tâm huyết. Từ sự đồng lòng sản xuất của các Hội quán làng hoa, tinh thần liên kết làm du lịch, đến sự chủ động chuyển đổi mô hình của những “người thầy nông dân” - tất cả đã tạo nên một hệ sinh thái đa dạng.

Chính sự cộng hưởng giữa tư duy nhạy bén và khát vọng chung sức của Nhân dân đã đưa thương hiệu Sa Đéc phát triển vượt bậc, đặt nền móng vững chắc cho những bứt phá xa hơn trong tương lai.

MỸ NHÂN